عملیات والفجر 10
عملیات والفجر ۱۰ یکی از مهم‌ترین عملیات‌های نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران در طول جنگ تحمیلی ایران و عراق بود که در اسفندماه سال ۱۳۶۶ در منطقه غرب کشور، به‌ویژه در استان سلیمانیه عراق و در منطقه‌ای کوهستانی به‌نام حلبچه به مدت ۶ روز در اسفندماه ۱۳۶۶ به فرماندهی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و مشارکت نیروی زمینی ارتش و پشتیبانی نیروی هوایی ارتش و هوانیروز انجام شد.
اهداف و طراحی عملیات
در عملیات والفجر ۱۰ علاوه بر اهداف سیاسی، سه هدف عمده‌ی نظامی زیر مورد نظر بود:
۱- آزادسازی شهر‌های حلبچه، خرمال، دجیله، بیاره و طویله
۲- فراهم‌سازی مقدمات تصرف سد دربندیخان
۳- مسدود کردن عقبه اصلی دشمن در استان سلیمانیه
وضعیت زمین و جغرافیای منطقه‌ی عمومی حلبچه به‌گونه‌ای بود که به‌طور طبیعی، مانور مشخصی را می‌توان در آن‌جا اجرا کرد. بر این اساس، از همان ابتدا دو بازوی اصلی برای عملیات در نظر گرفته شد:
۱- محور ملخور به طرف خرمال (به منظور بستن تنگه خرمال) و محور غرب بالامبو و امتداد تمورژنان و تصرف سرپل احتمالی در کمر دریاچه‌ی دربندیخان.
۲- مقرر شد دو بازو در ساحل شرقی دریاچه با یکدیگر الحاق کنند. با این اقدام همه قوای دشمن در دشت زور محاصره می‌شدند.
جزئیات عملیات
عملیات با رمز مقدس: «یا محمد ابن عبدالله (ص)» آغاز شد. منطقه عمومی حلبچه به جز در غرب و شمال که دریاچه سد دربندیخان در آن واقع است، توسط ارتفاعات بلند و صعب العبوری محصور شده است. مهم ترین تاسیسات اقتصادی منطقه، سد دربندیخان است که علاوه بر پرورش ماهی و کشاورزی، در تامین برق قسمت و سیعی از عراق نقش مهمی دارد. پادگان حلبچه، پادگان لشکر 27 در کانی مانگا، مقر فرماندهی نیروهای دفاع الوطنی سپاه یکم در منطقه روداژه و پایگاه های موشکی سام 2 و سام 7 نیز از جمله تاسیسات نظامی در این منطقه می باشند. هدف اصلی عملیات، آزادسازی بخش‌هایی از شمال عراق، به‌ویژه حلبچه و تضعیف نیروهای عراقی در جبهه‌های شمالی بود. این عملیات در منطقه‌ای انجام شد که قبلاً عراق تصور نمی‌کرد ایران بتواند در آن‌جا عملیات بزرگی انجام دهد، به همین دلیل عنصر غافل‌گیری نقش مهمی در موفقیت اولیه عملیات داشت.
در این عملیات، نیروهای ایرانی موفق شدند حلبچه و برخی مناطق اطراف آن را به تصرف خود درآورند و تلفات و خسارات زیادی به ارتش عراق وارد کنند. مردم کرد منطقه نیز از نیروهای ایرانی استقبال کردند، چرا که از سرکوب رژیم صدام رنج می‌بردند.
اما واکنش رژیم بعث عراق به این عملیات بسیار وحشیانه بود. در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۶۶، ارتش عراق برای تلافی، دست به بمباران شیمیایی حلبچه زد که در آن هزاران غیرنظامی بی‌گناه، از جمله زنان و کودکان، جان باختند. این حمله یکی از بزرگ‌ترین جنایات جنگی قرن بیستم به شمار می‌رود و به شدت در سطح بین‌المللی محکوم شد.
عملیات والفجر ۱۰ نشان‌دهنده توان نظامی، اطلاعاتی و عملیاتی ایران در مرحله پایانی جنگ بود و تأثیر زیادی بر تغییر موازنه نظامی در جبهه شمال عراق داشت.
نتایج عملیات والفجر 10
عملیات غافلگیرانه والفجر 10، نتایج و خسارات سنگینی را بر عراقی‌ها وارد کرد، طوریکه منطقه‌ای به وسعت ۱٫۰۰۰ کیلومتر مربع (دشت‌زور) شامل ۳ شهر و بالغ بر ۷۰ روستا، ابتدا محاصره و سپس تصرف شوند. در عملیات والفجر۱۰ تعداد اسیران عراقی و حجم غنایم به دست آمده توسط نیروهای ایرانی زیاد بود. به طوری که یک لشکر و ۲۸ تیپ ارتش عراق از ۵۰ تا ۱۰۰ درصد خسارت دیدند. همچنین ۴۸۴۸ نظامی عراقی (در برخی منابع ۵٫۴۴۰ نفر) شامل ۱۸۹ افسر از جمله فرمانده لشکر ۴۳ ارتش عراق با درجه سرلشکری، ۲ سرتیپ، ۲۶ افسر ارشد، ۱۶۰ افسر جزء و ۴٫۶۵۹ درجه‌دار، سرباز و چند مقام سیاسی استان سلیمانیه، از جمله فرماندار حلبچه و بخشدار سیدصادق و حدود ۴۰۰ نفر از افراد سایر گروه‌های مسلح، به اسارت نیروهای ایرانی درآمدند.