دستگاه تنفسی

ریه‌ها بخش اصلی دستگاه یا سیستم تنفسی، به انگلیسی: Respiratory System، بدن به شمار می‌آیند. این سیستم به دستگاه تنفسی فوقانی و دستگاه تنفسی تحتانی تقسیم می‌شود.

دستگاه تنفسی انسان و بخش‌های مختلف آن

جزئیات
نام لاتین:	systema respiratorium
نام انگلیسی:	Respiratory System
اجزاء:	بخش بالایی شامل حفره بینی، سینوس‌های پارانازال، حلق و بخشی بالایی حنجره (قبل از تارهای صوتی) است. بخش پایینی این سیستم شامل حنجره (پایین تارهای صوتی)، نای، نایژه یا برونش، نایژک یا برونشیول و ریه‌ها می‌شود.
وظایف:	تهویه ریوی، انتقال گازهای تنفسی، تنفس بیرونی، تنفس درونی

دستگاه تنفسی فوقانی شامل بخش‌های زیر است:

د‌هان و بینی: هوا از طریق د‌هان و بینی وارد ریه‌ها می‌شود.

حفره بینی: هوا از بینی به داخل حفره بینی و سپس ریه‌ها انتقال می‌یابد.

گلو (حلق): هوای وارد شده به د‌هان از طریق گلو به ریه‌ها ارسال می‌شود.

حنجره: این قسمت از گلو کمک می‌کند تا هوا به داخل ریه‌ها رفته و مسیر ورود مواد غذایی و آشامیدنی را به سمت مری منحرف می‌کند.

دستگاه تنفسی تحتانی از بخش‌های زیر تشکیل شده است:

ریه‌ها

نای

برونش‌ها

برونشیول‌ها

کیسه‌های هوایی

سایر قسمت‌های دستگاه تنفسی به بدن کمک می‌کنند تا ریه‌های در هنگام تنفس منبسط و منقبض شوند. این قسمت‌ها شامل دنده‌های اطراف ریه‌ها و عضله دیافراگم که به شکل گنبدی در زیر ریه‌ها قرار گرفته‌اند، می‌شود.

مسیر تنفس:

همانطور که در بالا اشاره شد، هنگام نفس کشیدن، هوا از طریق د‌هان و بینی به بدن وارد شده و شروع به گردش می‌کند، این گردش شامل مراحل زیر است:

• ابتدا هوا از بینی پایین رفته و به گلو و سپس به داخل نای می‌رود.

• هوا از طریق برونش‌های اصلی سمت راست و چپ وارد ریه‌ها می‌شود.

• سپس هوا به مجاری هوایی برونش‌های کوچک‌تر وارد می‌شود.

• هوا از برونش‌ها به لوله‌های برونشیول می‌رود.

• هوا در انتها، وارد کیسه‌های هوایی می‌شود.

هر کیسه هوایی توسط یک شبکه از رگ‌های خونی کوچک به نام مویرگ‌ها پوشانده شده است. تبادل اکسیژن و دی‌اکسید کربن در این بخش اتفاق می‌افتد. قلب، خون دارای دی‌اکسید کربن را به ریه‌ها می‌فرستد. این خون به جای اکسیژن، دی‌اکسید کربن را به همراه دارد. خون با عبور از مویرگ‌ها و دیواره نازک آن‌ها، از کیسه‌های هوایی اکسیژن دریافت می‌کند. خون، دی‌اکسید کربن را از طریق همین دیواره‌های نازک به کیسه‌های هوایی باز می‌گرداند.

خون غنی از اکسیژن از ریه‌ها به قلب فرستاده شده و از آن‌جا به تمام بدن ارسال می‌شود. دی‌اکسید کربن از ریه‌ها و کیسه‌های هوایی از طریق د‌هان و بینی در بازدم از بدن بیرون می‌رود.

درخت برونش

ریه‌ها از قسمت انتهای نای شروع می‌شوند. نای لوله‌ای است که هوا را به داخل و خارج از ریه‌ها منتقل می‌کند. هر ریه، لوله‌ای به نام برونش یا نایژه دارد که به نای متصل می‌شود. ادامه مجاری هوایی نای، یک ساختار Y وارونه را به نام برونش (Bronchi) در سینه ایجاد می‌کنند. این Y وارونه معمولاً درخت برونشی (Bronchial Tree) نامیده می‌شود.

برونش‌ها به برونش‌های کوچکتر و حتی لوله‌های کوچکتر به نام برونشیول (Bronchioles) منشعب می‌شوند. مانند شاخه‌های یک درخت، این لوله‌های ریز در تمام بخش‌های ریه‌ها کشیده می‌شوند. برخی از آن‌ها به قدری ریز هستند که ضخامت آن‌ها به اندازه ضخامت یک تار مو است. تقریباً در هر ریه 30,000 برونشیول وجود دارد.

هر لوله برونشیول با خوشه‌ای از کیسه‌های هوایی کوچک به نام آلوئول (Alveoli) (به صورت جداگانه به عنوان آلوئولوس یا حبابک نامیده می‌شوند) به پایان می‌رسد. آن‌ها مانند دسته‌های انگور ریز و یا بادکنک بسیار کوچک به نظر می‌رسند. در ریه‌ها حدود 700 میلیون کیسه هوایی یا آلوئول وجود دارد.

کیسه‌های هوایی‌

کیسه‌های هوایی‌ (Small Air Sacs) نقطه پایانی سفر اکسیژن از جهان خارج به اعماق ریه‌ها به شمار می‌آیند. کیسه‌های هوایی‌، کیسه‌های کوچکی هستند که از نظر اندازه میکروسکوپی بوده و هر یک از آن‌ها در یک توری از جنس مویرگ‌ها پیچیده می‌شوند. در بدن هر انسان حدود 700 میلیون کیسه‌ هوایی وجود دارد. مساحت کل غشایی که کیسه‌های هوایی ایجاد می‌کنند، برابر با 70 متر مربع است. گفته می‌شود که این مساحت اغلب به اندازه نیمی از زمین تنیس است.