سنگ زورخانه
سنگ زورخانه یکی از ابزارهای مهم در ورزش زورخانه‌ای است. سنگ زورخانه وسیله‌ای است که برای تقویت عضلات بدن به ویژه عضلات بازو، سینه و کمر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
سنگ گرفتن
سنگ گیرنده در بالای گود، در مکانی که لنگ انداخته شده است، به پشت می‌خوابد. او سه بالش قرار می‌دهد؛ یکی زیر سر و دو تای دیگر زیر بازوان چپ و راست. دو سنگ را با دست‌های خود به گونه‌ای می‌گیرد که سرهای هلالی آن‌ها به سمت سرش باشد. سپس به نوبت به پهلوهای چپ و راست می‌غلطد. وقتی روی پهلوی چپ است، سنگ در دست راست را مستقیم بالا می‌برد تا بازویش کاملاً کشیده شود. به همین شکل، وقتی روی پهلوی راست است، سنگ در دست چپ را بالا می‌برد. این نوع تمرین به "غلطان" معروف است.
در نوع دیگر، ورزشکار به پشت می‌خوابد و پاهای خود را دراز می‌کند. سپس دو سنگ را با هم و به طور پی در پی روی سینه بالا و پایین می‌برد. این روش به "جُفتی" معروف است.
شمارش
مرشد تعداد دفعات سنگ گرفتن ورزشکاران را تا ۱۱۷ یا ۱۱۴ بار می‌شمارد. اگر مرشد مشغول ضرب گرفتن برای ورزشکاران در گود باشد، یکی از دوستان سنگ‌گیرنده تعداد دفعات را می‌شمارد. عدد ۱۱۷ به صد و هفده تن کمربسته مولا و عدد ۱۱۴ به یکصد و چهارده سوره قرآن اشاره دارد، بنابراین این اعداد در بین باستانی‌کاران مقدس شمرده می‌شوند و شمارش از این تعداد فراتر نمی‌رود.
خواندن مرشد
سنگ شمار یا مرشد پیش از سنگ گرفتن برای شور بخشیدن به سنگ گیرنده «سرنوازی» می‌خواند:
| هر کار که می‌کنی بگو بسم الله | تا جمله گناهان تو بخشد الله | |
| دستت که رسد به حلقه سنگ | بگو لا حول ولا قُوة الا بالله |
و سپس شمارش را چنین آغاز می‌کند:
لا حُولَ وَلا قُوهَ اِلا بِالله العلی الَعظیم.
بِسِم اللهِ الّرحمنِ الرحیم
اول خدا - دو نیست خدا - سبب‌ساز کل سبب (یا «سید کائنات»)- چاره ساز بیچارگان الله - پنجه خیبر گشای علی - شش گوشه قبر حسین - امام هفتم باب‌الحوایج - قبله هشتم یا امام رضا - یا اما محمد تقی روحی فداه و جسمی - دهنده بی منت الله - یا امام حسن عسکری دخیل - جمال امام زمان صلوات. یا (جمال هشت و چهار صلوات) - زیاده باد دین خاتم انبیاء - ای چهارده معصوم پاک - نیمه کلام‌الله مجید - شانزده گلدسته طلا - صد و هفده کمر بسته مولا - خدای هجده هزار عالم و آدم - بر بی صفتان روزگار لعنت - یا (بر نمک نشناس لعنت) - بیس (بیست) لعنت خدا بر ابلیس - یک بیس (بیست و یک) آقای قنبر علیس (علی است) - دوبیس مرد دو عالم علیس - چاربیس بیمار دشت کرب و بلا (کربلا) یا (ناز چهار ستون بدنت) - پنج تن زیر کسا - شش ساق عرش مجید یا (باقر العلوم بعد از نبی) علی است - سه بیس یا علی مثلت کیس (کیست) هفت بیس یا علی موسی بن جعفر - هش بیس یا علی بن موسی الرضا - نُه بیس نوح نبی الله - سی ختم کلام‌الله - یک سی گرفتی ماشاءالله - دوسی برایش ذولفقار - نیستی جان کفار - چاره بیچارگان خود الله - دادرس درماندگان خود مولا - یا ابوالفضل العباس دخیل - یا موسی بن جعفر - یا علی بن موسی الرضا بطلب - نه سی طوفان بلا - چهل ختم اولیاء و انبیاء - یک چل بزرگ است خدا - دو چل محمَّد است مُصطفا - سه چل علیس شیر خدا - چار چل یا فاطمه زهرا - پنج چل خدیجه کبرا ام‌المؤمنین - شش چل ابراهیم خلیل الله - هفت چل موسی کلیم‌الله - هش چل عیسی روح‌الله - نه چل آدم صفی الله - پنجاه، هزار بار بر جمال خاتم انبیاء صلوات - ز آدم و حّوا دگر نبی الله - شعیب و یوسف و یعقوب - پس خلیل‌الله - ملائکان مُقّرب - دگر ز جبرائیل - ز حسُن یوسف - جمال شصت بند دیو، علی را صلوات.
در این هنگام مرشد برای دنبال کردن شماره و رساندن آن به ۱۱۴ یا ۱۱۷ از پنجاه به پایین می‌شمارد بدینگونه:
نه چل آدم صفی الله - هش چل عیسی روح‌الله - هفت چل موسی کلیم‌الله . . .
تا به شماره یک برگردد. ۱۷ شماره یا ۱۴ شماره بازمانده از ۱۱۷ یا ۱۱۴ را دوباره از یک به بالا می‌شمارد؛ ولی اگر مرشد از شماره شصت به پائین شمرده باشد سه شماره یا شش شماره به یک مانده که روی هم ۱۱۷ یا ۱۱۴ شماره می‌شود شماره را به پایین می‌رساند. البته این اندازه شمارش در صورتی پیش می‌آید که سنگ گیرنده بتواند ۱۱۷ یا ۱۱۴ بار سنگ بگیرد.
تاریخچه
سنگ زورخانه به شکل دو قطعه سنگ مسطح و سنگین است که به هم متصل شده‌اند. این ابزار به طور معمول از سنگ یا چوب سنگین ساخته می‌شود و وزن آن می‌تواند بین ۲۰ تا ۷۰ کیلوگرم متغیر باشد. هر یک از این سنگ‌ها به اندازه یک مستطیل با طول حدود ۶۰ سانتی‌متر و عرض حدود ۴۰ سانتی‌متر است.
کاربرد
در تمرین با سنگ زورخانه، ورزشکار به پشت روی زمین می‌خوابد، هر یک از سنگ‌ها را در یک دست می‌گیرد و با حرکت دادن آن‌ها به بالا و پایین، عضلات خود را تقویت می‌کند. این تمرین به تقویت عضلات سینه، بازو و شانه کمک می‌کند. همچنین، این ورزش برای تقویت استقامت و توان بدن بسیار مفید است.
جایگاه در فرهنگ و آیین زورخانه‌ای
سنگ زورخانه به عنوان یکی از نمادهای ورزش زورخانه‌ای، نقش مهمی در آیین‌ها و مراسم پهلوانی دارد. استفاده از این ابزار نه تنها به تقویت جسمانی کمک می‌کند، بلکه به عنوان یک تمرین معنوی و اخلاقی نیز محسوب می‌شود. در آیین‌های زورخانه‌ای، پهلوانان علاوه بر نمایش قدرت جسمانی، به نمایش اخلاق و ارزش‌های پهلوانی همچون جوانمردی، کمک به دیگران و احترام به بزرگ‌ترها می‌پردازند.