قم
قم هفتمین کلان شهر و همچنین هفتمین شهر بزرگ ایران است. قم مرکز استان قم است. این شهر در کنار رودخانه قمرود و در دشت قم قرار دارد. قم بعد از شهر مشهد مقدس به عنوان دومین شهر مذهبی ایران شناخته می شود.
| اطلاعات شهر | |
|---|---|
| کشور: | ایران |
| استان: | استان قم |
| شهرستان: | شهرستان قم |
| نام(های) پیشین: | کن، کُم، کوآما، هکاتوم پیل، آرتاریت، استانبر بوفارت کواد، اشان ایرانوئارث کواد، ممجان، کمیدان |
| جمعیت: | ۱٬۲۰۱٬۱۵۸ نفر |
| ارتفاع: | ۹۴۶ متر از سطح دریا |
| شهردار: | شهرداری قم |
| پیش‌شمارهٔ تلفن: | ۰۲۵ |
| شناسهٔ ملی خودرو: | ایران۱۶ |
| میانگین دما: | ۱۸٫۲ درجه‌ی سلسیوس |
| میانگین بارش: | ۱۴۸ میلی‌متر |
| روزهای یخبندان: | ۶۱ روز |
این شهر در شاهراه مواصلاتی و حمل و نقل ایران واقع شده و از یک سو رابط بین استان‌های صنعتی ایران با تهران و از سویی دیگر رابط استان‌ها و شهرهای جنوبی ایران با استان‌ها و شهرهای شمالی است. این اهمیت منحصر به امروز نیست و در گذشته نیز قم به دلیل قرار گرفتن در مسیر راه ابریشم دارای اهمیت بالایی بوده است.
این شهر به جهت وجود حرم حضرت معصومه دختر موسی بن جعفر، پیشوای هفتم شیعه و وجود حوزه علمیه قم از قرن‌ها پیش محل اقامت بسیاری از روحانیون بلندپایه‌ی شیعه بوده است.
تاریخچه
در پیدایش شهر قم و قدمت تاریخی آن نظرات گوناگونی از مورخان به یادگار مانده است. برخی از آنان بنای این شهر را به تهمورث، سومین پادشاه پیشدادی نسبت داده‌اند.
در سند مکتوبی که به خط پهلوی به نام «خسسرو کوازان و ریزکی» از عهد ساسانیان باقی مانده است از زعفران قمی و نزهتگاه قم سخن به میان رفته است که این خود نمایانگر وجود این شهر در آن تاریخ می باشد.
بعضی دیگر از تاریخ نویسان آن را به دوران بهرام گور، پادشاه سلسلة ساسانی و برخی دیگر یادی از هخامنشیان داشته اند و آنان را در شکل گیری این شهر سهیم دانسته اند. همچنین ناصری از تاریخ نگارانی است که در مجموعة خویش، پیدایش شهر قم را به دستور کیخسرو یکی از پادشاهان کیان یاد کرده است.
واژه شناسی
قم در ابتدا محل سکونت زرتشتیان بوده که آن را مِمجان می‌نامیدند.
علت نام‌گذاری شهر قد در کتاب تاریخ قم، تألیف «حسن بن محمد بن حسن قمی» این چنین آمده‌است:
«شهر قم را، بدین علت قم نامیدند که محل جمع شدن آب‌ها و آب انار بوده‌است و آب در آن جا جمع می‌شده و آن را هیچ منفذ و رهگذری نبوده، در اطراف آن جا علف و گیاهان و نباتات فراوان می‌روییده‌است و در عرب، جمع شدن آب را قم گویند؛ که بعضی آن را با قمقمه (معرب کمکم) هم‌معنی دانسته‌اند»
آب و هوا
اقلیم آب و هوایی قم به طور کلی از نوع معتدل و خشک است، هر چند که به علت نوسانات دمایی بسیار زیاد و شدید فصلی، تابستان‌هایش بسیار گرم و زمستان‌هایش بسیار سرد است؛ اما در مجموع و با لحاظ کردن میانگین دمای سالانه که ۱۸٫۲ درجه سلسیوس می‌باشد کاملاً معتدل محسوب می‌شود. (از نظر اکثر اقلیم شناسان برجسته و همچنین بر طبق نظرسنجی از عموم مردم در اقصی نقاط جهان، کلیه‌ی شهرها و نقاطی که میانگین دمای سالانه‌ی آنها در حدود ۱۸ درجه‌ی سلسیوس باشد، به عنوان متعادل ترین مناطق کره‌ی زمین شناخته می‌شوند.) قم به‌طور میانگین ۹۳۶ متر از سطح دریا ارتفاع دارد، با شیب ملایمی از طرف جنوب به طرف شمال شهر؛ به همین علت میانگین دمای جنوب شهر قم یک درجه‌ی سلسیوس از مناطق شمالی شهر خنک تر است. از نظر دمایی بهترین زمان برای سفر به این شهر در ماه‌های فروردین، اردیبهشت، مهر و آبان است.
مناطق دیدنی
مهمترین مناطق و جاذبه های دیدنی قم شامل حرم حضرت معصومه، مسجد جمکران، کاروانسرای حوض سلطان، مسجد جامع قم، مدرسه فیضیه قم و تیمچه بازار قم هستند.
دبیرخانهٔ مجلس خبرگان رهبری ایران نیز در این شهر واقع‌است. اهمیت زیارتی این شهر در درجهٔ نخست مربوط به مرقد فاطمه معصومه بوده و سپس به دلیل وجود مزارهای متعدد علویان و نوادگان امامان و همین‌طور مسجد جمکران است.