نادرشاه افشار: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۴ اوت ۲۰۲۴، ساعت ۲۳:۰۹

نادرشاه افشار متولد ۲۲ نوامبر ۱۶۸۸ م. (۲۸ محرم ۱۱۰۰ ه.ق) در دستجرد، ابیورد، خراسان، از ایل افشار خراسان، پادشاه ایران و بنیانگذار دودمان افشاریه است. نادرشاه افشار در تاریخ ۸ مارس ۱۷۳۶ (24 شوال 1148 ه.ق) بعد از عباس سوم به پادشاهی رسید و تا تاریخ ۲۰ ژوئن ۱۷۴۷ (22 جمادی‌الاول 1160 ه.ق) حکومت کرد. در این مدت مرکز حکومت او مشهد بود. سرانجام بعد از نادرشاه افشار، عادل‌شاه افشار به پادشاهی رسید. او از معروف‌ترین پادشاهان ایران، پس از اسلام است و تعداد زیادی از مورخین وی را قدرتمندترین پادشاه ایرانی بعد اسلام می‌دانند.

نگاره نادرشاه، کشیده‌شده در حدود سال ۱۷۴۰ میلادی.

نادرشاه افشار


تاریخ تولد:	۲۲ نوامبر ۱۶۸۸ م.
محل تولد:	دَستجِرد، اَبیوَرد، خراسان، ایران
تاریخ فوت:	۲۰ ژوئن ۱۷۴۷ م.
محل فوت:	کلات، خراسان، ایران
علت مرگ:	توسط سردارانش کشته شد
محل دفن:	آرامگاه نادرشاه، مشهد، ایران
سلسله:	افشاریان
قلمرو:	ایران، غرب افغانستان و پاکستان و جنوب قفقاز
مرکز حکومت:	مشهد

شاه قبلی:	عباس سوم
شاه بعدی:	عادل‌شاه افشار
آغاز سلطنت:	۸ مارس ۱۷۳۶
پایان سلطنت:	۲۰ ژوئن ۱۷۴۷
نام پدر:	امامقلی افشار

همسر(ها):	گوهرشاد بیگم، شمس‌نساء بیگم، زینب بیگم، قمرطلعت بیگم، شوقی بیگم، خدیجه بیگم، منیژه بیگم، فاطمه بیگم
فرزند(ان):	رضاقلی میرزا، نصرالله میرزا، امامقلی میرزا، علی میرزا، جهدالله میرزا، چنگیز میرزا

نادر جنگجويي ساده كه از بين مردم عادي برخاسته بودو انتساب به هيچ خانواده بزرگ و هيچ سابقه درخشاني وی را در دايره امرا و حكام عصر نياورده بود. پدرش امام قلی پوستين دوزي از نواحي ابيورد بود كه زندگي فقيرانه‌ای داشت. عشيره او تيره‌ای از طوايف تركمان افشار قرخلو بود كه از عهد صفويه به نواحي شمالي خراسان كوچ داده شده بود.

شرايط پيش از به قدرت رسيدن نادر به زمان سلطنت شاه سلطان حسين صفوي برمی‌گردد كه بی‌لياقتي او باعث شده بود ايران به دست افغان‌ها بيفتد. نادر شاه افشار موسس سلسله افشاریه، اصفهان را از محاصره افغان‌ها درآورد و آن را به صفویه بازگرداند؛ اما چون لیاقت شاه صفوی را در حفظ ایران کارآمد ندید، با رضایت بزرگان خود بر تخت شاهی ایران تکیه زد.

بیرون راندن افغان‌های هوتکی، عثمانی‌ها و روس‌ها از کشور، بازپس‌گیری سرزمین‌های از دست رفته و یک‌پارچه‌سازی ایران، فتح دهلی، ترکستان و جنگ‌های پیروزمندانه نادرشاه سبب شهرت بسیار او شدند. از او با عناوینی مانند ناپلئون شرق یا ناپلئون ایران و آخرین فاتح بزرگ آسیای میانه یاد شده‌ است.

فتوحات

نادر در جوانی، در خدمت حاکم اَبیوَرد، باباعلی بیک کوسه احمدلو بود. در هرج‌ومرج ناشی از هجوم افغان‌ها به ایران، نادر به خدمت ملک محمود سیستانی درآمد که مشهد را تصرف کرده بود. پس از دسیسه‌های گوناگون با سرداران ترکمان افشار و جَلایِر، نادر گروه خویش از مهاجمان را تشکیل داد و در اتحاد با کردهای چَمَشْگَزَک در خَبوشان، بر سر کنترل مالکیت مشهد با ملک محمود به رقابت پرداخت و او را شکست داد.

نقش وی در سرکوب ملک محمود سیستانی، او را مورد توجه تهماسب دوم قرار داد و در سال ۱۱۳۹ ه‍.ق/۱۷۲۶ م، نادر و نیروی ۲٬۰۰۰ نفری او را به خدمت گرفت. پس از مدتی، نادر به «قورچی‌باشی» (فرمانده گارد) منصوب شد و مقامِ «تهماسب‌قلی» (پیشکارِ تهماسب) را به‌عهده گرفت. اعتبار وی پیوسته افزایش یافت زیرا سپاه تهماسب را به پیروزی‌های فراوانی رساند.

