سیاهرگ
سیاهرگ‌ها بخشی از سیستم گردش خون و مسئول بازگرداندن خون بدون اکسیژن، مواد زائد و دی اکسیدکربن از بافت‌های بدن به قلب و ریه جهت اکسیژن‌رسانی و توزیع مجدد هستند.
سیاهرگ‌ها، رگ‌هایی با خاصیت کشسانی هستند که خون با دی اکسیدکربن بالا را از اندام‌های مختلف بدن به دهلیز راست قلب می‌رسانند. سیاهرگ ششی تنها سیاهرگ بدن است که خون اکسیژن‌دار را از ریه‌ها به قلب انتقال می‌دهد. چهار نوع سیاهرگ اصلی بدن شامل سیاهرگ ششی، سیاهرگ سیستمی، سیاهرگ‌های سطحی و سیاهرگ‌های عمقی می‌شوند.
تفاوت سرخرگ و سیاهرگ
سرخرگ و سیاهرگ دو گروه از رگ‌های حیاتی بدن در سیستم گردش خون هستند. یکی از اصلی‌ترین تفاوت‌های عملکردی این دو رگ در این است که بیشتر شریان‌ها خون اکسیژن‌دار و سیاهرگ‌ها خون با غلظت کم اکسیژن را در بدن منتقل می‌کنند.
| شریان | سیاهرگ |
| به جز سرخرگ ششی، همگی خون اکسیژن‌دار را منتقل می‌کنند. | به جز سیاهرگ ششی، همه خون با اکسیژن پایین را منتقل می‌کنند. |
| از سه لایه تشکیل شده است که ضخیم و ماهیچه‌ای هستند. | از سه لایه تشکیل شده است که باریک‌تر هستند و ماهیچه کمتری دارند. |
| نزدیک سطح پوست و عمق بدن قرار دارند. | بیشتر نزدیک سطح پوست هستند. |
| قرمزرنگ دیده می‌شوند. | آبی‌رنگ دیده می‌شوند. |
| خون را از قلب به اندام‌های مختلف می‌برند. | خون را از اندام‌ها به قلب برمی‌گردانند. |
| غلظت دی‌اکسید کربن پایین و غلظت اکسیژن بالا است. | غلظت اکسیژن پایین و غلظت دی‌اکسید کربن بالا است. |
| عرض آن‌ها کمتری از سیاهرگ است. | عرض آن‌ها بیشتر سرخرگ است. |
| دریچه‌ای برای کنترل جریان خون ندارند. | دریچه‌های لانه‌کبوتری در سیاهرگ پا، جریان خون را کنترل می‌کند. |
بزرگ سیاهرگ بالایی و پایینی
این دو سیاهرگ خون کم‌اکسیژن که از تمام اندام‌های بدن جمع شده است را به دهلیز راست می‌ریزند. بزرگ‌سیاهرگ بالایی (ورید اجوف فوقانی) خون را از سر، گردن، دست‌ها و قفسه سینه به قلب منتقل می‌کند و بزرگ‌سیاهرگ پایینی (ورید اجوف تحتانی) خون بخش‌های پایینی بدن را به قلب می‌رساند.
- بزرگ‌سیاهرگ بالای: در قسمت بالایی قفسه سینه قرار دارد و از اتصال سیاهرگ‌های بازویی-سری تشکیل می‌شود.
- بزرگ‌سیاهرگ پایینی: از اتصال سیاهرگ‌های مشترک خاصره تشکیل می‌شود. این سیاهرگ موازی با آئورت، اطراف نخاع می‌چرخد و خون را از بخش‌هایی پایینی بدن به بخش پشتی دهلیز راست می‌رساند.
دیواره این رگ‌ها مثل سایر سیاهرگ‌ها از سه لایه تشکیل شده است. سیاهرگ‌های پا و بازوها برای تنظیم حرکت یک‌طرفه خون، به سمت بالا و خلاف نیروی گرانش دریچه‌هایی دارند که از تاخوردگی لایه داخلی دیواره به‌وجود می‌آیند. این دریچه‌های دولختی، به دریچه‌های لانه‌کبوتری معروف هستند. با فشار ایجاد شده از انقباض ماهیچه اسکلتی پا و بازو، خون از این دریچه‌ها عبور می‌کند.
بیماری‌های سیاهرگی
سندروم بزرگ‌سیاهرگ بالایی بیماری جدی است که بر اثر انقباض یا گرفتگی رگ به‌وجود می‌آید. بزرگ شدن بافت یا رگ‌های مختلف اطراف، ممکن است منجر به گرفتگی یا انقباض این رگ شود. این بیماری در بیشتر مواقع به‌دلیل سرطان ریه و غدد لنفاوی ایجاد می‌شود. این بیماری در بزرگ‌سیاهرگ پایینی هم به‌وجود می‌آید.