صفویان
صفویان یا سلسله صفویه یکی از مهم‌ترین سلسله‌های حاکم بر ایران بود که از سال ۱۵۰۱ تا ۱۷۳۶ حکومت کرد. این سلسله را اغلب آغازگر عصر نوین ایران و یکی از امپراتوری‌های باروت می‌دانند. شاه اسماعیل اول، بنیانگذار سلسله صفوی، مذهب شیعه اثناعشری را به عنوان دین رسمی امپراتوری ایران معرفی کرد که یکی از مهم‌ترین نقاط عطف در تاریخ اسلام محسوب می‌شود.
این دودمان ایرانی و شیعه مذهب، با بنیانگذاری شاه اسماعیل یکم در تبریز، دوره‌ای جدید را در تاریخ ایران رقم زد. آخرین شاه صفوی، شاه سلطان حسین بود که در سال ۱۷۲۲ میلادی از محمود افغان شکست خورد و در نهایت، نادرشاه افشار در سال ۱۷۳۵ میلادی رسما به این سلسله پایان داد.
پس از فروپاشی شاهنشاهی ساسانی و گذشت حدود نهصد سال، صفویان توانستند نخستین دولت متمرکز ایرانی را در سراسر قلمرو ایران بزرگ ایجاد کنند. پیش از صفویان، سلسله‌هایی همچون طاهریان، صفاریان، سامانیان، بوییان و زیاریان بر بخش‌هایی از ایران حکومت می‌کردند، اما هیچ‌کدام موفق نشدند یکپارچگی و وحدت ملی را در سراسر ایران برقرار کنند. سلسله صفوی ریشه در فرقه صوفی داشت که در شهر اردبیل منطقه آذربایجان ایران تأسیس شد. این سلسله ایرانی با منشأ کرد داشت، اما در طول تاریخ خود با ترکان، گرجیان، یونانیان و سایر اقوام ازدواج کرده بودند و در فرآیند ترک‌سازی به زبان ترکی صحبت می‌کردند.
صفویان با مرکزیت اردبیل، کنترل بخش‌هایی از ایران بزرگ را به دست آوردند و هویت ایرانی منطقه را احیا کردند. بدین ترتیب، پس از ساسانیان، اولین سلسله بومی بودند که یک دولت ملی با نام رسمی ایران را تأسیس کردند. صفویان در اوج قدرت خود بر تمام ایران، آذربایجان، بحرین، ارمنستان، شرق گرجستان، بخش‌هایی از قفقاز شمالی، عراق، کویت، افغانستان، ترکیه، سوریه، پاکستان، ترکمنستان، ازبکستان و بخش‌هایی از سایر مناطق کنترل داشتند.
با وجود سقوط در سال ۱۷۳۶، صفویان میراث ارزشمندی از خود به جای گذاشتند، که می‌توان به احیای ایران به عنوان یک قدرت اقتصادی بین شرق و غرب، تأسیس یک دولت و بوروکراسی کارآمد، نوآوری‌های معماری و هنری در این دوره اشاره کرد. صفویان همچنین با معرفی شیعه اثناعشری به عنوان دین رسمی ایران و گسترش شیعه در بخش‌های بزرگی از خاورمیانه، آسیای مرکزی، قفقاز، آناتولی، خلیج فارس و بین‌النهرین، تأثیر ماندگاری بر تاریخ اسلام و منطقه گذاشته‌اند.