پس از فتح خراسان، نادر متوجه افغان‌ها شد و در سه جنگ مهماندوست، سر دره خوار و مورچه‌خورت افغان‌ها را شکست داد و شاه تهماسب را به تخت اجدادی خود بازگرداند. شاه تهماسب اداره ارتش را به نادر داد و دو خواهرش را به عقد نادر و فرزند او رضاقلی میرزا درآورد.

نادر برای مقابله با عثمانی تلاش زیادی کرد، اما هر بار با شورش‌های داخلی مواجهه می‌شد و به ناچار کار مقابله با عثمانی‌ها نیمه‌تمام می‌ماند. وقتی برای مقابله با محاصره خراسان برای جنگ با هرات رفته بود، شاه تهماسب به جنگ عثمانی رفت و شکست خورد. نادر که از سیاست نابخردانه او سخت ناراحت بود، پس از فتح هرات، به اصفهان بازگشت و در محل هزار جریب جشنی برای پیروزی ترتیب داد و شاه تهماسب را دعوت کرد تا از ارتش سان ببیند. بعد از آن مجلس میگساری ترتیب داد و شاه در خوردن شراب افراط کرد مدهوش شد. نادر از فرصت استفاده کرد و به بزرگان حاضر در مجلس گوشزد کرد که چنین فردی لیاقت شاهی بر ایران را ندارد. بزرگان پذیرفتند و شاه تهماسب را از حکومت خلع کردند و فرزند هشت ماهه تهماسب با نام شاه عباس سوم صفوی را جانشین کردند و نادر نائب‌السلطنه او اعلام شد.

پس از موفقیت‌ها در جنگ با عثمانی، نادر احساس کرد به اعتبار کافی دست یافته که خود تاج و تخت را به‌دست گیرد. او در ابتدای ۱۷۳۶ م افراد عالی‌رتبه از سراسر قلمرو صفویه را در دشت مغان گردآورد و این مجمع، نادر را به پادشاهی ایران برگزیدند.

فتح هند

پس از دستیابی به پادشاهی، وظیفه اصلی نظامی نادرشاه، شکست نهایی نیروهای باقیمانده افغان بود که حکومت صفوی را به پایان رسانده بودند. نادرشاه قندهار را تسخیر کرد و پس از سقوط قندهار، بسیاری از افغان‌ها به سپاه وی پیوستند، و سپاهش با نیروهای تازه‌وارد ابدال و غل‌زای تقویت شد. تعقیب افغان‌های گریخته به مرزهای هند توسط نادرشاه، به حمله به هند تبدیل شد. نادرشاه گورکانیان را متهم کرد که به آنان پناهگاه و کمک می‌دهد. در تاریخ ۱۵ ذوالقَعده ۱۱۵۱ ه‍.ق/۲۴ فوریه ۱۷۳۹ م در کَرنال، ایرانیان قاطعانه نیروهای گورکانی را شکست دادند. برای نادرشاه خطبه خوانده و سکه‌هایی به‌ نامش ضرب شد. نادرشاه، محمدشاه را خراجگزار خود کرد و او را از بخشِ بزرگی از ثروت‌های افسانه‌ای‌اش، ازجمله تخت طاووس و الماس کوه نور محروم کرد؛ و افزون‌بر این‌ها، مبلغ هنگفتی را به‌عنوان غرامت برابر با دست‌کم ۷۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰ روپیه مطالبه کرد.

مرگ نادرشاه افشار

در سال ۱۱۲۶ خورشیدی، زمانی که نادر برای رفع یکی از شورش‌های مردم علیه مالیات زیاد به خراسان رفته بود، جمعی از سردارانش به رهبری علیقلی‌خان، برادرزاده نادر، شبانه به چادر وی حمله کردند و او را به قتل رساندند. پس از مرگ نادر شاه، علیقلی‌خان با عنوان عادل‌شاه به سلطنت رسید.

بسیاری از فرزندان و خاندان وی توسط برادرزاده نادر، عادل‌شاه کشته شدند. علی قلی خان به حدی کینه قطع نسل نادر را به دل بسته بود که زنان نادر را که آبستن بودند هم کشت و از تمام اینان فقط نوه نادرشاه، شاهرخ میرزا را زنده نگهداشت، شاهرخ بزرگترین فرزند رضاقلی میرزا، ولیعهد نادرشاه و نوه دختری شاه سلطان حسین صفوی بود. گفته‌اند از ابقای او منظورش این بود که شاید روزی مردم ایران خواستند که پادشاهی از نژاد صفوی داشته باشند.

جنگ‌ها

اردوکشی سبزوار
جنگ‌های ایران و عثمانی
جنگ‌های ایران و گورکانیان هند
جنگ‌های نادرشاه در داغستان
جنگ‌های نادری
شورش محمدتقی خان شیرازی
شورش محمدخان بلوچ
محاصره قندهار (۱۷۳۷–۱۷۳۸)
نبرد تنگه خیبر
نبرد دامغان (نبرد مهماندوست) (۱۷۲۹)
نبرد کافر قلعه
نبرد کرکوک (۱۷۳۳)
نبرد کرنال
نبرد مورچه‌خورت
نبرد هرات

قلمرو

نادر در دوران پادشاهی‌اش حملاتی به عثمانی، هند، روسیه، بخارا و ماوراءالنهر داشت و این سرزمین‌ها را به زیر سلطه خود درآورد و توانست بین‌النهرین را به‌طور کامل از سلطه عثمانی بیرون آورده و ضمیمه قلمرو خود کند. در منابع قلمرو حکومت نادرشاه افشار 'ایران، غرب افغانستان و پاکستان و جنوب قفقاز' ذکر شده است.

