اسلامشهر
اسلامشهر یکی از شهرهای استان تهران در ایران است. این شهر مرکز شهرستان اسلامشهر است. اسلامشهر در جنوب غربی استان تهران و در مجاورت شهر تهران واقع شده است. براساس سرشماری نفوس و مسکن سال 1395، جمعیت شهر اسلامشهر 448,129 نفر بوده است. این شهرستان از نظر جمعیت، دومین شهر پرجمعیت استان تهران بعد از شهر تهران است.
| اطلاعات شهر | |
|---|---|
| کشور: | ایران |
| استان: | تهران |
| شهرستان: | اسلامشهر |
| بخش: | مرکزی |
| نام(های) پیشین: | قاسم‌آباد شاهی، قاسم‌آباد خالصه |
| سال شهر شدن: | 1354 |
| جمعیت: | ۴۴۸٬۱۲۹ نفر (۱۳۹۵) |
| تراکم جمعیت: | ۱۰٬۰۰۰ نفر بر کیلومتر مربع |
| مساحت: | ۴۵ کیلومترمربع |
| ارتفاع: | ۱۰۲۰-۱۰۸۵ متر |
| شهردار: | محسن حمیدی |
| پیش‌شمارهٔ تلفن: | 021 |
| میانگین دما: | 17.1 درجه سانتیگراد |
| میانگین بارش: | 231 میلی‌متر |
| روزهای یخبندان: | 49 روز |
تاریخچه
اسلامشهر در گذشته روستایی به نام قاسم‌آباد شاهی بود. برخی از روستاهای اسلامشهر مانند فیروز بهرام قدمتی به دوران باستان دارند و به شخصی به نام فیروز نسبت داده می‌شوند. در دوران قاجار، اسلامشهر به عنوان منزلگاه اردوی همایونی مورد استفاده قرار می‌گرفت و به نام‌های قاسم‌آباد شاهی یا قاسم‌آباد خالصه نیز شناخته می‌شد.
اسلامشهر در ابتدا از چندین روستا تشکیل شده بود. روستای ضیاءآباد کهن‌ترین قنات، مدرسه، گرمابه همگانی و آتشکده زرتشتیان باستان را در خود جای داده بود و همچنین به عنوان گردشگاه ثروتمندان شهرنشین شناخته می‌شد. سالور به دلیل نزدیکی به رودخانه کن از آبادی‌های بسیار قدیمی و زیبا بود. قاسم‌آباد، ایرین، چیچکلو و محمّدآباد چهارطاقی از دیگر آبادی‌های اسلامشهر بودند.
در سال ۱۳۵۴، شهرداری اسلامشهر تشکیل شد.
موقعیت جغرافیایی
اسلامشهر یکی از شهرستان‌های استان تهران است که در جنوب غربی شهر تهران و در مسیر ارتباطی تهران-ساوه واقع شده است. این شهرستان از طریق بزرگراه‌های قدیم و جدید تهران-ساوه و همچنین راه‌های ارتباطی به جنوب کشور و سایر استان‌های همجوار به دیگر نقاط ایران متصل است. فاصله اسلامشهر تا مرکز شهر تهران حدود 15 کیلومتر است.
ویژگی‌های طبیعی
این شهرستان در منطقه دشت آبرفتی جنوب تهران واقع شده و ارتفاع آن از سطح دریا حدود 1150 متر است. پستی و بلندی قابل ملاحظه‌ای در محدوده شهرستان وجود ندارد و اراضی آن بر روی آبرفت‌های دامنه جنوبی ارتفاعات توچال و کن واقع شده است. شیب طبیعی زمین در این منطقه بسیار ملایم است و از سمت شمال به جنوب امتداد دارد. اختلاف ارتفاع بلندترین و پست‌ترین نقطه شهرستان حداکثر 10 متر است.
مسائل زیست‌محیطی
به‌دلیل شیب ملایم و مسطح بودن اراضی شهرستان، اسلامشهر در معرض آلودگی‌های صنعتی قرار دارد. این آلودگی‌ها می‌توانند پدیده "اینورژن" یا "وارونگی دما" و باران‌های اسیدی را به وجود آورند که اثرات مخربی بر محیط زیست و اقلیم شهرستان می‌گذارند.
اقلیم
با توجه به آمار ایستگاه سینوپتیک تهران، معدل بارندگی سالیانه در اسلامشهر 231 میلی‌متر و متوسط درجه حرارت سالیانه 17.1 درجه سانتیگراد است. براساس طبقه‌بندی اقلیمی کوپن، اقلیم شهرستان بیابانی با پراکنش بارندگی نامشخص است.
مشخصات بارندگی و دما
- معدل بارندگی سالیانه: 231 میلی‌متر
- متوسط حداکثر درجه حرارت: 22.6 درجه سانتیگراد
- متوسط حداقل درجه حرارت: 11.7 درجه سانتیگراد
- متوسط درجه حرارت: 17.1 درجه سانتیگراد
- تعداد روزهای یخبندان: 49 روز
بادهای غالب
بر اساس آمار منتشر شده در سال‌های 74-70، باد غربی به عنوان باد غالب در منطقه اسلامشهر شناخته می‌شود. در مقابل، ضعیف‌ترین بادها مربوط به جبهه هوایی است که از شرق ایران وارد می‌شود. همچنین، سریع‌ترین بادها در این منطقه دارای سرعتی معادل 20-18 متر در ثانیه هستند.
جریانات جوی
بر اساس تحقیقات انجام شده، جریانات جنوبی از اوایل صبح در نواحی جنوب تهران از دشت فشافویه شهرستان ری شروع به گسترش کرده و سراسر تهران را دربرمی‌گیرد. به‌طوری که در اواسط روز تمام منطقه ری، اسلامشهر و تهران دارای جریانات جنوبی می‌شود.
