محمدتقی جعفری

علامه محمدتقی جعفری، مفسر نهج‌البلاغه، فقیه، عارف، فیلسوف و مولوی‌شناس معاصر ایران و از بنیانگذاران حقوق بشر اسلامی و اعلامیه حقوق بشر در اسلام (اعلامیه قاهره) متولد 24 مرداد 1302 شهر تبریز بودند.

علامه جعفری

اطلاعات شخصی
نام(های):	محمدتقی جعفری
لقب(ها):	علامه جعفری
تاریخ تولد:	۲۴ مرداد ۱۳۰۲
محل تولد:	جمشید آباد، تبریز
تاریخ فوت:	۲۵ آبان ۱۳۷۷ (۷۵ سال)
علت مرگ:	سرطان
محل دفن:	رواق دارالزهد، حرم امام رضا(ع)، مشهد
ملیت:	ایرانی
پیشه:	مفسر، فقیه، عارف، فیلسوف
همسر(ها):	جمیله فرش‌باف

ایشان از برجسته‌ترین چهره‌های معاصر ایران در حوزه فلسفه، عرفان و علوم اسلامی هستند. او عمر خود را در تحصیل، تدریس و پژوهش و تحقیق سپری کرد. وی بیش از ۸۰ جلد کتاب تالیف کرده است. جبر و اختیار، شرح نهج‌البلاغه، شرح مثنوی معنوی و وجدان، از معروف‌ترین آثار اوست.

محمدتقی جعفری با تلفیق حکمت اسلامی و اندیشه‌های غربی، به آفرینش منظومه‌ای فکری بدیع و ژرف‌‌اندیشانه دست زد و شاگردان و مریدان بسیاری تربیت کرد.

تولد

علامه محمدتقی جعفری در تبریز به دنیا آمد. او نزد مادر خود مقداری مقدمات دروس و قرآن را آموخت. و پس از طی تحصیلات مقدماتی در مدرسه اعتماد تبریز و گذراندن پایه چهارم و پنجم، به فراگیری علوم دینی در حوضه‌های علمیه شهر‌های مختلف پرداخت. او شاگرد مرتضی طالقانی بود و هوش و استعداد او باعث شد که به سرعت جزو طلاب ممتاز و فاضل قرار بگیرد.

تحصیلات

در دوران جوانی، علامه جعفری راهی نجف اشرف شد و در آنجا از محضر بزرگانی چون آیت‌الله سید ابوالقاسم خویی و آیت‌الله حکیم کسب فیض کرد. در نجف بود که او با فلسفه غرب آشنا شد و به مطالعه آثار فیلسوفان غربی، به خصوص در حوزه هستی‌شناسی و معرفت‌شناسی، پرداخت.

آثار

از جمله آثار ماندگار علامه جعفری می‌توان به "تفسیر و نقد و تحلیل مثنوی"، "ترجمه و تفسیر نهج‌البلاغه"، "اخلاق دین و اخلاق علم"، "نقد و بررسی مکاتب فلسفی"، "تاریخ فلسفه در اسلام" و "انسان در جستجوی خدا" اشاره کرد.

لیست آثار علامه جعفری بدین شرح است:

فلسفه:

• فلسفه علم: 1354
• فلسفه دین: 1355
• مبانی فلسفه در اسلام: 1361
• نقد و بررسی مکاتب فلسفی: 1367
• تاریخ فلسفه در اسلام: 1372

عرفان:

• کشف و شهود: 1353
• معرفت عرفانی: 1354
• انسان در عرفان: 1356
• اخلاق عرفانی: 1363
• فلسفه عرفان: 1375

اخلاق:

• اخلاق دین و اخلاق علم: 1353
• تربیت اسلامی: 1354
• انسان در جستجوی خدا: 1358
• آفرینش و انسان: 1362
• معرفت و اخلاق: 1370

قرآن و تفسیر:

• تفسیر و نقد و تحلیل مثنوی: 15 جلد، 1342 تا 1377
• ترجمه و تفسیر نهج‌البلاغه: 27 جلد، 1354 تا 1376
• معارف و معاریف قرآن: 1372
• قرآن و فلسفه: 1375
• قرآن و عرفان: 1376

نقد اندیشه‌های غربی:

• بررسی و نقد نظریات دیوید هیوم در چهار موضوع فلسفی: 1353
• توضیح و بررسی مصاحبه برتراند راسل - وایت: 1354
• بررسی و نقد برگزیده افکار برتراند راسل: 1355
• بررسی و نقد کتاب «سرگذشت اندیشه‌ها»: 1356
• نقد و بررسی مکاتب فلسفی غرب: 1367

ادبیات:

• تحلیل شخصیت خیام: 1352
• سه شاعر (حافظ، سعدی، نظامی): 1353
• از دریا به دریا (کشف الابیات مثنوی مولوی): 1354
• مبدأ اعلا: 1376

آثار دیگر:

• مبانی فقه: 1354
• مبانی حقوق: 1355
• مبانی سیاست: 1356
• مبانی اجتماع: 1357
• مبانی اقتصاد: 1358

علامه جعفری در آثار خود به تبیین چیستی انسان، جایگاه او در عالم هستی، هدف از خلقت او، رابطه دین و دانش، مبانی فلسفی علم، اخلاق اسلامی و نقد اندیشه‌های غربی پرداخته است.

نکات قابل توجه

• تلفیق دین و دانش: جعفری معتقد بود که دین و دانش دو بال پرواز انسان به سوی سعادت حقیقی هستند و هیچ‌کدام را نباید فدای دیگری کرد.
• انسان‌شناسی: جعفری در آثار خود به تبیین چیستی انسان، جایگاه او در عالم هستی و هدف از خلقت او پرداخته است.
• فلسفه علم: جعفری به بررسی مبانی فلسفی علم و رابطه آن با دین پرداخته است.
• اخلاق: جعفری در آثار خود به تبیین مبانی اخلاقی اسلام و ارائه الگوی زندگی اخلاقی برای انسان‌ها پرداخته است.
• نقد اندیشه‌های غربی: جعفری به نقد و بررسی اندیشه‌های برخی از فیلسوفان غربی مانند دکارت، کانت و هیوم پرداخته است.

وفات

سر انجام وی در تاریخ 25 آبان سال 1377 شمسی و در سن 75 سالگی دار فانی را وداع گفتند. و در مشهد در حرم امام رضا(ع) در دارالزهد به خاک سپرده شد.

آیت‌الله خامنه‌ای، در پیامی درگذشت علامه جعفری را تسلیت گفتند و ایشان را "عالمی فرزانه، متفکر و فیلسوف و ادیب نامدار" توصیف کردند.