آرامگاه نادرشاه افشار

پس از قتلِ نادرشاه، پیکرش به مشهد منتقل و در آرامگاهی که خودش پیشتر ساخته بود، دفن شد. ساختمانِ آن شامل یک ایوان و چهار اتاقِ کوچک و دو راهرو در دو طرفِ ایوان بود که قبر در وسط قرار داشت. وسعت ساختمان ۵۴۵ مترمربع بود و در میان یک باغ قرار داشت. این ساختمان در دوره‌های بعدی به‌مرور ویران شد.

آرامگاه کنونی نادرشاه بنایی است در مجموعه باغ موزه نادری در شهر مشهد که به یادبود نادرشاه افشار در سال ۱۳۴۲ خورشیدی به دست هوشنگ سیحون طراحی و ساخته شده است. ساختمان آرامگاه نادر شاه از قسمت مرکزی که محل دفن نادرشاه است و دو تالار موزه تشکیل شده که یکی از آن‌ها موزه اسلحه دوره‌های مختلف تاریخ ایران و دیگری موزه اسلحه و آثار مربوط به دوران نادرشاه را نمایش می‌دهد. این مجموعه در ضلعِ شمال‌غربی چهارراه شهدا — یا نادری سابق — در مشهد قرار دارد که در فاصله نزدیکی از حرم امام رضا است.

