تولید ناخالص داخلی

تولید ناخالص داخلی (Gross Domestic Product GDP) در تجزیه و تحلیل‌ها و ارزیابی‌های اقتصاد کلان از مهم‌ترین متغیری است که استفاده می‌شود. درواقع، تولید ناخالص داخلی یک متغیر روانه است که عدد آن برای کشور ایران نشان‌دهنده مقدار ریالی جریان کالا و خدمات، در یک دوره زمانی مشخص (عموما یک سال) است.

تحلیل تولید ناخالص داخلی مطالب فراوانی را درباره اینکه چگونه استاندارد زندگی در یک اقتصاد تغییر می‌کند آشکار می‌سازد؛ از این رو رایج‌ترین شاخصی است که برای اندازه‌گیری رفاه یک جامعه و مقایسه آن با سایر جوامع توسط اقتصاددانان به کار گرفته می‌شود.

تولید ناخالص داخلی معمولاً به‌عنوان شاخص سلامت اقتصاد و همچنین پیمانه استاندارد زندگی کشورها شناخته می‌شود. ازآنجایی‌که نحوه محاسبه تولید ناخالص داخلی برای همه کشورها یکسان است، بنابراین می‌تواند به‌عنوان ابزاری برای مقایسه تولید کشورهای مختلف با دقّت بسیار بالا مورداستفاده قرار گیرد. تعدیل شدن این معیار نسبت به تورم باعث شده تا مقایسه بین تولید ناخالص داخلی فعلی و شاخص های اندازه‌گیری شده از سال‌ها یا فصول قبل امکان‌پذیر شود.

ویژگی‌ها

برای محاسبه تولید ناخالص داخلی باید کل میزان مصرف در کشور شامل مصارف خصوصی و عمومی، هزینه‌های دولت، سرمایه گذاری‌ها و میزان خالص صادرات را محاسبه و با هم جمع کرد. از تولید ناخالص داخلی معمولاً برای اندازه‌گیری میزان فعالیت‌های اقتصادی یک کشور استفاده می‌شود.

روش محاسبه

سه روش اصلی برای تعیین تولید ناخالص داخلی(GDP) وجود دارد. هر سه وقتی به درستی محاسبه شوند، باید یک نتیجه را نشان دهند. این سه روش اغلب به نام های روش هزینه، روش خروجی (یا تولید) و روش درآمد شناخته می‌شوند.

محاسبه به روش هزینه

روش هزینه مجموع کل همه محصولات استفاده‌شده در توسعه یک محصول برای فروش را اندازه‌گیری می‌کند. به مثال کشتی باز می‌گردیم. تولید ناخالص داخلی(GDP) یک کشور برای کشتی تکمیل‌شده در اینجا توسط مجموع هزینه‌های مواد و خدماتی که در ساخت کشتی به‌کاررفته اندازه‌گیری می‌شود. این روش در محاسبه ارزش افزوده، یک ارزش نسبتاً ثابت از کشتی کامل شده نسبت به ارزش مواد و خدمات فرض می‌کند.

محاسبه به روش تولید

روش تولید چیزی مثل معکوس روش هزینه است. به‌جای اینکه هزینه های ورودی که فعالیت اقتصادی را تغذیه می‌کند محاسبه نماییم، روش تولید ارزش کل خروجی اقتصادی را تخمین زده و هزینه های کالاها و خدمات واسط را از آن کسر می‌نماید. درحالی‌که روش هزینه، فراتر از هزینه های واسط محاسبه می‌نماید، روش تولید از دیدگاه یک فعالیت اقتصادی تکمیل شده، رو به عقب می‌نگرد.

محاسبه به روش درآمد

سومین روش، روش درآمد چیزی بین دو روش فوق‌الذکر است. این روش تولید ناخالص داخلی(GDP) را با جمع‌کردن درآمدهای داخلی حاصله از تمام مراحل و با استفاده از درآمد ناخالص به‌عنوان شاخص بهره وری ضمنی و هزینه ضمنی محاسبه می‌نماید. تولید ناخالص داخلی(GDP) که از این راه محاسبه شده است بعضی‌اوقات با عنوان درآمد ناخالص داخلی (GDI) یا درآمد ناخالص ملی وقتی با درآمدهای حاصله از سایر کشورها ترکیب می‌گردد، شناخته می‌شود.

فرمول محاسبه تولید ناخالص داخلی

تولید ناخالص داخلی با فرمول زیر محاسبه می‌شود.

GDP = C + G + I + NX

که در اینجا C نشان‌دهنده مجموع مصارف خصوصی، G مجموع مخارج دولت، I مجموع تمام سرمایه گذاری ها در کشور و NX خالص صادرات است که به‌صورت کل صادرات منهای کل واردات محاسبه می‌شود (واردات-صادرات=NX)

نقدها

منتقدان تولید ناخالص داخلی اضافه می‌کنند که این روش، آمار اقتصاد زیرزمینی یا غیررسمی را به حساب نمی‌آورد: هر چیزی از بازار سیاه گرفته تا استخدام‌های محرمانه و غیررسمی، همچنین سایر معاملاتی که به دلایل مختلف به دولت گزارش نمی‌شوند.

مقالات مرتبط

فهرست کشورها بر اساس تولید ناخالص داخلی

فهرست کشورها بر پایه تولید ناخالص داخلی (برابری قدرت خرید)