هوشنگ ابتهاج
| اطلاعات شخصی | |
|---|---|
| نام(های): | امیر هوشنگ ابتهاج |
| لقب(ها): | ه. الف. سایه |
| تاریخ تولد: | ششم اسفندماه 1306 |
| محل تولد: | رشت |
| تاریخ فوت: | 19 مرداد ماه 1401 |
| محل دفن: | آرامگاه باغ محتشم رشت |
| پیشه: | شاعر و پژوهشگر |
| نام پدر: | میرزا آقاخان ابتهاج |
| نام مادر: | فاطمه رفعت |
| همسر(ها): | آلما مایکیال |
| فرزندان: | یلدا، کیوان، آسیا، کاوه |
امیرهوشنگ ابتهاج با تخلص ه.ا. سایه از معروفترین شعرای معاصر ایران ۶ اسفند ۱۳۰۶ در رشت به دنیا آمد. او شاعر و پژوهشگر بود و آثار متعددی داشت.
هوشنگ ابتهاج دوران ابتدایی را در رشت گذراند و دوره دبیرستان را در تهران سپری کرد. اولین کتاب او با نام نخستین نغمه‌ها در سال ۱۳۲۵ منتشر شد.
هوشنگ ابتهاج همچنین سرپرست یکی از برنامه‌های پر مخاطب رادیو به نام گل‌ها بود و برنامه موسیقیایی گلچین هفته را پایه گذاری کرد. ابتهاج بعد از واقعه میدان ژاله در ۱۷ شهریور ۱۳۵۷ در اعتراض به حکومت پهلوی کار در رادیو را رها کرد.
اشعار عاشقانه‌ای که در دوران جوانی ابتهاج منتشر شده‌اند، اغلب تحت تاثیر عشق او به دختری ارمنی در رشت با نام گالیا بوده اند. از جمله این اشعار می توان به شعر دیریست گالیا... اشاره کرد.
هوشنگ ابتهاج در تاریخ ۱۹ مرداد ۱۴۰۱ بعد از تحمل بیماری کلیوی و در اثر کهولت سن در ۹۴ سالگی در شهر کلن آلمان درگذشت و پیکر او ۵ شهریور ۱۴۰۱ در باغ محتشم رشت به خاک سپرده شد.
منزل شخصی هوشنگ ابتهاج با نام خانه ارغوان به ثبت سازمان میراث فرهنگی رسیده است. شعر ارغوان از سروده های معروف هوشنگ ابتهاج برای درخت ارغوانیرکه در حیاط این خانه است سروده شده.
هوشنگ ابتهاج اشعار متعددی در غالب شعر نو، غزل و مثنوی سروده است.
جوایز
بنیاد موقوفات محمود افشار
نشان عالی هنر برای صلح
آثار
نخستین نغمه‌ها، ۱۳۲۵
سراب، ۱۳۳۰
سیاه‌مشق، فروردین ۱۳۳۲، نسخه نهایی: ۱۳۷۸، انتشارات کارنامه[۳۹]
شبگیر، مرداد ۱۳۳۲
زمین، دی ۱۳۳۴
چند برگ از یلدا، آبان ۱۳۴۴
یادنامه، مهر ۱۳۴۸ (ترجمه شعر هوانس تومانیان شاعر ارمنی، با همکاری نادر نادرپور، گالوست خاننتس و روبن)
تا صبح شب یلدا، مهر ۱۳۶۰
یادگار خون سرو، بهمن ۱۳۶۰
حافظ به سعی سایه (دیوان حافظ با تصحیح ابتهاج)
آینه در آینه (برگزیدهٔ اشعار)، با گزینش محمدرضا شفیعی کدکنی، ۱۳۶۹
تاسیان (اشعار ابتهاج در قالب نو)، انتشارات کارنامه، مهر ۱۳۸۵
پیر پرنیان‌اندیش (خاطرات سایه در گفت‌وگو با میلاد عظیمی و عاطفه طیه)، انتشارات سخن، ۱۳۹۱
بانگ نی، انتشارات کارنامه، ۱۳۹۵
هدیه (برگزیدهٔ اشعار)، به خط عبدالله فرادی، انتشارات محمود افشار، ۱۳۹۷[۴۰]
هوشنگ ابتهاج دفترهای شعر سیاه مشق و تاسیان را که مجموعه ای از همه اشعار او هستند، با تجدیدنظر و ایجاد تغییراتی در محتوا به چاپ‌های بعدی رساند.
بانگ نی نیز کتاب دیگری از هوشنگ ابتهاج است که البته در پاییز ۱۳۹۵ بدون آگاهی او منتشر شد.
ابتهاج و امام حسین
هوشنگ ابتهاج شعری ناتمام برای امام حسین علیه السلام سروده است که این شعر به ویژه پس از مرگ او شهرت زیادی پیدا کرد:
«یا حسین بن علی
خون گرم تو هنوز
از زمین می‌جوشد
هرکجا باغ گل سرخی هست
آب از این چشمه خون می‌نوشد.
کربلایی است دلم»