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-'''نادرشاه افشار''' از پادشاهان بزرگ ایرانی که توانست از [[آب]] و [[خاک]] و آبروی ایرانیان دفاع کند و [[ایران]] را در آن زمان به یکی از قدرتمندترین کشورهای [[جهان]] برساند. او یک وطن پرست واقعی بود. نادرقلی ملقب به تهماسب قلی خان و نادر شاه افشار از ایل افشار خراسان از 1114 تا 28 [[خرداد]] 1126 خورشیدی، پادشاه [[ایران]] و بنیانگذار دودمان [[افشاریه]] است.
+'''نادرشاه افشار''' متولد ۲۲ نوامبر ۱۶۸۸ م. (۲۸ محرم ۱۱۰۰ ه.ق) در [[کهنه قلعه(دستجرد)|دستجرد]]، [[ابیورد]]، خراسان، از [[ایل افشار]] خراسان، پادشاه ایران و بنیانگذار دودمان [[افشاریه]] است. نادرشاه افشار در تاریخ ۸ مارس ۱۷۳۶ (24 شوال 1148 ه.ق) بعد از [[شاه عباس سوم|عباس سوم]] به پادشاهی رسید و تا تاریخ ۲۰ ژوئن ۱۷۴۷ (22 جمادی‌الاول 1160 ه.ق) حکومت کرد. در این مدت مرکز حکومت او [[مشهد]] بود. سرانجام بعد از نادرشاه افشار، [[عادل‌شاه افشار]] به پادشاهی رسید. او از معروف‌ترین پادشاهان ایران، پس از اسلام است و تعداد زیادی از مورخین وی را قدرتمندترین پادشاه ایرانی بعد اسلام می‌دانند.
-[[پرونده:نگاره نادرشاه، کشیده‌شده در حدود سال ۱۷۴۰ میلادی..jpg|جایگزین=نگاره نادرشاه، کشیده‌شده در حدود سال ۱۷۴۰ میلادی.|بندانگشتی|نگاره نادرشاه، کشیده‌شده در حدود سال ۱۷۴۰ میلادی.{{شخصیت|تاریخ تولد=۲۸ محرم ۱۱۰۰ ه‍. ق (۲۲ نوامبر ۱۶۸۸ م.)|محل تولد=دَستجِرد، اَبیوَرد، خراسان، ایران|تاریخ فوت=۱۱ جمادی‌الثانی ۱۱۶۰ ه‍. ق (۲۰ ژوئن ۱۷۴۷ م. (۶۰ سال))|محل دفن=آرامگاه نادرشاه، مشهد، ایران|نام پدر=امامقلی افشار|همسر(ها)=گوهرشاد بیگم، شمس‌نساء بیگم، زینب بیگم، قمرطلعت بیگم، شوقی بیگم، خدیجه بیگم، منیژه بیگم، فاطمه بیگم|فرزندان=رضاقلی میرزا، نصرالله میرزا، امامقلی میرزا، علی میرزا، جهدالله میرزا، چنگیز میرزا}}]]
+[[پرونده:نگاره نادرشاه، کشیده‌شده در حدود سال ۱۷۴۰ میلادی..jpg|جایگزین=نگاره نادرشاه، کشیده‌شده در حدود سال ۱۷۴۰ میلادی.|بندانگشتی|نگاره نادرشاه، کشیده‌شده در حدود سال ۱۷۴۰ میلادی.{{شاه و خلیفه|نام(های)=نادرشاه افشار|نام کامل=|لقب(ها)=|تاریخ تولد=۲۲ نوامبر ۱۶۸۸ م.|محل تولد=دَستجِرد، اَبیوَرد، خراسان، ایران|تاریخ فوت=۲۰ ژوئن ۱۷۴۷ م. |محل فوت=کلات، خراسان، ایران|علت مرگ=توسط سردارانش کشته شد|محل دفن= آرامگاه نادرشاه، مشهد، ایران|سلسله=افشاریان|قلمرو=ایران، غرب افغانستان و پاکستان و جنوب قفقاز|مرکز حکومت=مشهد|وزیر اعظم=|شاه قبلی=عباس سوم|شاه بعدی=عادل‌شاه افشار|آغاز سلطنت=۸ مارس ۱۷۳۶|پایان سلطنت=۲۰ ژوئن ۱۷۴۷|نام پدر=امامقلی افشار|نام مادر=|همسر(ها)= گوهرشاد بیگم، شمس‌نساء بیگم، زینب بیگم، قمرطلعت بیگم، شوقی بیگم، خدیجه بیگم، منیژه بیگم، فاطمه بیگم|فرزند(ان)=رضاقلی میرزا، نصرالله میرزا، امامقلی میرزا، علی میرزا، جهدالله میرزا، چنگیز میرزا|خویشاوندی=}}
-او از معروف ترین پادشاهان ایران، پس از اسلام است و تعداد زیادی از مورخین وی را قدرتمندترین پادشاه ایرانی بعد [[اسلام]] می‌دانند.
+]]
+نادر جنگجويي ساده كه از بين مردم عادي برخاسته بودو انتساب به هيچ خانواده بزرگ و هيچ سابقه درخشاني وی را در دايره امرا و حكام عصر نياورده بود. پدرش امام قلی پوستين دوزي از نواحي ابيورد بود كه زندگي فقيرانه‌ای داشت. عشيره او تيره‌ای از طوايف تركمان افشار قرخلو بود كه از عهد [[صفويه]] به نواحي شمالي خراسان كوچ داده شده بود.
-نادر جنگجويي ساده كه از بين مردم عادي برخاسته بودو انتساب به هيچ خانواده بزرگ و هيچ سابقه درخشاني وی را در دايره امراء و حكام عصر نياورده بود. پدرش امام قليپوستين دوزي از نواحي ابيورد بود كه زندگي فقيرانه یی داشت و گويند زمستانو [[تابستان]] پوستين مي پوشيد.عشيره او تيره یی از طوايف تركمان افشار قرخلو بود كه از عهد صفويه به نواحي شمالي خراسان كوچ داده شده بود.
