اکبر رادی
| اطلاعات شخصی | |
|---|---|
| نام(های): | اکبر رادی |
| تاریخ تولد: | ۱۰ مهر ۱۳۱۸ |
| محل تولد: | رشت، استان گیلان، ایران |
| تاریخ فوت: | ۵ دی ۱۳۸۶ (۶۸ سال) |
| محل دفن: | قطعهٔ هنرمندان بهشت زهرا |
| ملیت: | ایرانی |
| پیشه: | تدریس، نویسندگی |
| شروع فعالیت: | 1335 |
| پایان فعالیت: | 1386 |
| نام پدر: | حسن |
| نام مادر: | ام‌البنین |
| همسر(ها): | حمیده‌بانو عنقا |
| فرزندان: | آریا و آرش رادی |
اکبر رادی (۱۰ مهر ۱۳۱۸ – ۵ دی ۱۳۸۶) نمایشنامه‌نویس و داستان‌نویس معاصر ایرانی بود. از وی که یکی از مهم‌ترین نمایشنامه‌نویسان تاریخ زبان فارسی به‌شمار می‌رود، با عنوان «پدر نمایشنامه‌نویسی نوین ایران» یاد می‌کنند.
زندگی‌نامه
اکبر رادی در ۱۰ مهر ۱۳۱۸ در شهر رشت زاده شد. فرزند سوم بین شش برادر و خواهر بود. پدرش حسن و مادرش ام‌ّالبنین نام داشت. چهار سالِ اول ابتدایی را در دبستان عنصری رشت گذراند. در سال ۱۳۲۹، به‌علت ورشکستگی پدر، که یک کارخانه کوچک قندریزی داشت، به‌همراه خانواده به تهران مهاجرت کرد. دو کلاس آخر ابتدایی را در دبستان صائب تهران گذراند و دوره متوسطه را در دبیرستان فرانسوی رازی به سال ۱۳۳۸ به پایان رساند. وی در همین سال وارد دانشگاه تهران شد و به تحصیل در رشته علوم اجتماعی پرداخت. بعد از اخذ مدرک کارشناسی، تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد را در همان دانشگاه آغاز کرد، اما پس از مدتی آن را نیمه‌کاره گذاشت و بعد از طی دوره تربیت معلم در سال ۱۳۴۱، به کارِ معلمی روی آورد.
رادی شغل معلمی را از کلاس سوم دبستان مدرسه بامشاد و سپس ششم دبستان مدرسهٔ شهرام در جنوب شهر تهران آغاز کرد و طی ۳۲ سال، به تدریس ادبیات در دبیرستان، ادبیات نمایشی انستیتو مربیان امور هنری، نمایشنامه‌نویسی مقطع کارشناسی دانشگاه تهران و نمایشنامه‌نویسی پیشرفته کارشناسی ارشد دانشگاه هنر تهران پرداخت. وی در سال ۱۳۷۳ بازنشسته شد. او در سال ۱۳۴۴ با یکی از هم‌درسانش به نام حمیده عنقا ازدواج کرد که حاصل این ازدواج دو پسر به نام‌های آریا و آرش است.
درگذشت
رادی در چهارشنبه پنجم دی‌ماه ۱۳۸۶ بر اثر سرطان مغز استخوان درگذشت. او پیش از مرگ یادداشتی به بهرام بیضایی نوشت با نام «تو آن درخت روشنی». روز مرگ رادی که مصادف با تولّد بیضایی بود، بیضایی یادداشتی در سوگ وی نوشت و مرگ او را به بستگان و همسر او تسلیت گفت. در این یادداشت رادی را به «سرچشمه‌ای» مانند می‌کند و شکوهِ نوشته‌هایش را به «غرّش رودی . . . که از زیر سرانگشتان وی جاری بود». بیضایی همچنین نمایش افرا (۱۳۸۶) را به رادی تقدیم کرده است.
آثار
از جمله آثار اکبر رادی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- نمایشنامه‌ها
- از دست رفته (۱۳۳۷)
- روزنه آبی (نمایشنامه) (۱۳۳۸)
- افول (۱۳۴۳)
- مرگ در پاییز (شامل سه تک‌پرده: محاق، مسافران، مرگ در پاییز)(۱۳۴۵)
- از پشت شیشه‌ها (۱۳۴۵) - ترجمه گرجی گیورگی لوبژانیدزه در تفلیس چاپ شده.
- ارثیه ایرانی (۱۳۴۷)
- صیادان (۱۳۴۸)
- لبخند باشکوه آقای گیل (۱۳۵۲)
- در مه بخوان (۱۳۵۴)
- هاملت با سالاد فصل (۱۳۵۶)
- منجی در صبح نمناک (۱۳۵۸)
- پلکان (۱۳۶۱)
- تانگوی تخم‌مرغ داغ (ورسیون دیگر ارثیه ایرانی)(۱۳۶۲)
- آهسته با گل سرخ (۱۳۶۵)
- شب روی سنگفرش خیس (۱۳۷۰)
- آمیز قلمدون (۱۳۷۱)
- باغ شب‌نمای ما (۱۳۷۵)
- ملودی شهر بارانی (۱۳۷۹)
- خانمچه و مهتابی (۱۳۸۲)
- دو تک‌پرده‌ای شب به خیر جناب کنت و کاکتوس (۱۳۸۳)
- روی صحنه آبی: دورهٔ آثار رادی در چهار جلد (۱۳۸۳)
- پایین گذر سقاخانه (۱۳۸۴)
- آهنگ‌های شکلاتی (۱۳۸۶)
- دیگر آثار
- پشت صحنه آبی (گفتگوی تفصیلی مهدی مظفری ساوجی با اکبر رادی) (۱۳۸۸)
- جاده (مجموعه داستان کوتاه)(۱۳۴۹)
- دستی از دور (تحلیل تئاتر دههٔ چهل ایران)(۱۳۵۲)
- نامه‌های همشهری (مجموعه یادداشت‌ها و تحلیل‌ها)(۱۳۵۶)
- مکالمات (گفتگوی تفصیلی با اکبر رادی)(۱۳۷۰)
- انسان ریخته یا نیمرخ شبرنگ در سپیده سوم (مجموعه مقالات)(۱۳۸۳)