شورای امنیت سازمان ملل متحد
شورای امنیت سازمان ملل متحد یا شورای امنیت سازمان ملل یکی از ارکان سازمان ملل متحد است که وظیفه‌ی حراست از امنیت و صلح بین‌المللی را به عهده دارد. حیطه‌ی قدرت شورای امنیت بر اساس منشور سازمان ملل متحد شامل اعزام نیروهای حافظ صلح سازمان ملل، تصویب تحریم‌های بین‌المللی، و اعطای اجازه استفاده از نیروی نظامی علیه کشورهای متخاصم است. تصمیم‌های این شورا به صورت قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل اعلام می‌شود.
تاریخچه
نخستین جلسه شورای امنیت سازمان ملل همزمان با اولین مجمع عمومی سازمان ملل متحد در تاریخ ۱۷ ژانویه ۱۹۴۶ در کلیسای وست مینستر لندن برگزار شد. از زمان اولین جلسه آن تاکنون، شورا به‌طور مداوم به کار خود ادامه داده است و جلساتی در شهرهای گوناگون، مانند پاریس و آدیس آبابا داشته‌است. با وجود این بیشتر جلسات این شورا در مقر سازمان ملل متحد در نیویورک تشکیل می‌شود.
اعضا
شورای امنیت سازمان ملل دارای پنج عضو به عنوان اعضای دائم شورای امنیت و ده عضو به عنوان اعضای غیردائم شورای امنیت است. پنج عضو دائم این شورا در تصمیم‌ها و رای‌گیری‌های شورا حق وتو دارند. ریاست شورای امنیت نوبتی است و اعضا به ترتیب الفبای انگلیسی به مدت یک ماه بر شورا ریاست می‌کنند.
یکی از اعضای شورای امنیت می‌بایست همواره در مقر اصلی شورای امنیت در نیویورک حاضر باشد تا شورای امنیت بتواند در هر موقعی تشکیل جلسه بدهد. این مورد جزو اصول بسیار مهم منشور سازمان ملل متحد است که برای مقابله با ضعف جامعه بین المللی در زمان گذشته ایجاد شده بود چراکه تشکیلات جامعه ملل همیشه قادر به واکنش و پاسخگویی درهمه موارد بحرانی نبود.
در سال ۱۹۶۵میلادی با اصلاح ماده‌های ۲۳ و ۲۷ منشور سازمان ملل متحد، اعضای انتخابی شورا از ۶ کشور به ۱۰ کشور افزایش یافتند.
وظایف و اختیارات
شورای امنیت سازمان ملل بر اساس منشور سازمان ملل متحد دارای دو دسته اختیارات خاص و مشترک با مجمع عمومی سازمان ملل متحد است که این اختیارات از این دست است:
وظایف و اختیارات خاص:
- مسئول اولیّهٔ حفظ صلح و امنیت بین‌المللی؛
- توصیهٔ روش‌های مسالمت‌آمیز حل و فصل اختلافات بین‌المللی؛
- تأسیس ارکان فرعی که برای انجام وظایف خود لازم می‌داند؛
- توسل به قوهٔ قهریه برای حفظ یا اعادهٔ صلح در صورت لزوم؛
- تنظیم برنامه برای تأسیس سیستمی برای هدفمندی استفاده از تسلیحات نظامی و نظارت بر آن؛
- تحقیق، تجزیه و تحلیل هر وضعیتی که باعث افت جهانی یا افزایش تنش شود؛
- فراخوانی اعضا برای اعمال کردن تحریم‌های اقتصادی و سایر ابزارهایی که با توسل به زور ارتباطی ندارد در جهت جلوگیری یا توقف هر نوع تجاوز و عملی کردن تصمیم‌های شورا؛
- به‌کارگیری نظام قیمومت بین‌المللی در صورت ضرورت در مناطق استراتژیک؛
- تعیین وجود تهدید به صلح یا اقدام تجاوزکارانه و ارائهٔ توصیه دربارهٔ این‌که چه اقدامی باید صورت گیرد؛
- دعوت از طرف‌ها برای پیروی از اقدامات موقتی که برای پیشگیری از وخامت اوضاع ضروری یا مطلوب به نظر می‌رسد.
وظایف و اختیارات مشترک با مجمع عمومی:
- درخواست نظر مشورتی از دیوان بین‌المللی دادگستری دربارهٔ هر مسئلهٔ حقوقی؛
- ارائه توصیه به مجمع عمومی سازمان ملل متحد برای انتصاب دبیرکل سازمان ملل متحد و انتخاب قضات دیوان بین‌المللی دادگستری به اتفاق مجمع عمومی؛
- توصیه به مجمع عمومی در خصوص پذیرش اعضای جدید سازمان ملل
- توصیه به مجمع عمومی در مورد سلب امتیازات یا تعلیق حقوق و مزایای عضویت کشوری که مورد توبیخ واقع شده‌است و توصیهٔ برقراری مجدد این امتیاز و حقوق؛
- توصیه به مجمع عمومی برای اخراج عضوی که به‌طور دائم از منشور سرپیچی می‌کند.