+شرايط پيش از به قدرت رسيدن نادر به زمان سلطنت [[شاه سلطان حسین|شاه سلطان حسين صفوي]] برمی‌گردد كه بی‌لياقتي او باعث شده بود ايران به دست افغان‌ها بيفتد. نادر شاه افشار موسس سلسله افشاریه، [[اصفهان]] را از محاصره افغان‌ها درآورد و آن را به صفویه بازگرداند؛ اما چون لیاقت شاه صفوی را در حفظ ایران کارآمد ندید، با رضایت بزرگان خود بر تخت شاهی ایران تکیه زد.
-شرايط پيش از به قدرت رسيدن نادر به زمان سلطنت شاه پادشاه حسين صفوي بي لياقت برمي گردد كه بي لياقتي او باعث شده بود ايران با ضلالت به دست افغانها بيفتد.
+بیرون راندن افغان‌های هوتکی، عثمانی‌ها و روس‌ها از کشور، بازپس‌گیری سرزمین‌های از دست رفته و یک‌پارچه‌سازی ایران، فتح دهلی، ترکستان و جنگ‌های پیروزمندانه نادرشاه سبب شهرت بسیار او شدند. از او با عناوینی مانند ناپلئون شرق یا ناپلئون ایران و آخرین فاتح بزرگ آسیای میانه یاد شده‌ است.
-نادر شاه افشار موسس سلسله [[افشاریه]]، [[اصفهان]] را از محاصره افغان‌ها درآورد و آن را به صفویه بازگرداند؛ اما چون لیاقت شاه صفوی را در حفظ ایران کارآمد ندید، با رضایت بزرگان خود بر تخت شاهی ایران تکیه زد. در دوران نادر، [[ایران]] درگیر شورش‌های داخلی شد و همسایگان ایران نیز در ابتدای کار وی تلاش کردند تا برخی شهرهای مرزی ایران را صاحب شوند؛ اما نادر آن‌ها را شکست داد. نادر در عصر پادشاهی خود چندین بار با حکومت عثمانی وارد جنگ شد؛ اما شورش‌های داخلی ایران اجازه تمرکز به او نمی‌داد که کار را یکسره کند. سرانجام نادر شاه در طی سه [[جنگ]] بر آن‌ها مسلط شد.
+== فتوحات ==
-== تهماسب‌قلی خان ==
+نادر در جوانی، در خدمت حاکم اَبیوَرد، باباعلی بیک کوسه احمدلو بود. در هرج‌ومرج ناشی از هجوم افغان‌ها به ایران، نادر به خدمت [[ملک محمود سیستانی]] درآمد که مشهد را تصرف کرده بود. پس از دسیسه‌های گوناگون با سرداران ترکمان افشار و جَلایِر، نادر گروه خویش از مهاجمان را تشکیل داد و در اتحاد با کردهای چَمَشْگَزَک در خَبوشان، بر سر کنترل مالکیت مشهد با ملک محمود به رقابت پرداخت و او را شکست داد.
-پس از فتح [[خراسان]]، نادر لقب [[تهماسب‌ قلی خان]] را از شاه گرفت و به اصفهان حمله کرد و در سه جنگ مهماندوست، سر دره خوار و مورچه‌خورت افغان‌ها را شکست داد و شاه تهماسب را به تخت اجدادی خود بازگرداند. شاه تهماسب اداره ارتش را به نادر داد و دو خواهرش را به عقد نادر و فرزند او [[رضاقلی میرزا]] درآورد.
-نادر برای مقابله با عثمانی تلاش زیادی کرد، اما هر بار با شورش‌های داخلی مواجهه می‌شد و به ناچار کار مقابله با عثمانی‌ها نیمه‌تمام می‌ماند. وقتی برای مقابله با محاصره خراسان برای [[جنگ]] با [[هرات]] رفته بود، شاه تهماسب به جنگ عثمانی رفت و شکست خورد. نادر که از سیاست نابخردانه او سخت ناراحت بود، وقتی نادر هرات را تصرف کرد به [[اصفهان]] بازگشت و در محل هزار جریب جشنی برای پیروزی ترتیب داد و شاه تهماسب را دعوت کرد تا از ارتش سان ببیند. بعد از آن مجلس میگساری ترتیب داد و شاه در خوردن [[شراب]]، افراط کرد مدهوش شد. نادر از فرصت استفاده کرد و به بزرگان حاضر در مجلس گوشزد کرد که چنین فردی لیاقت شاهی بر [[ایران]] را ندارد. بزرگان پذیرفتند و شاه تهماسب را از حکومت خلع کردند و فرزند هشت ماهه تهماسب با نام شاه عباس سوم صفوی را به‌جای او گذاشتند و نادر نائب‌السلطنه او اعلام شد.
+نقش وی در سرکوب ملک محمود سیستانی، او را مورد توجه [[شاه تهماسب دوم|تهماسب دوم]] قرار داد و در سال ۱۱۳۹ ه‍.ق/۱۷۲۶ م، نادر و نیروی ۲٬۰۰۰ نفری او را به خدمت گرفت. پس از مدتی، نادر به «قورچی‌باشی» (فرمانده گارد) منصوب شد و مقامِ «تهماسب‌قلی» (پیشکارِ تهماسب) را به‌عهده گرفت. اعتبار وی پیوسته افزایش یافت زیرا سپاه تهماسب را به پیروزی‌های فراوانی رساند.
-نادرشاه افشار با بیرون راندن افغان‌ها از [[اصفهان]]، عنوان [[تهماسب‌قلی خان]] را از شاه صفوی گرفت.
+پس از فتح [[خراسان]]، نادر متوجه افغان‌ها شد و در سه [[نبرد مهماندوست|جنگ مهماندوست]]، سر دره خوار و مورچه‌خورت افغان‌ها را شکست داد و شاه تهماسب را به تخت اجدادی خود بازگرداند. شاه تهماسب اداره ارتش را به نادر داد و دو خواهرش را به عقد نادر و فرزند او [[رضاقلی میرزا]] درآورد.
