ایرن زازیانس
ایرن زازیانس (متولد ۲۰ مرداد ۱۳۰۶، بابلسر – درگذشته ۷ مرداد ۱۳۹۱، تهران) هنرپیشه ایرانی ارمنی‌تبار تئاتر، سینما و تلویزیون بود.
زندگی شخصی
ایرن زازیانس در بیستم مرداد سال 1306 در بابلسر و در خانواده‌ای ارمنی به دنیا آمد. خانواده زازیانس از بازماندگان نسل‌کشی ارمنی‌ها در 1915 میلادی بودند که از نخجوان به ایران مهاجرت کردند.
ایرن در کودکی برای تحصیل به مدرسه شاهدخت بابلسر رفت و تحصیلات خویش را در همین مدرسه تا حد سیکل (سیکل اول) ادامه داد. وی از همان موقع به ادبیات، هنر، داستان و مقولات نمایشی علاقه‌مند شد و اولین تجربیات بازیگری خویش را نیز در دوران تحصیل در مدرسه بدست آورد.
ایرن در سن 16 سالگی با محمد عاصمی (شاعر، نویسنده و از اعضای حزب توده) آشنا شد و ازدواج کرد. آنها به تهران مهاجرت کردند و هر دو مصمم شدند به کار تئاتر بپردازند.
ازدواج آنها پایدار نبود و طلاق گرفتند. سپس ایرن با دکتر شاهرخ رفیع (تهیه کننده سینما) ازدواج کرد. هرچند که این ازدواج هم به سرانجام نرسید.
پس از انقلاب ایران، ایرن از بازیگری منع شد، بنابراین در سال 1362 برای زندگی با خواهرش به آلمان رفت. او فقط دو سال در آنجا ماند و در سال 1364 به ایران بازگشت. در مدت اقامتش در آلمان، در رشته آرایشی و بهداشتی آموزش دیده و پس از بازگشت به تهران، به کار آرایشگری پرداخت.
فعالیت هنری
او از سال ۱۳۲۸ فعالیت هنری حرفه‌ای را با بازی در تئاتر شروع کرد و از سال ۱۳۳۶ با فیلم «مردی که رنج می‌برد» به کارگردانی محمدعلی جعفری به سینما راه یافت و تا زمان انقلاب در حدود ۳۰ فیلم سینمایی بازی کرد که از بین آنها می‌توان به چشم به راه، قاصد بهشت، چشمه آب حیات و مروارید سیاه، محلل، بلوچ، برهنه تا ظهر با سرعت و خروس اشاره کرد. او همچنین با کارگردانانی مانند خسرو هریتاش، ساموئل خاچیکیان، اسماعیل کوشان، مسعود کیمیایی، امیر نادری و شاپور قریب کار کرد. به علاوه، او در سریال‌های سلطان صاحبقران و هزاردستان هر دو ساخته علی حاتمی هم نقش‌آفرینی کرد.
وی پس از انقلاب برای مدت چند سال در ایران ماند و حتی در دو فیلم سینمایی یعنی خط قرمز (ساخته مسعود کیمیایی، 1359) و جایزه (ساخته علیرضا داوودنژاد) بازی کرد. اما هر دو فیلم توقیف شد. اما با این وجود ایرن تا سال 1362 اجازه بازی در فیلم و سریال ها را داشت. به نحوی که حتی در سریال هزاردستان اثر معروف علی حاتمی نیز نقش آفرینی کرد، اما این بار هم تمامی صحنه های مربوط به بازی او از این سریال حذف گردیدند و در نهایت در سال 1362 و در پی موجی که منتهی به ممنوعیت کار بسیاری از هنرپیشگان سینمای قبل از انقلاب شد، ایرن نیز از سینما برای همیشه کنار گذاشته شد و پس از آن برای همیشه ممنوع‌الکار شد.
آخرین تصویر ایرن در فیلم شیرین به کارگردانی عباس کیارستمی بر پرده نشست.
درگذشت
در اواخر دهه هفتاد ایرن به مدت دو سال با بیماری سرطان دست و پنجه نرم کرد ولی پس از چند سال درمان و انجام دو جراحی سخت، از دام این بیماری مهلک رست.
ایرن بعد از تحمل یک دوره طولانی بیماری سرطان ریه در روز شنبه 7 مرداد 1391 در سن 85 سالگی بیمارستان دی در تهران درگذشت.
آثار هنری ایرن زازیانس
تئاتر
| عنوان نمایش | سال اجرا | نویسنده | کارگردان | محل اجرا |
|---|---|---|---|---|
| کارمند شریف | ۱۳۲۸ | هراند استپانیان | ||
| حسن یا جاده زرین سمرقند | جیمز الروی فلکر | تئاتر فردوسی | ||
| رقیب | تئاتر فردوسی | |||
| پرتگاه | ۱۳۲۹ | آلکساندر شیروانزاده | استپانیان | تماشاخانهٔ فردوسی |
| بادبزن خانم ویندرمیر | ۱۳۳۰–۱۳۲۹ | اسکار وایلد | تئاتر سعدی | |
| میرزا کمال الدین یا تارتوف | ۱۳۳۰–۱۳۲۹ | مولیر | تئاتر سعدی | |
| چراغ گاز | ۱۳۳۰ | پاتریک هامیلتون | عبدالحسین نوشین | تئاتر سعدی |
| از طبع خارج شد | پاییز ۱۳۳۱ | حسین خیرخواه | تئاتر سعدی | |
| شنل قرمز | بهمن ۱۳۳۰ | اوژن بریو | عبدالحسین نوشین | تئاتر سعدی |
| شب بحرانی | محمدعلی جعفری | تئاتر سعدی | ||
| پیچ خطرناک | سامرست موام | محمدعلی جعفری | تئاتر سعدی | |
| مونتسرا | ۱۳۳۲ | امانوئل روبلس | مهدی امینی | تئاتر سعدی |
| شوهر ایدئال | اسکار وایلد | |||
| شیادان | ||||
| تاواریش |
فیلم
سریال
| نام مجموعه | سال | نقش | کارگردان |
|---|---|---|---|
| دوستت دارم، دوستت دارم | ۱۳۵۴–۱۳۵۳ | حمید میرمطهری | |
| سلطان صاحبقران | ۱۳۵۴ | مهد علیا، مادر ناصرالدین‌شاه | علی حاتمی |
| غریبه | ۱۳۵۴ | محمدعلی زرندی‌فر | |
| تخت ابونصر | ۱۳۵۵–۱۳۵۴ | مرتضی علوی | |
| هزاردستان | ۱۳۶۶–۱۳۵۸ | همسر جلال الملک | علی حاتمی |