بادهای محلی
- باد شهریار: در فصل بهار از غرب به شرق می‌وزد، سرعت آن 15 تا 10 متر در ثانیه است و تقریباً سرد است.
- باد ورامین: در فصل تابستان از شرق به غرب می‌وزد، به باد کویر نیز معروف است، سرعت آن 15 تا 5 متر در ثانیه است و تقریباً گرم است.
آثار تاریخی و مذهبی
اسلامشهر در استان تهران دارای اماکن تاریخی متعددی است که در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌شود:
- تپه مافین آباد: این تپه باستانی مربوط به هزاره ۵ و ۴ قبل از میلاد است و در جنوب شهرک قائمیه واقع شده است. تپه مافین آباد در سال ۱۳۷۷ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
- آتشکده ضیاءآباد: از این آتشکده که قدمت آن به دوران باستان می‌رسد، متاسفانه چیز زیادی باقی نمانده است.
- امامزاده عقیل: این امامزاده از نوادگان حضرت عباس (ع) است و در خیابان شهید مدنی اسلامشهر واقع شده است. بنای بقعه امامزاده عقیل در مساحتی حدود ۳۷۰۰۰ متر مربع قرار دارد و دارای پلان مستطیل شکل و گنبدی خشتی است. نمای بیرونی بقعه با کاشی‌های معرق آبی، زرد و فیروزه‌ای رنگ پوشیده شده و بر روی کاشی‌ها کتیبه‌های زیادی به خط کوفی و نستعلیق وجود دارد. ضریح مشبک روی مرقد در سال ۱۳۷۲ در اصفهان ساخته شده و در حرم مطهر نصب گردیده است. اصالت بنای بقعه به دوره صفویان برمی‌گردد و در دوره‌های قاجاریان و معاصر نیز مورد مرمت قرار گرفته و قسمت‌هایی به آن افزوده شده است. نام این بقعه در فهرست آثار تاریخی میراث فرهنگی استان تهران به ثبت رسیده است.
- امامزاده عیسی: این امامزاده در شهرک واوان، بلوار ولی عصر واقع شده است. نسب وی به حضرت علی (ع) می‌رسد. گنبدخانه، دو شبستان شمالی و جنوبی در دو طرف گنبدخانه، ایوان ورودی در شرق مجموعه، دو اتاق مرتبط به ایوان، نمازخانه و … از مشخصات و اجزای این مکان است. در سال ۱۳۸۱ نیز ضریحی مشبک و فلزی که مزین به اسامی ائمه شیعه است، جایگزین ضریح چوبی و مشبک پیشین شد.
موقعیت اقتصادی
اسلامشهر یکی از شهرستان‌های مهم استان تهران در زمینه کشاورزی، دامپروری و صنعت به شمار می‌رود. این شهرستان با دارا بودن ۱۲ هزار هکتار زمین قابل کشت، نقش مهمی در تامین محصولات کشاورزی استان ایفا می‌کند. در حال حاضر، ۹ هزار هکتار از این اراضی زیر کشت محصولات مختلف از جمله گندم، جو، صیفی‌جات و محصولات باغی است.
اسلامشهر در زمینه دامپروری نیز فعال است و با داشتن ۲۱۳ واحد گاوداری و ۱۱ واحد مرغداری، سهم قابل توجهی در تولید گوشت قرمز، شیر، تخم مرغ و گوشت مرغ استان تهران دارد. این شهرستان ۱۰ درصد گوشت قرمز، ۱۸ درصد شیر، ۱۰ درصد تخم مرغ و ۸ درصد گوشت مرغ استان را تولید و روانه بازار می‌کند.
در بخش صنعت، اسلامشهر به عنوان محل استقرار حدود ۱۲ هزار واحد تولیدی کوچک، متوسط و بزرگ شناخته می‌شود. تعدادی از واحدهای بزرگ صنعتی این شهرستان عبارتند از:
- ایران خودرو دیزل
- لبنیات و بستنی میهن
- لبنیات و بستنی دومینو
- فیلور
- سینجرگاز
- الکتروژن
- لوله و ماشین سازی ایران
- شرکت صنایع بهسازی چوب ایران
- گروه صنعتی سدید (شامل سه شرکت)
- کیان تایر
- پایان گل
علاوه بر این، مجتمع صنفی و صنعتی اسلامشهر با ۴۰۰ واحد کارگاهی، ۲۵۰۰ واحد تجاری، ۳۵۰ واحد اداری و ۱۰ واحد خدماتی، زمینه اشتغال حدود ۲۰ هزار نفر را فراهم کرده است. این مجتمع همچنین محل فعالیت بزرگترین مرکز نمایشگاه‌های ماشین آلات سنگین و نیمه سنگین در استان تهران و حتی کشور است.
در سال ۱۳۹۱، برای شهرستان اسلامشهر ایجاد ۱۳ هزار و ۳۴۳ فرصت شغلی جدید پیش‌بینی شده بود. در حال حاضر، اشتغال ثبت شده در این شهرستان در سامانه رصد به ۲۲ هزار و ۴۸۴ نفر رسیده است که نشان دهنده تحقق بیش از ۱۶۵ درصدی برنامه اشتغال‌زایی است.
اسلامشهر در زمینه تعاونی‌ها نیز فعال است و در حال حاضر ۵۸۰ تعاونی ثبت شده در این شهرستان وجود دارد. از این تعداد، ۳۲۰ تعاونی فعال هستند و به طور مستقیم برای ۳۴۳۰ نفر و به طور غیرمستقیم برای ۶۴۰۵ نفر اشتغال‌زایی کرده‌اند.