-نادر در دوران پادشاهی‌اش حملاتی به [[عثمانی]]، [[هند]]، [[روسیه]]، [[بخارا]] و [[ماوراءالنهر]] داشت و این سرزمین‌ها را به زیر سلطه خود درآورد وتوانست [[بین‌النهرین]] را به‌طور کامل از سلطه عثمانی بیرون آورده و ضمیمه قلمرو خود کند.
+نادر برای مقابله با عثمانی تلاش زیادی کرد، اما هر بار با شورش‌های داخلی مواجهه می‌شد و به ناچار کار مقابله با عثمانی‌ها نیمه‌تمام می‌ماند. وقتی برای مقابله با محاصره خراسان برای جنگ با [[هرات (افغانستان)|هرات]] رفته بود، شاه تهماسب به جنگ عثمانی رفت و شکست خورد. نادر که از سیاست نابخردانه او سخت ناراحت بود، پس از فتح هرات، به اصفهان بازگشت و در محل هزار جریب جشنی برای پیروزی ترتیب داد و شاه تهماسب را دعوت کرد تا از ارتش سان ببیند. بعد از آن مجلس میگساری ترتیب داد و شاه در خوردن شراب افراط کرد مدهوش شد. نادر از فرصت استفاده کرد و به بزرگان حاضر در مجلس گوشزد کرد که چنین فردی لیاقت شاهی بر ایران را ندارد. بزرگان پذیرفتند و شاه تهماسب را از حکومت خلع کردند و فرزند هشت ماهه تهماسب با نام [[شاه عباس سوم|شاه عباس سوم صفوی]] را جانشین کردند و نادر نائب‌السلطنه او اعلام شد.
-== اخطار نادرشاه به [[هند]] و محمد گورکانی حاکم هند ==
+پس از موفقیت‌ها در جنگ با عثمانی، نادر احساس کرد به اعتبار کافی دست یافته که خود تاج و تخت را به‌دست گیرد. او در ابتدای ۱۷۳۶ م افراد عالی‌رتبه از سراسر قلمرو صفویه را در دشت مغان گردآورد و این مجمع، نادر را به پادشاهی ایران برگزیدند.
-او سه بار به [[هند]] اخطار نمود که افسران اشرف افغان راکه حدودا 800 نفر بودند ودر قتل عام مردم ایران نقش داشتند رابه ایران تحویل دهد که در پی عدم تحویل آن ها سپاه ایران از رود سند گذشتند و [[هندوستان]] را تسخیر نمود ند 800 متجاوز افغان را در بازار [[دهلی]] به دار زدند و بازگشتند و نادر شاه حکومت [[محمد گورکانی]] را به او بخشید و گفت ما متجاوز نیستیم اما از حق مردم خویش نیز نخواهیم گذشت محمد گورکانی بخاطر این همه ی جوانمردی نادر از او خواست هدیه ای از او بخواهد و نادر قبول نکرد ودر پی اسرار او گفت جوانان [[ایران]] به [[کتاب]] نیازمندند سال ها حضور اجنبی تاریخ مکتوب ما را منهدم نموده است محمد گورکانی متعجب شد او علاوه بر کتابها جواهرات بسیاری به نادر هدیه نمود که تعداد زیادی از آن جواهرات اکنون پشتوانه پول ملی [[ایران]] در [[بانک مرکزی]] است.
-== محبوبیت ==
+== فتح هند ==
-نادر شاه افشار در حال حاضر یکی از دو [[پادشاه]] محبوب گذشتگان ایران است نام او و کوروش هخامنشی دل ایرانیان را گرم و به شوق می آورد . اندیشمند وطن پرست کشورمان««ارد بزرگ» در مورد نادر شاه افشار میگوید: او توانست از خراب آبادی که دشمنان برایمان ساخته بودند کشوری باشکوه بسازد نام او همیشه برای ایرانیان آشنا و دوست داشتنی خواهد بود.
+پس از دستیابی به پادشاهی، وظیفه اصلی نظامی نادرشاه، شکست نهایی نیروهای باقیمانده افغان بود که حکومت صفوی را به پایان رسانده بودند. نادرشاه قندهار را تسخیر کرد و پس از سقوط قندهار، بسیاری از افغان‌ها به سپاه وی پیوستند، و سپاهش با نیروهای تازه‌وارد ابدال و غل‌زای تقویت شد. تعقیب افغان‌های گریخته به مرزهای هند توسط نادرشاه، به حمله به هند تبدیل شد. نادرشاه گورکانیان را متهم کرد که به آنان پناهگاه و کمک می‌دهد. در تاریخ ۱۵ ذوالقَعده ۱۱۵۱ ه‍.ق/۲۴ فوریه ۱۷۳۹ م در کَرنال، ایرانیان قاطعانه نیروهای گورکانی را شکست دادند. برای نادرشاه خطبه خوانده و سکه‌هایی به‌ نامش ضرب شد. نادرشاه، محمدشاه را خراجگزار خود کرد و او را از بخشِ بزرگی از ثروت‌های افسانه‌ای‌اش، ازجمله تخت طاووس و الماس کوه نور محروم کرد؛ و افزون‌بر این‌ها، مبلغ هنگفتی را به‌عنوان غرامت برابر با دست‌کم ۷۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰ روپیه مطالبه کرد.
-== [[مرگ]] نادرشاه افشار ==
+== مرگ نادرشاه افشار ==
