اوگاندا
اوگاندا (به انگلیسی: Uganda) با نام رسمی جمهوری اوگاندا، کشوری محصور در خشکی در شرق آفریقا است. این کشور از شرق با کنیا، از شمال با سودان جنوبی، از غرب با جمهوری دموکراتیک کنگو، از جنوب غرب با رواندا و از جنوب با تانزانیا هم‌مرز است. بخش جنوبی اوگاندا شامل قسمت قابل توجهی از دریاچه ویکتوریا است که با کنیا و تانزانیا مشترک است. اوگاندا در منطقه دریاچه‌های بزرگ آفریقا واقع شده و دارای آب و هوای متنوع استوایی است. جمعیت این کشور در سال ۲۰۲۴ حدود ۴۹ میلیون نفر برآورد شده است که ۸.۵ میلیون نفر از آن‌ها در پایتخت و بزرگترین شهر، کامپالا زندگی می‌کنند.
| اطلاعات کشور | |
|---|---|
| نام کامل: | جمهوری اوگاندا |
| پایتخت: | کامپالا |
| زبان(های) رسمی: | انگلیسی، سواحیلی |
| دین(ها): | مسیحیت 84.4%، اسلام 13.7% |
| حکومت: | جمهوری ریاستی متمرکز حزب حاکم تحت یک دیکتاتوری |
| مساحت: | 241,038 کیلومتر مربع |
| جمعیت: | 49,283,041 نفر (2023) |
| شاخص توسعه انسانی: | 0.550 |
| واحد پول: | شیلینگ اوگاندا (UGX) |
| منطقه زمانی: | یوتی‌سی ۳+ |
| پیش‌شماره تلفنی: | 256+ |
| کد ایزو ۳۱۶۶: | UG |
| دامنه سطح‌بالا: | ug. |
نام اوگاندا برگرفته از پادشاهی بوگاندا است که بخش زیادی از جنوب کشور از جمله کامپالا را دربرمی‌گیرد و زبان آن‌ها، لوگاندا، به طور گسترده صحبت می‌شود. زبان رسمی اوگاندا انگلیسی است.
تاریخ
این منطقه پیش از ورود گروه‌های قومی بانتو و نیلوتیک حدود ۳۰۰۰ سال پیش، محل سکونت گروه‌های قومی مختلفی بوده است. این گروه‌ها، پادشاهی‌های تأثیرگذاری مانند امپراتوری کیتارا را تأسیس کردند.
ورود بازرگانان عرب در دهه ۱۸۳۰ و کاوشگران بریتانیایی در اواخر قرن ۱۹، آغاز نفوذ خارجی در اوگاندا بود. انگلیس در سال ۱۸۹۴، تحت‌الحمایگی اوگاندا را با ادغام پادشاهی‌های مختلف تأسیس کرد و زمینه را برای تحولات سیاسی آینده فراهم ساخت. اوگاندا در سال ۱۹۶۲ با نخست‌وزیری میلتون اوبوته به استقلال رسید. بحران ۱۹۶۶ منگو، نشان‌دهنده درگیری قابل توجهی با پادشاهی بوگاندا بود. کودتای نظامی عیدی امین در سال ۱۹۷۱ منجر به یک حکومت وحشیانه با کشتارهای جمعی و رکود اقتصادی شد تا اینکه سرنگون گردید.
جنبش مقاومت ملی (NRM) به رهبری یووری موسوینی پس از یک جنگ چریکی شش ساله در سال ۱۹۸۶ به قدرت رسید و تاکنون رئیس جمهور اوگاندا است.
سیاست
رئیس جمهور اوگاندا هم رئیس دولت و هم رئیس دولت است. رئیس جمهور یک معاون رئیس جمهور و یک نخست وزیر را منصوب می‌کند. پارلمان توسط مجلس شورای ملی با 449 نماینده تشکیل می‌شود. اینها شامل 290 نماینده حوزه انتخابیه، 116 نماینده زن منطقه، 10 نماینده نیروهای مدافع خلق اوگاندا، 5 نماینده از جوانان، 5 نماینده کارگران، 5 نماینده از افراد دارای معلولیت، 18 عضو رسمی می‌باشد.
روی کار آمدن موسوینی، ثبات و رشد اقتصادی را به همراه داشت، اما با اقدامات اقتدارگرایانه و نقض حقوق بشر همراه بود. لغو محدودیت دوره‌های ریاست جمهوری، ادعاهای تقلب در انتخابات و سرکوب، نگرانی‌هایی را درباره آینده دموکراتیک اوگاندا ایجاد کرده است. موسوینی در انتخابات عمومی ۲۰۱۱، ۲۰۱۶ و ۲۰۲۱ به عنوان رئیس جمهور انتخاب شد.
