کرمان
کرمان، یکی از کلانشهرهای ایران و مرکز استان کرمان در جنوب شرقی ایران است. جمعیت این شهر طبق سرشماری سال 1385 خورشیدی مرکز آمار ایران برابر با 515٬114 نفر بوده‌است.
| اطلاعات شهر | |
|---|---|
| کشور: | ایران |
| استان: | استان کرمان |
| شهرستان: | شهرستان کرمان |
| نام(های) پیشین: | کارمانیا، گواشیر، بوتیا، شش دروازه، کریمان |
| سال شهر شدن: | هزاره چهارم قبل از میلاد |
| جمعیت: | ۵۳۷٬۷۱۸ نفر |
| مساحت: | ۲۴۰ کیلومتر مربع |
| پیش‌شمارهٔ تلفن: | ۰۳۴ |
| شناسهٔ ملی خودرو: | ایران ۴۵ |
| میانگین دما: | ۱۵٫۸ درجه سانتیگراد |
| میانگین بارش: | ۱۴۸ میلی‌متر |
به لحاظ اداری، سیاسی و فرهنگی و صنعتی بزرگترین و مهم‌ترین شهر جنوب و جنوب شرق ایران است. به دلیل وسعت شهری زیاد و گستردگی شهر کرمان، این شهر جزو کلانشهرهای ایران طبقه‌بندی شده است. وسعت کلان‌شهر کرمان 13٫100 هکتار است و وسعتی معادل کلان‌شهر شیراز دارد. کرمان به لحاظ تاریخی جزو پنج شهر اول ایران به شمار می‌رود.
تاریخچه
در سال 1293 هجری قمری دور شهر کرمان تقریباً یک فرسنگ (6 کیلومتر) به شکل قثا (خیار چمبر) و طولش از دروازه خراسانی (دروازه گبری) تا دروازه رق آباد (ریگ آباد) و عرضش از دروازه وکیل تا دروازه ارگ و این شهر با برج و بارو و خندقهایی به عرض تقریبی ده متر و عمق چهار متر، محصور بوده‌است.
شهر کرمان مشتمل بر شش دروازه بوده است به این شرح (خلاف حرکت عقربه‌های ساعت) 1- دروازه مسجد یا دروازه وکیل در محل فعلی میدان شهداء(مشتاق) 2- دروازه ناصری واقع در شرق محله شهر 3-دروازه گبری یا خراسانی 4- دروازه سلطانی یا دولت 5- دروازه ارگ یا دروازه باغ 6- دروازه رق آباد.
وسعت شهر کرمان که تا اواخر قاجاریه ودر داخل حصار حدود دویست هکتار بود با تخریب حصار‌ها که از دهه اول قرن حاضر با تخریب دروازها شروع شد وتا دهه 1340 خورشیدی ادامه یافت در سال 1345 خورشیدی بر اساس نقشه‌ای که روگراستون ترسیم نموده‌است به 400 هکتار رسیده‌است یعنی در نیمه قرن 14 خورشیدی وسعت شهر کرمان دو برابر شده‌است.
بر اساس آمار منتشر شده شهرداری کرمان محدوده خدماتی شهر در سال 1357 به 3072 هکتار ودر سال 65 به 5088 هکتار و در سال 1371به 7652 هکتار در سال 1375 11000 هکتار و در سال 1378 به حدود 15000 هکتار رسیده‌است. و اکنون در زمره کلانشهرهای ایران جای گرفته است.
واژه‌شناسی
کرمان در گذشته نام‌های دیگری چون بوتیا، کجاران (بم)، کریمان، کرمانیا، کارمانا و گواشیر داشته‌است. نام کرمان را در کتیبه‌های داریوش می‌توان دید. در آنجا کرمان نام ناحیه‌ای است که از آن چوب یاک برای کاخ‌های هخامنشی حمل می‌شود.
نوشته‌های یونانی هم آن را کرمان خوانده و مردم کرمان را تیره‌ای از پارسیان گفته‌اند. از ریشه کر (کر به اوستا و کری به سانسکریت) چندین واژهٔ سانسکریت در دست است.
زبان
مردم کرمان از قوم فارس هستند و به زبان فارسی و لهجه کرمانی سخن می گویند.
دین و باور
اکثر مردم شهر کرمان پیرو اسلام و مذهب شیعه هستند. گروهی از زرتشتیان و اقلیتی از یهودیان نیز در کرمان زندگی می کنند و آتشکده زرتشتیان، قبرستان یهودیان و ویرانه هایی از قبرستان مسیحیان هنوز هم در این شهر وجود دارند. جشن باستانی سده که بزرگترین جشن زرتشتیان است نیز در این شهر برگزار می‌شود.