واژه
واژه از نظر آوایی یک ساخت آوایی است که از یک یا چند هجا تشکیل شده، دارای یک تکیه است و در آغاز و پایان آن یک درنگ وجود دارد، یعنی میتوان در آغاز و پایان آن سکوت کرد. و از نظر معنایی عبارت است از یک واحد معنایی که بر یک یا چند مفهوم دلالت دارد.
واژه از نظر املایی عبارت از وحدت املایی است، به این معنی که در نوشته معمولا فاصلهای در دو طرف آن رعایت میشود و از نظر کاربرد شناختی. واژه که در زبان انگلیسی با عنوان word و در زبان عربی با عنوان کلمه شناخته میشود، از یک یا چند تکواژ تشکیل میشود.
ویژگیهای واژه
1- میتواند فقط از یک واژه تشکیل شده باشد. مثال: درخت، میز، دیوار، قلم
2- میتواند از ترکیب چند تکواژ تشکیل شود. مثال: دلبند، خودکار، همبستگی، دلداری
3- هر واژه یک تکیه آوایی دارد. تکیه فشاری است که بر روی هجایی از کلمه وارد میشود و به آن برجستگی خاصی میدهد. در زبان فارسی تکیه بیشتر کلمات بر روی هجای آخر است؛ به جز حروف که یا تکیه ندارند و یا تکیه آنها بر روی هجای پیش از آخر است.
4- قبل و بعد از هر واژه یک درنگ وجود دارد. درنگ توقف دستوری است که بعد از هر واحد دستوری ایجاد میشود. شما بعد از ادای هریک از کلمات همین جمله، اندکی مکث دارید که حدود واژه را نشان میدهد.
انواع واژه
واژهها از نظر ساختمان انواع مختلفی دارند به این ترتیب:
1- واژه ساده
واژه ساده به واژهای گفته میشود که تنها یک تکواژ داشته باشد. مثال: کتاب، دفتر، قلم، میز
2- واژه پیچیده
ساختار واژه پیچیده بر خلاف واژه ساده، بیش از یک تکواژ دارد که میتواند کلمه را به اقسام مختلفی از نظر ساختمان تقسیم کند.
واژههای مشتق
این واژه از یک تکواژ آزاد و یک یا چند تکواژ وابسته درست میشود. مثال: همکلاس، نادرست، دانشمند
واژههای مرکب
این واژهها دو یا چند تکواژ آزاد دارند. مثال: نزدیکبین، کمهزینه، میهنپرست، هفتتیرکش
واژههای مشتق-مرکب
مشتق مرکب واژهای است که بهطور همزمان ویژگیهای واژههای مشتق و واژههای مرکب را دارد. یعنی از دو تکواژ آزاد و یک یا دو تکواژ وابسته تشکیل شده است. مثال: ناجوانمرد، دانشآموز، میوهفروشی، سهماهه