شیخ بهایی
بهاء الدین محمد عاملی مشهور به شیخ بهایی دانشمند، فقیه، محدث، حکیم و ریاضی‌دان معروف دوران صفویه است. او که برخی معتقدند نام اصلی‌اش محمد بن عزّالدین حسین است، در سال ۹۵۳ هجری قمری در بعلبک (در لبنان امروزی) متولد شد. او در زمام شاه عباس صفوی زندگی می‌کرد.
او در ۱۳ سالگی همراه پدرش به ایران آمد. در برخی منابع آمده‌است که او در زمان ورودش به ایران، 7 ساله بوده. او همراه با پدرش 3 سال در اصفهان زندگی کرد و سپس به قزوین رفت و به یادگیری علوم مختلف مشغول شد. او مدتی نیز در مشهد زندگی می‌کرده.
در منابع آمده‌است که شیخ بهایی با دختر دختر علی منشار عاملی ازدواج کرده‌است. همسر او زنی دانشمند و صاحب یک کتابخانه 4 هزار جلدی بود. این کتابخانه بعدها توسط شیخ بهایی وقف شد اما به دلیل نگهداری غیر اصولی از بین رفت. اطلاعی از اینکه وی چند فرزند داشته در دست نیست.
شیخ بهایی در طول عمر خود آثار پرشماری در زمینه‌های مختلف خلق کرده. تالیفات شیخ بهایی به دو زبان فارسی و عربی موجودند. از معروف‌ترین آثار او می‌توان به آثار او می‌توان به کشکول، دیوان غزلیات، جامع عباسی، خلاصةالحساب، تشریح الافلاک و دو مثنوی معروف «نان و حلوا» و «شیر و شکر» اشاره کرد. او همچنین در معماری دست داشت وآثار شاخصی از او به جا مانده است. او مقام شیخ الاسلامی بالاترین منصب رسمی دینی در حکومت صفویه را بر عهده داشت.
شیخ بهایی در سال ۱۰۳۰ هجری قمری در اصفهان از دنیا رفت. پیکر او را برای دفن به مشهد بردند و در مسجد گوهرشاد به خاک سپردند.
آثار
آثار شیخ بهایی را می|توان در تقسیم بندی‌های زیر ارائه داد.
| موضوع | آثار |
| آثار ادبی | کتاب کشکول،کلیات اشعار (جمع‌آوری شده توسط توسط سعید نفیسی)اشعار عربی (شیخ محمدرضا فرزند شیخ حر عاملی)پند اهل دانش و هوش به زبان گربه و موش |
| معماری | منارجنبان اصفهان
تقسیم زاینده‌رود اصفهان گنبد مسجد امام اصفهان نقشه حصار نجف طراحی کاریز نجف آباد معروف به قنات زرین‌کمر تعیین دقیق قبله مسجد امام اصفهان طراحی و ساخت شاخص ظهر شرعی در مغرب مسجد امام اصفهان و نیز در صحن حرم امام رضا طراحی صحن و سرای مشهد به صورت یک ۶ ضلعی اختراع سفیدآب که در اصفهان به سفیدآب شیخ معروف است ساختن ساعتی که نیاز به کوک کردن نداشت. |
|---|---|
| فقه | اثنی عشریات
پاسخ سؤال شاه عباس صفوی پاسخ سؤالات شیخ صالح جابری اجوبه مسائل جزائریه احکام سجود و تلاوت جامع عباسی جواب مسائل شیخ جار حاشیه بر ارشاد الاذهان اثر علامه حلی حاشیه بر قواعد علامه حلی حاشیه بر قواعد شهید اول حاشیه بر احکام الشریعه علامه حلی الحبل المتین الحریریه الذبیحیه شرح فرائض نصیریه اثر خواجه نصیرالدین طوسی فرائض بهائیه (بخش ارث) قصر نماز در چهار مکان رساله فی فقه الصلوه رساله فی معرفه القبله |
| علوم قرآنی | حاشیه انوار التنزیل قاضی بیضاوی
حل الحروف القرآنیه حاشیه کشاف زمخشری تفسیر عین الحیوه تفسیر آیه شریفه (فاغسلوا وجوهکم و ایدیکم الی المرافق ...) تاویل الایات مشرق الشمسین و اکسیر السعادتین (آیات الاحکام) |
| حدیث | حاشیه کتاب من لایحضره الفقیه
اربعین |
| دعا و مناجات | حاشیه بر صحیفه سجادیه
الحدیقه الهلالیه شرع دعای صباح مصباح العابدین مفتاح الفلاح |
| اصول و اعتقادات | اثبات وجود القائم
اجوبة سید زین الدین الاعتقادیة |
| ادبیات و علوم عربی | اسرار البلاغه
تخمیس غزل خیالی بخارایی تهذیب البیان حاشیه بر مطول تفتازانی دیوان اشعار فارسی و عربی شیر و شکر طوطی نامه (شامل ۲۵۰۰ بیت) فوائد صمدیه قصیده در مدح پیامبر خدا(ص) کافیه کشکول (۵ جلد) لغز الفوائد الصمدیه محاسن شعر سیف الدوله نان و پنیر پند اهل دانش به زبان گربه و موش وقایع الایام |
| ریاضی | اسطرلاب
انوار الکواکب بحر الحساب التحفه (اوزان شرعی) تحفه حاتمی حاشیه شرح التذکره خواجه نصیرالدین طوسی در هیات حاشیه شرح قاضی زاده رومی الحساب خلاصه الحساب و الهندسه استعلام القبله، ماهیت و علامات آن جبر و مقابله |
| حکمت و فلسفه | انکار جوهر الفرد
الوجود الذهنی وحدت وجود |
| علوم غریبه | احکام النظر الی کتف الشاه
رساله جفر جفر فالنامه |