پاکستان
پاکستان با نام رسمی جمهوری اسلامی پاکستان، کشوری مسلمان که در جنوب آسیا و همسایگی شرقی ایران است.
| اطلاعات کشور | |
|---|---|
| نام کامل: | جمهوری اسلامی پاکستان |
| پایتخت: | اسلامآباد |
| زبان(های) رسمی: | اردو، انگلیسی |
| دین(ها): | اسلام 96.3%، هندو 2.2%، مسیحیت 1.4% |
| حکومت: | جمهوری پارلمانی اسلامی فدرال |
| مساحت: | 881,913 کیلومتر مربع |
| جمعیت: | 241,499,431 نفر (2023) |
| شاخص توسعه انسانی: | 0.540 |
| واحد پول: | روپیه پاکستان |
| منطقه زمانی: | یوتیسی 5+ |
| پیششماره تلفنی: | 92+ |
| کد ایزو ۳۱۶۶: | PK |
| دامنه سطحبالا: | pk. پاکستان. |
این کشور با بیش از ۲۴۱٫۵ میلیون نفر جمعیت (تا سال ۲۰۲۳) پنجمین کشور پرجمعیت جهان است و دومین جمعیت بزرگ مسلمانان را در خود جای داده است. اسلامآباد پایتخت پاکستان و کراچی بزرگترین شهر و مرکز مالی آن است. پاکستان با وسعت ۸۸۱٬۹۱۳ کیلومترمربع در رتبه سی و سوم جهان قرار دارد.
این کشور از جنوب با دریای عرب، از جنوبغرب با دریای عمان، از شرق با هند، از غرب با افغانستان، از جنوبغرب با ایران و از شمالشرق با چین مرز مشترک دارد. همچنین مرز دریایی با عمان در دریای عمان دارد و از طریق دالان واخان در افغانستان از تاجیکستان جدا میشود.
تمدنها و پیشینه تاریخی
پاکستان محل چندین تمدن کهن است؛ از جمله محوطه نوسنگی مهرگر در بلوچستان که قدمتی ۸۵۰۰ ساله دارد، تمدن دره سند در عصر برنز، و تمدن باستانی گندهارا. سرزمینهای تشکیلدهنده پاکستان امروزی در طول تاریخ تحت حکومت امپراتوریها و سلسلههای گوناگونی بودهاند؛ از جمله هخامنشیان، مائوریا، کوشانیان، گوپتا، خلافت اموی در جنوب، هندو شاهیان، غزنویان، سلطنت دهلی، سامه، شاه میریها، گورکانیان، و در نهایت از سال ۱۸۵۸ تا ۱۹۴۷ زیر سلطه «راج بریتانیا» قرار داشتند.
استقلال و تشکیل جمهوری اسلامی
با شکلگیری جنبش پاکستان که هدف آن ایجاد سرزمینی برای مسلمانان هند بریتانیا بود، و پیروزیهای انتخاباتی «مسلم لیگ سراسری هند» در سال ۱۹۴۶، پاکستان در سال ۱۹۴۷ پس از تقسیم امپراتوری هند بریتانیا استقلال یافت. این تقسیم باعث تشکیل کشوری جداگانه برای مناطق مسلماننشین شد، اما همراه با آن، یکی از بزرگترین مهاجرتها و تلفات انسانی تاریخ رخ داد.
پاکستان در آغاز عضوی از «قلمرو مشترکالمنافع بریتانیا» بود و در سال ۱۹۵۶ قانون اساسی خود را تصویب و رسماً خود را جمهوری اسلامی اعلام کرد. در سال ۱۹۷۱، پاکستان شرقی پس از جنگ داخلی ۹ ماهه از این کشور جدا شد و به نام «بنگلادش» استقلال یافت. در چهار دهه بعد، حکومت پاکستان بین دولتهای غیرنظامی و نظامی، دموکراتیک و اقتدارگرا، و گرایشهای سکولار و اسلامگرا در نوسان بوده است.
جایگاه سیاسی، نظامی و اقتصادی
پاکستان بهعنوان یک «قدرت میانه» شناخته میشود و هفتمین ارتش بزرگ جهان از نظر تعداد نیروهای نظامی را دارد. این کشور یک قدرت هستهای اعلامشده است و جزو اقتصادهای نوظهور و در حال رشد، با طبقه متوسط بزرگ و رو به گسترش قرار میگیرد.
تاریخ سیاسی این کشور از زمان استقلال شامل دورههای رشد اقتصادی و نظامی قابلتوجه و همچنین دورههای بیثباتی سیاسی و اقتصادی بوده است. پاکستان کشوری متنوع از نظر قومی و زبانی و دارای جغرافیا و حیاتوحش گوناگون است. با این حال، همچنان با چالشهایی چون فقر، بیسوادی، فساد و تروریسم روبهرو است.
پاکستان عضو سازمان ملل متحد، سازمان همکاری شانگهای، سازمان همکاری اسلامی، کشورهای مشترکالمنافع، انجمن همکاریهای منطقهای جنوب آسیا، ائتلاف نظامی ضدتروریسم اسلامی است و از سوی ایالات متحده بهعنوان «متحد عمده غیر ناتو» شناخته میشود.
ریشهشناسی نام «پاکستان»
نام «پاکستان» را چودری رحمت علی، فعال جنبش پاکستان، در ژانویه ۱۹۳۳ برای نخستین بار در یک مقاله با عنوان «اکنون یا هرگز» معرفی کرد. او این نام را ابتدا به صورت «Pakstan» نوشت و آن را بهعنوان یک واژه اختصاری معرفی کرد که از حروف اول نام مناطق «پنجاب»، «افغانیا»، «کشمیر»، «سند» و «بلوچستان» ساخته شده است.
رحمت علی توضیح داد که «پاکستان» یک واژه فارسی و اردو است که به معنای «سرزمین پاکان» یا «سرزمین مردم پاک و مطهر» است. در زبان فارسی و پشتو، «پاک» به معنای «خالص و پاکیزه» و پسوند «ـستان» به معنای «سرزمین» است.
در طرح اولیه رحمت علی، نام پاکستان تنها به مناطق شمالغربی شبهقاره هند اطلاق میشد. او همچنین نام «بنگلستان» را برای مناطق مسلماننشین بنگال و «عثمانستان» را برای ایالت حیدرآباد پیشنهاد داده بود و ایده تشکیل یک فدراسیون سیاسی بین این سه را مطرح کرد.