پیر پالان‌دوز

شیخ ‌محمدعارف عباسی، مشهور به پیر پالان‌دوز، از عرفا و پیران سلسله ذهبیه است. او متولد روستای کارند مشهد و معاصر شیخ بهایی بود و علاوه ‌بر اینکه در عرفان به مقامات بلندی دست یافت، در کیمیاگری و خطاطی نیز متبحر بود.

مقبره پیر پالان‌دوز در ضلع شرقی حرم رضوی

اطلاعات شخصی
نام(های):	شیخ ‌محمدعارف عباسی
لقب(ها):	پیر پالان‌دوز
وضعیت حیات:	درگذشته
محل دفن:	مقبره پیر پالان‌دوز، ضلع شرقی حرم رضوی
ملیت:	ایرانی
پیشه:	پالان‌دوزی، کیمیاگری

وی بااینکه صاحب موقعیت بود و می‌توانست بدون‌ کوشش زندگی خوبی داشته باشد، از راه پالان‌دوزی روزگار می‌گذرانید.

زندگینامه

شیخ برای ساختن خویش، در جستجوی مردان حق برخاست. با عنایت حضرت پروردگار به حضور شیخ کمال‌الدین حسین تبادکانی (تاج الدین خوارزمی) راهنمای اهل دل آن روزگار رسید. پس از سپری ساختن مدارج کمال به جانشینی شیخ خود رسید و به دامادی برگزیده شد.

پس از رحلت شیخ تاج‌الدین، به‌واسطه زیاد شدن رهبران دروغین، به کفاشی سرگرم شد و دور از غوغای مریدان و هیاهوی انکار آمیز منکران، چشم به زیارت جمال دلدار حقیقی گشود. چندین بار از طریق باطن وی را بر پذیرفتن مسند ارشاد فرمان دادند و او شانه خالی کرد. پس از گذشت یک سال، حضرت امام زمان^(ع) بر در دکانش حاضر شد. شیخ دریافت که خاطر امام^(ع) از وی آزرده شده است. لرزی سخت بر اندامش افتاد و بیمی جانکاه فضای بی‌کران جانش را فراگرفت؛ چونان که تاب نیاورد و به سوی خانه رفت. پس از آن رویداد، در عالم معنا دید که ماموران الهی او را نزد امام قائم^(عج) حاضر کرده، بر دیواری به چهار میخ کشیدند و تنبیه کردند. در این حال، امام رضا^(ع) حاضر شده، از وی شفاعت کرد و او را از شکنجه رهایی بخشود. پس از دلجویی و اندرزگویی، او را به دستگیری و راهنمایی طالبان دستور فرمود.

شیخ چون به خود آمد، به‌اندازه یک سال از آن شکنجه، اسیر بستر گشته، بی‌حال بود تا پس از سالی سلامتی خود بازیافت و به ارشاد نشست. هر چند مریدان و دوستداران وی بسیار شدند، به مردی مایه‌دار و با استعداد که شایستگی خلافت داشته باشد، دست نیافت. سرانجام از این رهگذر ملول شده، نزد امام رضا^(ع) شکوه سر داد. امام^(ع) او را به برآورده شدن درخواستش مژده داد. از آن پس اندک نگذشت که شیخ حاتم، خواهرزاده شیخ، به خدمتش شتافت. شیخ او را شایسته تربیت و آماده کسب معرفت یافت و به ارشادش همت گماشت.

مقبره پیر پالان‌دوز

برخی، ساختمان آرامگاه پیر پالان‌دوز را کهن‌تر از زمانِ درگذشت او می‌دانند. آن‌ها معتقدند اصل این بنا در ۷۱۶ قمری در زمان سلطان محمود خدابنده پی‌ریزی شده است و آن محل، ابتدا مقبره شیخ‌ ابونصر سراج بوده و بعدها پیر پالان‌دوز در آن دفن شده است. مؤید این نظر، این است که قبر پیر پالان‌دوز در وسط بقعه قرار ندارد.

در حال‌ حاضر، آرامگاه پیر پالان‌دوز در ضلع شرقی حرم رضوی و در ابتدای خیابان نواب صفوی قرار گرفته است.