-در سال ۱۱۲۶ خورشیدی، زمانی که نادر برای رفع یکی از شورش‌های مردم علیه مالیات زیاد به [[خراسان]] رفته بود، جمعی از سردارانش به رهبری علی قلی خان شبانه به چادر وی حمله کردند و او را به قتل رساندند.
+در سال ۱۱۲۶ خورشیدی، زمانی که نادر برای رفع یکی از شورش‌های مردم علیه مالیات زیاد به خراسان رفته بود، جمعی از سردارانش به رهبری علیقلی‌خان، برادرزاده نادر، شبانه به چادر وی حمله کردند و او را به قتل رساندند. پس از مرگ نادر شاه، علیقلی‌خان با عنوان [[عادل‌شاه افشار|عادل‌شاه]] به سلطنت رسید.
-پس از [[مرگ]] نادر شاه، بسیاری از فرزندان و خاندان وی توسط برادرزاده نادر، عادل‌شاه کشته شدند. [[علی قلی خان]] به حدی کینه قطع نسل نادر را به دل بسته بود که زنان نادر را که آبستن بودند هم کشت و از تمام اینان فقط نوه نادرشاه، شاهرخ میرزا را زنده نگهداشت، شاهرخ بزرگترین فرزند رضاقلی میرزا؛ ولیعهد نادرشاه و نوهٔ دختری شاه سلطان حسین صفوی بود. گفته‌اند از ابقای او منظورش این بود که شاید روزی مردم [[ایران]] خواستند که پادشاهی از نژاد صفوی داشته باشند.
+بسیاری از فرزندان و خاندان وی توسط برادرزاده نادر، عادل‌شاه کشته شدند. علی قلی خان به حدی کینه قطع نسل نادر را به دل بسته بود که زنان نادر را که آبستن بودند هم کشت و از تمام اینان فقط نوه نادرشاه، [[شاهرخ‌شاه افشار|شاهرخ میرزا]] را زنده نگهداشت، شاهرخ بزرگترین فرزند رضاقلی میرزا، ولیعهد نادرشاه و نوه دختری [[شاه سلطان حسین|شاه سلطان حسین صفوی]] بود. گفته‌اند از ابقای او منظورش این بود که شاید روزی مردم ایران خواستند که پادشاهی از نژاد صفوی داشته باشند.
-== [[جنگ|جنگ‌]]<nowiki/>ها ==
+== جنگ‌ها ==
-* اردوکشی [[سبزوار]]
+* اردوکشی سبزوار
-* جنگ‌های [[ایران]] و عثمانی
+* جنگ‌های ایران و عثمانی
-* جنگ‌های ایران و گورکانیان [[هند]]
+* جنگ‌های ایران و گورکانیان هند
 * جنگ‌های نادرشاه در [[داغستان]]
 * جنگ‌های نادری
@@ خط ۳۹: / خط ۳۸: @@
 * محاصره قندهار (۱۷۳۷–۱۷۳۸)
 * نبرد تنگه خیبر
-* نبرد [[دامغان]] (۱۷۲۹)
+* نبرد دامغان (نبرد مهماندوست) (۱۷۲۹)
-* نبرد کافر [[قلعه]]
+* نبرد کافر قلعه
 * نبرد کرکوک (۱۷۳۳)
 * نبرد کرنال
 * نبرد مورچه‌خورت
-* نبرد [[هرات]]
+* نبرد هرات
+== قلمرو ==
-== وصیت نامه ==
+نادر در دوران پادشاهی‌اش حملاتی به [[عثمانی]]، [[هند]]، [[روسیه]]، [[بخارا]] و [[ماوراءالنهر]] داشت و این سرزمین‌ها را به زیر سلطه خود درآورد و توانست [[بین‌النهرین]] را به‌طور کامل از سلطه عثمانی بیرون آورده و ضمیمه قلمرو خود کند. در منابع قلمرو حکومت نادرشاه افشار 'ایران، غرب افغانستان و پاکستان و جنوب قفقاز' ذکر شده است.
-کمربند سلطنت، نشان نوکری برای سرزمینم است نادرها بسیار آمده اند و باز خواهند آمد اما [[ایران]] و ایرانی باید همیشه در بزرگی و سروری باشد این آرزوی همه عمرم بوده است.
-هنگامی که برخواستم از [[ایران]] ویرانه‌ای ساخته بودند و از مردم کشورم بردگانی زبون، سپاه من نشان بزرگی و رشادت ایرانیان در طول [[تاریخ]] بوده است سپاهی که تنها به دنبال حفظ کشور و امنیت آن است.
-لحظه پیروزی برای من از آن جهت شیرین است که پیران، زنان و کودکان کشورم را در آرامش و شادان ببینم.
-برای اراضی کشورم هیچ وقت گفتگو نمی کنم بلکه آن را با قدرت فرزندان کشورم به دست می آورم.
-گاهی سکوتم، دشمن را [[فرسنگ|فرسنگ‌]]<nowiki/>ها از مرزهای خودش نیز به عقب می نشاند.
-کیست که نداند مردان بزرگ از درون کاخ‌های فرو ریخته به قصد انتقام بیرون می آیند انتقام از خراب کننده و ندای از درونم می گفت برخیز [[ایران]] تو را فراخوانده است و برخواستم.
-فراموش نکنید که حفظ سلطنت به داشتن عصای سلطنت نیست بلکه مطمئن ترین و حقیقی ترین، حافظان آن دوستان وفا دارند و به دست آوردن این دوستان به زور میسر نمی شود، زیرا وفا ثمر نیکی است.
-اگر می خواهید به دشمنان زیان رسانید به دوستان نیکی کنید.
 == آرامگاه نادرشاه افشار ==
