دانش
دانش یا معرفت (به انگلیسی: Knowledge) به مجموعه‌ای از آگاهی‌ها و اطلاعاتی گفته می‌شود که از طریق تجربه، یادگیری یا مشاهده به دست می‌آید. این مجموعه شامل حقایق، داده‌ها، توضیحات و مهارت‌هایی است که افراد در طول زمان از طریق آموزش، ادراک یا کاوش کسب می‌کنند. دانش‌شناسی یا معرفت‌شناسی به بررسی ماهیت داده‌ها، اطلاعات و دانش و روابط میان آن‌ها می‌پردازد.
پیشینه مفهوم دانش
در تاریخ فلسفه، متفکرانی همچون سقراط، افلاطون و ارسطو به شناخت دانش و فهم حقیقت پرداخته‌اند. این فیلسوفان اصولی را برای تفکر منطقی و اجتناب از مغالطات وضع کردند. در دوران رنسانس، آثار کلاسیک نویسندگان یونانی و رومی مانند افلاطون و پلوتارک مجدداً مورد توجه قرار گرفت و با این مطالعه، مفهوم نوینی از دانش به‌وجود آمد. این جنبش به نام «انسان‌گرایی» شهرت یافت و بر ارزش‌های انسانی و فردی تمرکز داشت.
پس از رنسانس و با استقلال علم فیزیک از الهیات توسط گالیله، دانش علمی کاملاً از مبانی دینی جدا شد و بر اصول علمی و تجربی مبتنی گشت. در قرن‌های بعد، فیلسوفانی همچون دکارت و لایب‌نیتز با تأکید بر خرد و تجربه، به توسعه جریانات فلسفی مانند اصالت عقل و پوزیتیویسم کمک کردند.
تعریف دانش و تمایز آن از علم
دانش به مجموعه‌ای جامع از آگاهی‌ها گفته می‌شود که شامل علم، فلسفه و هنر است. در زبان فارسی، واژه دانش به مفهومی کلی و جامع اشاره دارد و تمامی شاخه‌های شناختی را در بر می‌گیرد، در حالی که علم بیشتر به دانشی تجربی و آزمون‌پذیر اطلاق می‌شود. از نظر منطقی، می‌توان دانش را مفهوم گسترده‌تری دانست که علم نیز زیرمجموعه‌ای از آن محسوب می‌شود.
انواع مختلف دانش
دانش به دو دسته اصلی تقسیم می‌شود: دانش صریح و دانش ضمنی. دانش صریح دانشی است که به راحتی قابل بیان و انتقال است و معمولاً شامل اطلاعات علمی و قابل اندازه‌گیری می‌باشد. از طرف دیگر، دانش ضمنی یا پنهان، دانشی است که بیان آن به سادگی ممکن نیست و تنها از طریق تجربه عملی به دست می‌آید.
ارتباط داده‌ها، اطلاعات و دانش
داده‌ها، اطلاعات و دانش سه مفهوم اساسی و مرتبط در شناخت‌شناسی هستند که از پایین‌ترین سطح به بالا می‌روند و به هم پیوند دارند. داده‌ها، واقعیت‌های خام و اولیه‌ای هستند که به تنهایی معنای خاصی ندارند. با پردازش و سازمان‌دهی داده‌ها، این اطلاعات به دست می‌آید و زمانی که این اطلاعات به درک و کاربرد برسند، به سطح دانش می‌رسند.
داده‌ها
داده‌ها مجموعه‌ای از واقعیت‌های اولیه هستند که پردازش نشده‌اند. این مفهوم کلی بوده و شامل هر چیزی است که به‌دست آمده است. به‌عنوان نمونه، شن و ماسه‌ای که از طبیعت برداشت شده‌اند، در این سطح قرار می‌گیرند.
اطلاعات
اطلاعات با پردازش و نظم‌دهی داده‌ها به دست می‌آید و شامل حقایق معنادار و سازمان‌یافته‌ای است که برای استفاده مشخص آماده هستند. به‌عنوان مثال، مصالحی که به محل ساخت و ساز منتقل و به تفکیک مرتب شده‌اند، اطلاعاتی برای کار پروژه ساختمانی فراهم می‌کنند.
دانش
دانش زمانی شکل می‌گیرد که اطلاعات به طور هدفمند و با در نظر گرفتن اهداف خاص، به کار گرفته شود. به عنوان مثال، ساخت یک بیمارستان یا مدرسه با استفاده از مصالح و اهداف ویژه، بیانگر سطح دانش است.
نمایش دانش
نمایش دانش یکی از اصول اساسی در هوش مصنوعی است و با ظهور اینترنت و فضای مجازی، امکان گسترده‌ای برای تبادل و ذخیره دانش فراهم آمده است. نمایش دانش به روش‌هایی اشاره دارد که اطلاعات به صورت مؤثر و قابل فهم ارائه می‌شود و امکان استفاده و پردازش بهتر آن‌ها را مهیا می‌کند.