مسائل حقوق بشر، فساد و درگیری‌های منطقه‌ای مانند مشارکت در جنگ‌های کنگو و مبارزه با ارتش مقاومت پروردگار (LRA) همچنان چالش‌هایی برای اوگاندا هستند. با وجود این، این کشور در زمینه آموزش و بهداشت پیشرفت‌هایی داشته و میزان سوادآموزی را بهبود بخشیده و ابتلا به ایدز را کاهش داده است، هرچند چالش‌هایی در زمینه سلامت مادران و نابرابری جنسیتی همچنان وجود دارد. آینده کشور به رسیدگی به مسائل حکمرانی و حقوق بشر در عین حال استفاده از منابع طبیعی و انسانی برای توسعه پایدار بستگی دارد.
جغرافیا
اوگاندا در جنوب شرقی آفریقا و بین عرض‌های جغرافیایی ۱ درجه جنوبی تا ۴ درجه شمالی و طول‌های جغرافیایی ۳۰ درجه شرقی تا ۳۵ درجه شرقی قرار دارد.
این کشور از نظر جغرافیایی بسیار متنوع است و تپه‌های آتشفشانی، کوه‌ها و دریاچه‌ها را در خود جای داده است. میانگین ارتفاع اوگاندا از سطح دریا ۹۰۰ متر است. کوهستان‌هایی در شرق و غرب مرزهای اوگاندا قرار دارند. بلندترین قله این کشور به نام آلکساندرا با ارتفاع ۵۰۹۴ متر در رشته کوه‌های روونزوری واقع شده است.
بخش جنوبی اوگاندا تحت تأثیر یکی از بزرگترین دریاچه‌های جهان، یعنی دریاچه ویکتوریا که جزایر زیادی دارد، قرار دارد. مهم‌ترین شهرهای اوگاندا از جمله پایتخت، کامپالا، شهر نزدیک آن، یعنی انتبه در نزدیکی این دریاچه قرار دارند. دریاچه کیوگا در مرکز کشور واقع شده و باتلاق‌های وسیعی آن را احاطه کرده‌اند.
اگرچه اوگاندا محصور در خشکی است، اما دریاچه‌های بزرگ زیادی دارد. علاوه بر دریاچه‌های ویکتوریا و کیوگا، دریاچه‌های آلبرت، ادوارد و جورج نیز در این کشور قرار دارند.
تقریبا تمام اوگاندا درون حوزه آبریز نیل قرار دارد. نیل ویکتوریا از دریاچه ویکتوریا به سمت دریاچه کیوگا و سپس به دریاچه آلبرت در مرز کنگو سرازیر می‌شود و بعد از آن به سمت شمال و سودان جنوبی جریان می‌یابد.
اوگاندا دارای ۶۰ منطقه حفاظت‌شده از جمله ۱۰ پارک ملی است که محل زندگی انواع جانوران و گیاهان مانند گوریل‌ها، میمون‌ها و اسب آبی است. جک‌فروت در سراسر کشور یافت می‌شود.
اقتصاد
اوگاندا دارای منابع طبیعی قابل توجهی از جمله زمین‌های حاصلخیز کشاورزی، معادن و ذخایر نفت خام دست‌نخورده است که به توسعه اقتصادی آن کمک می‌کند. بخش خدمات با پیشی گرفتن از کشاورزی بر اقتصاد اوگاندا تسلط دارد. تنوع زیستی غنی اوگاندا با پارک‌های ملی و ذخایر حیات وحش، گردشگران را به خود جذب می‌کند که بخش حیاتی برای اقتصاد این کشور است.
در گذشته، استعمار انگلیس و حکومت‌های پادشاهی وابسته، فقر را در این کشور ریشه دوانده بود. با این حال، اوگاندا در دهه‌های اخیر شاهد پیشرفت‌های چشمگیری در اقتصاد خود بوده است. اگرچه در سال ۱۹۸۷ نرخ تورم به 240 درصد افزایش یافت، اوگاندا توانست بر این چالش غلبه کند و در سال 2003 به رشد اقتصادی 5.1 درصدی دست یابد. این روند مثبت ادامه یافته و در سال‌های 2009، 2010 و 2011، نرخ‌های رشد اقتصادی به 7.2، 5.9 و 6.7 درصدی رسیده است.
کشاورزی ستون فقرات اقتصاد اوگاندا است و بیش از سه چهارم نیروی کار این کشور را به خود مشغول کرده است. قهوه، که معمولاً 90 درصد صادرات را تشکیل می‌دهد، مهم‌ترین محصول کشاورزی این کشور است. چای، توتون و سیب‌زمینی شیرین از دیگر محصولات مهم کشاورزی اوگاندا به شمار می‌روند.
اوگاندا کشوری ثروتمند از نظر منابع معدنی است. در جنوب این کشور عمدتا طلا، تنگستن، قلع، بریل و تانتالیت یافت می‌شود. بین عرض‌های جغرافیایی صفر تا دو درجه شمالی، تنگستن، خاک رس و گرانیت وجود دارد. در شمال نیز طلا، میکا، مس، سنگ آهک و آهن کشف شده است. با این حال، کمبود سرمایه‌گذاری در توسعه معادن، مانع از آن شده که تولید و صادرات آهن و فولاد به بخش قابل توجهی از صادرات این کشور تبدیل شود.