-آرامگاه نادر شاه افشار در مشهد به فاصله کمی از حرم امام رضا قرار دارد. نادر ابتدا مشهد را [[پایتخت]] خود انتخاب کرد و مقبره خود را در آن ساخت. وقتی در سال ۱۱۴۸ هجری قمری پادشاه رسمی ایران شد، با بازگشت از [[هند]] تصیم گرفت مقبره دیگری برای خود بسازد. دستور داد [[سنگ]] [[مرمر]] بزرگی از آذربایجان به خراسان ببرند که وزن زیادی داشت و حمل و نقل آن بسیار هزینه‌بر بود. او قصد داشت از این سنگ‌ها برای بنای مقبره خود استفاده کند.
+پس از قتلِ نادرشاه، پیکرش به مشهد منتقل و در آرامگاهی که خودش پیشتر ساخته بود، دفن شد. ساختمانِ آن شامل یک ایوان و چهار اتاقِ کوچک و دو راهرو در دو طرفِ ایوان بود که قبر در وسط قرار داشت. وسعت ساختمان ۵۴۵ مترمربع بود و در میان یک باغ قرار داشت. این ساختمان در دوره‌های بعدی به‌مرور ویران شد.
-آرامگاه نادرشاه افشار در شهر [[مشهد]] و نزدیکی حرم مطهر قرار دارد.
-سرانجام در پایان عمرش «[[مقبره خورشید]]» را ساخت و آن را مقبره خانوادگی خود نامید. اما جسدش در هیچ‌کدام از این مقبره‌ها قرار نگرفت؛ زیرا سر نادر شاه پس از قتل به هرات فرستاده شد و جسد بدون سرش ابتدا در این آرامگاه [[خاک]] شد و بعدها توسط [[آقامحمدخان]] به [[تهران]] برده شد. آرامگاه نادر شاه در [[مشهد]] از [[معماری]] باشکوهی برخوردار است و موزه نادری نیز برای بازدید گردشگران در آن واقع شده است.
+آرامگاه کنونی نادرشاه بنایی است در مجموعه باغ موزه نادری در شهر مشهد که به یادبود نادرشاه افشار در سال ۱۳۴۲ خورشیدی به دست [[هوشنگ سیحون]] طراحی و ساخته شده است. ساختمان آرامگاه نادر شاه از قسمت مرکزی که محل دفن نادرشاه است و دو تالار موزه تشکیل شده که یکی از آن‌ها موزه اسلحه دوره‌های مختلف تاریخ ایران و دیگری موزه اسلحه و آثار مربوط به دوران نادرشاه را نمایش می‌دهد. این مجموعه در ضلعِ شمال‌غربی چهارراه شهدا — یا نادری سابق — در مشهد قرار دارد که در فاصله نزدیکی از [[حرم امام رضا]] است.
-نادر شاه افشار یکی از پادشاهان بزرگ [[ایران]] است که تلاش بسیاری برای نجات ایران از چنگ قدرت‌های وقت خود، به‌ویژه عثمانی انجام داد. او پادشاهی رشید و دلاور و جنگجویی با تدبیر بود؛ اما در پنج [[سال]] پایانی عمرش گرفتار بدبینی شد و همه تلاش‌هایی که برای آرامش و آسایش مردم انجام داده بود را با ظلم در حق آن‌ها، از بین برد. قضاوت درباره این شخصیت تاریخی آسان نیست؛ چون هم خدمات زیادی در عصر خود انجام داد و هم در پایان عمر دچار اشتباهات جبران‌ناپذیر شد.
 [[رده:شاهان ایران]]
-[[رده:شاهان سلسله افشاریه]]'''نادرشاه افشار''' متولد ۲۲ نوامبر ۱۶۸۸ م. در دَستجِرد، اَبیوَرد، خراسان، ایران به عنوان پادشاه ایران در سلسله افشاریان بود.نادرشاه افشار در تاریخ ۸ مارس ۱۷۳۶ بعد از عباس سوم به پادشاهی رسید و تا تاریخ ۲۰ ژوئن ۱۷۴۷ حکومت کرد. در این مدت مرکز حکومت او مشهد بود. سرانجام بعد از نادرشاه افشار، عادل‌شاه افشار به پادشاهی رسید.[[پرونده:پادشاهان-ایران.png|جایگزین=پادشاهان ایران|بندانگشتی|پادشاهان ایران{{شاه و خلیفه|نام(های)=نادرشاه افشار|نام کامل=|لقب(ها)=|تاریخ تولد=۲۲ نوامبر ۱۶۸۸ م.|محل تولد=دَستجِرد، اَبیوَرد، خراسان، ایران|تاریخ فوت=۲۰ ژوئن ۱۷۴۷ م. |محل فوت=کلات، خراسان، ایران|علت مرگ=توسط سردارانش کشته شد|محل دفن= آرامگاه نادرشاه، مشهد، ایران|سلسله=افشاریان|قلمرو=ایران، غرب افغانستان و پاکستان و جنوب قفقاز|مرکز حکومت=مشهد|وزیر اعظم=|شاه قبلی=عباس سوم|شاه بعدی=عادل‌شاه افشار|آغاز سلطنت=۸ مارس ۱۷۳۶|پایان سلطنت=۲۰ ژوئن ۱۷۴۷|نام پدر=امامقلی افشار|نام مادر=|همسر(ها)= گوهرشاد بیگم، شمس‌نساء بیگم، زینب بیگم، قمرطلعت بیگم، شوقی بیگم، خدیجه بیگم، منیژه بیگم، فاطمه بیگم|فرزند(ان)=رضاقلی میرزا، نصرالله میرزا، امامقلی میرزا، علی میرزا، جهدالله میرزا، چنگیز میرزا|خویشاوندی=}}]]
+[[رده:شاهان افشار]]
-== قلمرو ==
-در منابع قلمرو حکومت نادرشاه افشار 'ایران، غرب افغانستان و پاکستان و جنوب قفقاز' ذکر شده است.
-== درگذشت ==
-نادرشاه افشار سرانجام در تاریخ ۲۰ ژوئن ۱۷۴۷ م. در کلات، خراسان، ایران درگذشت که علت مرگ او در منابع 'توسط سردارانش کشته شد' ذکر شده است.محل دفن او، آرامگاه نادرشاه، مشهد، ایران می‎باشد.