فسا
فسا، یکی از شهرهای باستانی استان فارس و مرکز شهرستان فسا، ریشههایی عمیق در تاریخ ایران دارد که به دوران هخامنشیان بازمیگردد. در آن زمان، این شهر با نامهایی چون «پسه» یا «پشییا» شناخته میشد که به مرور زمان به «فسا» تغییر یافت. سنگنوشتهها و الواح گلی تختجمشید، از جمله لوح شماره ۵۳ که جرج کامرون به آن اشاره کرده، موقعیت این شهر را تأیید میکند. نام «پشییا» یا «بشییه» در زبان عیلامی به معنای همان «پسا» بوده و پس از ورود اعراب، به دلیل نبود حرف «پ» در زبان عربی، به شکل «بسا» یا «فسا» تلفظ شد. این شهر به معنای «محل سکونت» یا «شهر پارسیان» نیز تفسیر شده است و قدمتش نشاندهنده اهمیت تاریخی آن در منطقه است.
جغرافیا و اقلیم
فسا در منطقهای نیمهخشک با آبوهوای معتدل قرار دارد و در ارتفاع ۱۴۰۰ متری از سطح دریا واقع شده است. بلندترین نقطه این شهرستان، قله خرمنکوه با ارتفاع ۳۱۸۵ متر، در نزدیکی روستای کچوییه قرار دارد. حدود ۴۰ درصد از مساحت فسا را دشتها و بقیه را مناطق کوهستانی تشکیل میدهند. دمای هوا در تابستانها تا ۴۲ درجه سانتیگراد بالا میرود و در زمستانها گاهی به ۸ درجه زیر صفر میرسد. بارندگی سالانه این شهر بهطور میانگین ۳۲۰ میلیمتر است که شرایط خاصی را برای کشاورزی و زندگی در این منطقه ایجاد کرده است.
اقتصاد
اقتصاد فسا عمدتاً بر پایه کشاورزی، باغداری و دامپروری استوار است. این شهر به دلیل تولید گندم به «شهر گندم» شهرت دارد و باغهای انار و مرکبات نیز در آن رواج دارند. از نظر جغرافیایی، فسا در مسیر ارتباطی شیراز به بندرعباس قرار گرفته و این موقعیت، آن را به یک شهر راهبردی و پررونق تبدیل کرده است. نزدیکی به شهرستانهایی مانند جهرم، داراب، استهبان، سروستان، خفر و خرامه و دسترسی آسان به استانهای کرمان و هرمزگان، بر اهمیت این شهر افزوده است.
مردمشناسی
فسا به دلیل پیشینه طولانی و موقعیت خاص خود، از دیرباز میزبان اقوام گوناگون بوده و تنوع نژادی قابلتوجهی دارد. بیشتر ساکنان این شهر فارسیزبان هستند، اما اعراب خمسه، که در دوره پهلوی یکجانشین شدند، بخش مهمی از جمعیت برخی محلات و روستاها مانند حیدرآباد و کوی سلمان را تشکیل میدهند. همچنین ایل ترک اینالو، که در زمان ناصرالدین شاه در این منطقه ساکن شدند، و گروهی از سیاهپوستان ایرانیتبار به نام «کولو» نیز در روستاهایی چون کنکان زندگی میکنند. این کولوها، که مورد مطالعه پژوهشگرانی چون مادام دیولافوا قرار گرفتهاند، بخشی از هویت چندفرهنگی فسا را شکل میدهند.
اکثریت مردم فسا پیرو دین اسلام و مذهب شیعه هستند. این ویژگی، همراستا با فرهنگ غالب استان فارس، هویت دینی این شهر را تعریف میکند.