پلاکت
پلاکتها کوچک‌ترین سلولهای خون هستند. این سلولهای کروی و بیضی شکل با قطری برابر با 2 تا 4 میکرومتر در فرایندهای انعقادی وظایف مهمی بر عهده دارند. پلاکتها اولین سلول‌هایی هستند که در محل بریدگی و جراحت حاضر شده و به لخته شدن خون و بسته شدن زخم کمک می‌کنند.
در خون سه نوع سلول وجود دارد که هر یک عملکردها و ویژگی‌های متفاوتی دارند. تعداد و اندازه هر یک از این سلول‌ها در خون مشخص است. این سلول‌ها در بستری از پلاسما در جریان هستند.
«پلاکتها» (Platelets): این سلول‌ها قطری در حدود 20 درصد قطر گلبول‌های قرمز خون دارند. در شرایط عادی تعداد پلاکتها در هر میکرولیتر خون 150،000-350،000 محاسبه می‌شود، اما از آنجا که اندازه پلاکتها بسیار کوچک است، آنها فقط بخش کوچکی از حجم خون را تشکیل می‌دهند. عملکرد اصلی پلاکتها جلوگیری از خونریزی است.
«گلبول‌های قرمز» (Red Blood Cell): این سلول‌ها بیشترین تعداد را در بین سلولهای خونی دارند و تقریبا در هر میکرولیتر خون در حدود 5،000،000 گلبول قرمز وجود دارد. این گلبول‌ها تقریبا 40٪ از کل حجم خون ما را تشکیل می‌دهند، درصد گلبول‌های قرمز خون «هماتوکریت» (Hematocrit) نام دارد. رنگ گلبول‌های قرمز به دلیل وجود «هموگلوبین» (Hemoglobin) در آنها ایجاد می‌شود که تقریباً تمام حجم گلبول‌های قرمز را به خود اختصاص می‌دهد.
هموگلوبین پروتئین مهمی است که اکسیژن را از ریه‌ها به بافت‌ها منتقل می‌کند. سلولهای قرمز به طور معمول به صورت دیسک‌های گردی هستند که در مشاهدات میکروسکوپی، مانند یک لاستیک قرمز یا نارنجی با یک مرکز نازک و تقریبا شفاف به نظر می‌رسند.
«گلبول‌های سفید» (White Blood Cell): این سلول‌ها بزرگترین سلولهای خون و همچنین کمترین آنها هستند. در هر میکرولیتر خون فقط 5000 تا 10٫000 گلبول سفید وجود دارد. سلولهای سفید خون انواع مختلف دارند که همه آنها در واکنش‌های سیستم ایمنی و مبارزه با عفونت نقش دارند.
تولید پلاکت
پلاکتها همانند گلبول‌های قرمز و بیشتر سلولهای سفید خون در «مغز استخوان» (Bone Marrow) تولید می‌شوند. پلاکتها از سلولهای مغز استخوان بسیار بزرگ به نام «مگاکاریوسیت‌ها» (Mega Karyocytes) ساخته می‌شوند. ابتدا با افزایش حجم، مگاکاریوسیت‌ها به سلولهای غول پیکری تبدیل می‌شوند سپس آنها فرایندی از «قطعه قطعه شدن» (Fragmentation) را تجربه می‌کنند که منجر به آزادسازی بیش از 1000 پلاکت از هر مگاکاریوسیت می‌شود. هورمون غالب کنترل رشد مگاکاریوسیت‌ها، ترومبوپویتین (به اختصار TPO نامیده می‌شود) است.
ساختار پلاکت
پلاکتها در حقیقت سلولهای واقعی نیستند بلکه فقط قطعات سلولی هستند که در گردش خون وجود دارند، اما شامل بسیاری از ساختارهای مهم برای متوقف کردن خونریزی هستند. پلاکتها پروتئین‌هایی در سطح خود دارند که به آنها اجازه می‌دهد تا به شکستگی یا بریدگی در دیواره رگ‌های خونی چسبیده و همچنین به یکدیگر نیز متصل شوند. آنها حاوی گرانول‌هایی هستند که می‌توانند پروتئین‌های دیگر مورد نیاز برای ایجاد یک پلاک محکم را جهت پلمپ کردن رگ‌های خونی ترشح کنند. علاوه بر این، پلاکتها پروتئین‌هایی مشابه پروتئین‌های ماهیچه‌ای دارند که به آنها اجازه می‌دهند، هنگام چسبندگی شکل خود را تغییر دهند.
پلاکتها در رگ‌ها به شکل صفحه‌ای (مانند نامشان) دیده می‌شوند. هنگامی که پلاکتها با شکستن دیواره رگ‌های خونی تحریک می‌شوند، ابتدا آنها دور هم جمع شده و سپس رشته‌های طویلی را ایجاد می‌کنند. پلاکتها گاهی ممکن است ساختاری مانند یک هشت‌پا به خود بگیرند، که در این حالت شاخک‌های بلند برای برقراری ارتباط با دیواره رگ‌های خونی یا سایر پلاکتها ایجاد می‌کنند. با استفاده از این رشته‌های طولانی، پلاکتها قادر به ساخت پلاک‌هایی برای ترمیم رگ‌های خونی آسیب دیده می‌شوند.