ابهر
اَبهَر با نام باستانی اوهر یا اوهیرد از کهن‌ترین شهرهای شمال غرب ایران و دومین شهر بزرگ استان زنجان و مرکز این استان، یعنی زنجان واقع شده است. این شهر با وسعتی برابر ۲۷۷ هزار هکتار در ۹۰ کیلومتری جنوب شرقی زنجان و ۲۳۰ کیلومتری غرب تهران قرار گرفته است. ابهر به علت قرار داشتن در کناره جاده بین‌المللی تهران – تبریز- بازرگان از نظر شاخص‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در بهترین و مطلوب‌ترین جایگاه استان قرار دارد. جمعیت این شهر ۹۹٬۲۸۵ تَن در ۳۰٬۹۳۲ خانوار بر مبنای سرشماری سال ۱۳۹۵ بوده است. ابهر قطب سرمایه‌گذاری صنعتی زنجان است و بیش از ۴۰ درصد حجم سرمایه‌گذاری استان زنجان یعنی قالب سرمایه گذار‌ها در ابهر صورت می‌گیرد.
باغ شهر ابهر حاصل پیوند مناطق شهری و مسکونی مجزای ابهر قدیم، ناحیه شریف‌آباد و منطقه شناط می‌باشد که در طول زمان باهم ترکیب شده‌اند و شهر ابهر امروزی حاصل این پیوندهای مسکونی و شهری می‌باشد.
ارتفاع شهر ابهر از سطح دریا حدودا ۱۵۴۰ متر است. از مهم‌ترین آثار تاریخی این شهر می‌توان به بقعه امام‌زاده اسماعیل در شناط، بقعه امام‌زاده زیدالکبیر در خاور این شهر و آرامگاه پیر احمد زهرنوش در جنوب باختری شهر اشاره کرد. شهرداری ابهر به چهار ناحیه «مرکزی»، «شناط» (در قسمت شمالی شهر)، «شریف‌آباد» (در قسمت شرقی شهر) و «حسین‌آباد» (در قسمت غربی شهر) تقسیم شده است. فاصله این شهر تا زنجان ۹۰ کیلومتر، قزوین ۸۰ کیلومتر، تبریز ۳۷۸ کیلومتر، اردبیل ۳۵۵ کیلومتر، خرم‌آباد ۴۵۶ کیلومتر، ارومیه ۵۲۹ کیلومتر، رشت ۱۸۱ کیلومتر، همدان ۲۱۴ کیلومتر و تهران ۲۲۵ کیلومتر است. ارتفاع این شهر از سطح دریا ۱۵۴۰ متر است. بیشینه گرمای آن ۴۵ درجه و کمینه سرمای آن ۳۰ درجه زیر صفر ثبت شده است.
نام
واژه ابهر ریشه در زبان آذری دارد و تشکیل شده است از دو بخش اَب (آب) و هر (آسیا کردن یا خورد کردن) است. که در کل معنی آب آسیاب می‌دهد. در کتاب حدود العالم مربوط به قرن دهم میلادی، این نام به صورت «اوهیرد» نیز نوشته شده است. یاقوت حَمَوی (متوفی ۱۲۲۹ میلادی) نیز گزارشاتی از او ثبت شده است که ایرانیان این شهر را «اوهیرد» نام برده اند و با این اسم آن را میشناختند.
تاریخ
منطقه ابهر و مناطق اطراف ابهر رود نامیده می‌شود. اولین آثار تمدنی ابهر، تپه‌ای باستانی به نام قلعه تپه است که در کناره راست رودخانه ابهر رود واقع شده است. این محل یکی از نخستین زیستگاه‌های انسانی منطقه زنجان به‌شمار می‌رود و حداقل از اوایل هزاره چهارم پیش از میلاد مسکونی بوده است. طی کاوش‌های انجام شده در قلعه‌تپه ابهر آثار و بقایای عصر مفرغ، عصر آهن و دوره‌های اشکانی و اسلامی به دست آمده است. آثار به دست آمده از کاوش‌های قلعه تپه ابهر نشان دهنده فرهنگ ماوراءقفقاز یا کورا-ارس هستند.
شرایط طبیعی
شهر ابهر از شمال به طارم، از جنوب به استان همدان، از غرب به خدابنده و زنجان و از شرق به تاکستان ختم شده است.
اقلیم
براساس طبقه بندی دومارتن، اقلیم این شهر نیمه‌خشک و سرد است. ابهر زمستان‌های سرد و تابستان‌های معتدل دارد و بیشترین بارندگی در فصول زمستان و بهار اتفاق می‌افتد. رودخانه‌های ابهررود و دلی‌چای از منابع آبی اصلی تأمین آب منطقه می‌یاشند. سلسله کوه‌های آق‌داغ و قارلوق و شترکوه در شمال و رشته کوه‌های ملاداغی و چال چالا در جنوب شهر واقع گردیده است.
رودخانه‌ها
رودخانه ابهررود یکی از رودخانه‌های حوضه دریاچه نمک است که از شرق زنجان سرچشمه می‌گیرد و با عبور از شهرهای صائین‌قلعه و سلطانیه وارد شهرهای خرمدره و ابهر می‌گردد و پس از عبور از قروه وارد دشت تاکستان می‌شود. رودخانه کینه‌ورس مهم‌ترین شاخه فرعی رودخانه ابهررود می‌باشد و سد کینه‌ورس بر روی این رود بنا شده.