کلیله و دمنه
کلیله و دمنه کتابی هندی است که در زمان ساسانیان به زبان پارسی میانه ترجمه شد. این اثر، کتابی پندآموز است که در آن پندها در قالب حکایت‌ها و داستان‌هایی از زبان حیوانات بیان می‌شود. اندرزهای کتاب در حیطه‌های مختلفی مانند اخلاق، مملکت‌داری و... است.
کلیله و دمنه نخستین بار توسط فیلسوفی هندی به نام بدیا و به زبان سانسکریت نوشته شد و در زمان ساسانیان توسط نصرالله منشی به فارسی میانه ترجمه شد. نصرالله منشی با روش ترجمه آزاد فقط فهوای کلام را حفظ کرده و اثری متفاوت در زبان پارسی میانه پدید آورده است. یک نسخه دیگر از این کتاب نیز هست که توسط محمدابن عبدالله بخاری ترجمه شده و مطالب کتاب اصلی را عینا به فارسی برگردانده است.
این کتاب حاوی حکایت‌های گوناگون و اندرزهایی اخلاقی است که اکثراً از زبان حیوانات درون قصه اتفاق می‌افتد.
کتاب کلیله و دمنه یکی از قدیمی‌ترین و معروف‌ترین فابل‌های جهان است.
فابل به داستان‌هایی گفته می‌شود که از زبان حیوانات نقل می‌شود. در این کتاب اکثر داستان‌ها بین حیوانات اتفاق می‌افتد. دلیل انتخاب نام کلیله‌ودمنه نیز به خاطر حیوانات موجود در قصه است. کلیله‌ودمنه نام دو شغال در کتاب است که بخش اعظم کتاب روایت‌هایی از زبان آنان است.
فهرست
حکایت های پندآموز کلیله و دمنه با توجه به ترجمه ای که از متن پهلوی آن صورت گرفته است، شامل 10 باب است که در هر کدام داستان های جذاب و هیجان انگیزی حول رویدادهای مختلف پیش می آید.
- - باب شیر و گاو
- - باب کبوتر طوق دار
- - باب بوزینه و سنگ پشت
- - باب بی تدبیری
- - باب موش و گربه
- - باب بوم و زاغ
- - باب شاه و پنزوه
- - باب تورگ-شغال
- - باب بلاد و برهمنان
- - باب شاه موشان و وزیرانش
بخشی از کتاب
اکنون مرا ایمن گردان و تاکیدی بجای آر تا بتو پیوندم،و غرض من بحصول رسد و بندهای تو همه ببرم و فرج یابی. این سخن را یاد دار و بحسن سیرت و طهارت سریرت من واثق باش، که هیچ کس از یافتن حسنات و ادراک سعادات از دو تن محروم تر نباشد: اول آنکه برکسی اعتماد نکند و بگفتار خردمندان ثقت او مستحکم نشود، دیگر آنکه دیگران از قبول روایت و تصدیق شهادت او امتناع نمایند و در آنچه گوید خردمندان را جواب نبود. و من در عهد وفای خود می آیم و می گویم: اگر یگانه شوی با تو دل یگانه کنم زعشق و مهر دگر دلبران کرانه کنم