طراحی
طراحی، دانش ایجاد یک طرح از ایده‌ها و تصاویر ذهنی، خیالی یا واقع‌گرایانه است. طراحی در معنای تخصصی، مفاهیم و کاربردهای متنوعی را دربر می‌گیرد، از این رو مانند واژهٔ هنر با یک تعریف مشخص نمی‌توان تمام جنبه‌های آن را بیان کرد.
زمینه‌های مختلف طراحی
در هنرهای تجسمی، طراحی می‌تواند به صورت یک اثر مستقل انجام شود یا به عنوان پیش‌طرحی برای یک اثر هنری بزرگتر به کار رود که در این حالت به آن طرح مقدماتی نیز گفته می‌شود. طراحی به دو حوزه اصلی تقسیم می‌شود: یکی drawing که شامل برداشت‌های شخصی، احساسات ناگهانی و تجربه‌های آزاد طراح از موضوعات مختلف با بیانی مستقل و روش‌های متنوع است؛ و دیگری design که شامل فرآیند ترکیب عناصر بصری و فضا بر اساس اصول طراحی برای مخاطب مشخص و با هدف کاربردی است، مانند طراحی صنعتی، طراحی معماری و طراحی لباس.
- طراحی گرافیک (Graphic Design): شامل ایجاد تصاویر، پوسترها، لوگوها، و محتوای بصری برای رسانه‌های چاپی و دیجیتال.
- طراحی صنعتی (Industrial Design): شامل طراحی محصولات فیزیکی مانند لوازم خانگی، ابزارها، و وسایل نقلیه.
- طراحی داخلی (Interior Design): شامل طراحی فضاهای داخلی مانند خانه‌ها، دفاتر، و فضاهای تجاری.
- طراحی وب و رابط کاربری (Web and UI Design): شامل طراحی وب‌سایت‌ها، اپلیکیشن‌ها، و رابط‌های کاربری دیجیتال.
- طراحی مد (Fashion Design): شامل طراحی لباس‌ها، کفش‌ها، و لوازم جانبی مد.
تاریخچه
ردپای طراحی را می‌توان در اعماق تاریخ، در غارهایی که انسان‌های اولیه پناهگاه خود را ساخته بودند، جستجو کرد. نقوش غار لاسکو و آلتامیرا در فرانسه، گواه این ادعاست. این نقاشی‌های دیواری که توسط انسان‌های غارنشین با آداب و رسوم خاص و توسط افراد برگزیده خلق شده بودند، احتمالاً نقشی جادویی برای دفع بلایای طبیعی و کسب قدرت در طبیعت داشته‌اند. ابزار این هنرمندان نخستین ساده بود: چوب سوخته همراه با چربی و پیه حیوانات.
از قرن شانزدهم تا نوزدهم، در میان هنرمندان غربی، جایگاه طراحی در مقایسه با نقاشی، موضوع بحث‌های داغی بود. این تمایز، مکتب فلورانس با هنرمندانی چون نیکولا پوسن و آنگر را از مکتب ونیزی با هنرمندانی مانند روبنس و دلاکروا جدا می‌کرد. در شرق دور، از گذشته تا به امروز، مرز مشخصی بین نقاشی و طراحی وجود نداشته و قلم مو ابزار اصلی هر دو رشته محسوب می‌شده است.
در ایران پس از اسلام، از طراحی به عنوان پیش‌طرحی برای نگارگری استفاده می‌شد. ابتدا طرح با خطوط بیرنگ روی کاغذ پیاده می‌شد و سپس رنگ‌آمیزی انجام می‌گرفت. در اواخر قرن دهم هجری (شانزدهم میلادی) طراحی از نگارگری مستقل شد و هنرمندانی برجسته مانند رضا عباسی، محمدی و شیخ محمد آن را به کمال رساندند.
ابزارهای طراحی
در دنیای امروز، طراحان فراتر از ابزارهای سنتی مانند مداد و زغال عمل می‌کنند. آنها با آغوش باز از روش‌های نوین استقبال می‌کنند و با ترکیب مواد، چسباندن اشیا و به کارگیری ابزار و مواد جدید و غیرمعمول، آثار بدیعی خلق می‌کنند. رایانه، دورنگار، ویدئو و دیگر ابزارهای پیشرفته نیز افق‌های تازه‌ای را به روی این هنر گشوده‌اند.
با وجود این تنوع، آموزش طراحی هنوز از مسیر همان ابزارهای سنتی عبور می‌کند. چرا که تسلط بر این ابزار، بنیانی محکم برای استفاده ماهرانه و خلاقانه از ابزارهای نوین خواهد بود.
طراحی خطی
طرحی که فقط با خط رسم شود و سایه‌روشن یا لکه‌های رنگی نداشته باشد، طرح خطی نامیده می‌شود. در طرح‌های خطی، مهم‌ترین تمرکز بر خطوط پیرامونی اشیاء است. خطوط در طراحی، نشان‌دهندهٔ حالات عاطفی و روحی، نظم و تفکر هستند.
طراحی نور و سایه
سایه‌روشن، هنر ظریفِ نواختن سمفونیِ تاریکی و روشنایی در دنیای نقاشی است. هنرمند با تسلط بر این تکنیک، جان و حجم را به اثر هنری خود می‌بخشد و گویی دنیایی واقعی را بر بوم نقاشی زنده می‌کند.
این هنرِ دیرینه، از اعصار گذشته در تمدن‌های مختلف برای به تصویر کشیدن فرم و شکل در ارتباط با منبع نور، مورد استفاده قرار می‌گرفته است.
اگرچه در تمدن‌های اولیه مانند مصر باستان ردی از سایه‌روشن به چشم نمی‌خورد، اما این هنر در سده شانزدهم میلادی در غرب، به ویژه ایتالیا، شکوفایی یافت.
عوامل متعددی از جمله تناسب نور و سایه، ارتباط آنها با رنگ‌ها، نحوه توزیع این عناصر و ترکیب‌بندی نهایی، در خلق یک سایه‌روشنِ گویا و باکیفیت نقش دارند.
علاوه بر این، دیدگاه‌های اجتماعی و فلسفی نیز بر تار و پود این تکنیک ظریف اثر می‌گذارند.
آثار هنرمندان برجسته، گواه این مدعاست. حکاکی‌های رامبراند با تضاد خیره کننده روشنایی و تاریکی، گویی جان را به سوژه می‌بخشند. در آثار جوتو دی بوندونه و میکل‌آنژ، نور بر ظلمت غلبه می‌کند. لئوناردو دا وینچی با هاله‌ای از سایه، به مدل‌هایش عمق می‌بخشد. تیسین و جورجونه، سایه‌روشن را بر اساس میزان جذب نور توسط رنگ‌ها خلق می‌کنند. و کاراواجو با نورپردازی‌های غیرمتعارف و خشن، کنتراستی شدید بین بخش‌های روشن و تاریک به وجود می‌آورد.
اما جادوی نور و سایه تنها به نمایش صحنه‌های واقعی و طبیعی محدود نمی‌شود. امروزه هنرمندان از این تکنیک برای خلق فضاهای خیالی، انتقال احساسات، رویاها و تجربیات خود نیز بهره می‌برند.
حرفه‌های طراحی
(به ترتیب الفبا)