برفک دهان
برفک دهان که به آن کاندیدیازیس دهان نیز می گویند به دلیل عفونت مخمر، باکتریایی و یا تراکم قارچ در دهان بروز میکند. در حالت طبیعی در دهان اشخاص قارچ وجود دارد مانند قارچ کاندیدیازیس که در دهان موجود است.
| اطلاعات بیماری | |
|---|---|
| نام های دیگر: | کاندیدیازیس |
| نشانه ها: | سوزش و درد در دهان، لکه‌های سفید یا زرد رنگ روی سطح زبان، لثه، لب و لوزه ها، احساس وجود جسمی پنبه ای درون دهان، خشک شدن پوست اطراف دهان، تغییر در حس چشایی و... |
| علت(ها): | ضعف سیستم ایمنی بدن، انواع سرطان، مصرف آنتی بیوتیک ها، دیابت و... |
| روش تشخیص: | بررسی نشانه‌های ظاهری، نمونه برداری و آندوسکوپی. |
| روش های درمان: | دارو درمانی |
در زمانی که مقدار این قارچ بیش از حد نرمال گردد و رشد نماید شخص را به برفک دهان دچار می کند. این بیماری ممکن است در هر سنی رخ دهد اما فراگیری آن در نوزادان، کودکان و افراد مسن بیشتر است که علت آن ضعف سیستم دفاعی بدن می باشد. برفک دهان، در جوانان و افراد میانسال اغلب زمانی رخ می دهد که شخص به بیماری‌های خاصی همچون HIV مبتلا باشد.
علائم برفک دهان
برفک دهانی در آغاز ممکن است هیچ علائمی نداشته باشد و مدتی را به صورت مخفی فعالیت نماید اما با گسترش آن عفونت نیز شدیدتر می شود و علائم خود را نشان می دهند. برخی از این علائم عبارتند از:
- احساس سوزش و درد در دهان
- بروز لکه‌هایی با رنگ سفید یا زرد بر روی زبان، لب، لثه و یا لوزه ها.
- خونریزی در یکسری مواقع که با تراشیدن برجستگی ها و یا لکه‌هایی که در دهان وجود دارند بروز می کند.
- حس وجود یک جسم پنبه ای درون دهان
- ترک و یا خشک شدن پوست در نواحی اطراف دهان
- ایجاد تغییر در حس چشایی و احساس طعم بد در غذاها
- حس فشار در ناحیه گلو برای بلعیدن غذاها
- تحریک و یا حساس شدن پوست در زیر دندان مصنوعی
- در مواد کمی ممکن است مری افراد نیز تحت تاثیر این بیماری قرار گیرد.
علت برفک دهان
برفک دهان به دلیل باکتری ها و قارچ ها ایجاد می شود. وقتی یک عفونت مخمری بروز می کند با رشد زیاد و غیرطبیعی قارچ Candida albicans همراه می باشد. وجود قارچ در دهان هیچ مشکلی ندارد و یکی از ویژگی‌های طبیعی می باشد. زمانی که بدن فرد به صورت صحیح و با یک سیستم ایمنی درست کار می کند، باکتری ها نیز به میزان مشخصی رشئ و فعالیت قارچ ها تحت کنترل قرار می گیرد اما وقتی سیستم ایمنی دچار مشکل می شود این تعادل در بدن برهم می خورد و قارچ ها از کنترل خارج می شوند و فعالیتشان افزایش پیدا می کند.
یکی از دلایل بروز این بیماری، مصرف آنتی بیوتیک ها است زیرا آنتی بیوتیک ها میکروارگانیسم های بدن را کاهش می دهند و یک دلیل برای افزایش رشد قارچ ها می باشند. در این زمان نیز امکان بروز برفک دهان ایجاد می شود که در اغلب موارد پس از قطع یا کاهش مصرف دارو این بیماری از بین می رود.
یکی دیگر از علت های بروز برفک دهانی، بیماری‌های سرطانی می باشد. درمان‌هایی همچون شیمی درمانی و یا پرتو درمانی یک دلیل برای نابودی سلول های سالم و یا کاهش فعالیت آن ها می باشد. در این حالت، سیستم ایمنی بدن فرد با مشکل مواجه می شود و شرایط بروز برخی عفونت ها ایجاد می شود.
بیماری‌های ضعیف کننده سیستم دفاعی بدن نیز یکی دیگر از دلایل بروز برفک دهان است که برخی از این بیماری ها عبارتند از: سرطان خون، اچ آی وی و... از این رو در برخی موارد این بیماری یکی از نشانه ها و یا علائم ابتلا به HIV به شمار می رود.
افرادی که به دیابت مبتلا هستند نیز ممکن است دچار برفک دهان شوند. سیستم دفاعی بدن این افراد به دلیل بیماری دیابت ضعیف شده است و میزان قند خون در آنان بالا می باشد که در این حالت، محیط برای بروز عفونت و رشد قارچ مناسب می باشد.
برفک دهان مسری است؟
بیماری‌های قارچی در صورت انتقال، مسری می باشند و از همین رو اگر از راه بوسیدن، قارچ که عامل اصلی بیماری برفک دهان است از فردی به فرد دیگر منتقل شود احتمال ابتلای آن فرد به این بیماری وجود دارد.
از طرفی دیگر، انتقال عفونت مخمر تنها محدود به دهان نیست و این امکان دجود دارد که این عفونت از طریق یکی از قسمت های بدن شخص بیمار به قسمتی از بدن فردی دیگر منتقل شود. در اغلب موارد این حالت در روابط جنسی رخ می دهد و اگر فرد به برفک دهانی، عفونت مخمر در واژن یا آلت تناسلی باشد می تواند این بیماری را از راه رابطه جنسی به فرد مقابل منتقل نماید.
یکی دیگر از راه‌هایی که ممکن است عفونت مخمر انتقال یابد از طریق مادر به فرزند است. اگر مادر دچا رعفونت مخمر واژن باشد ممکن در در هنگام زایمان این عفونت را به فرزند خود منتقل کند و یا اگر دچار عفونت مخمر سینه باشد در موقع شیردهی، کودک را مبتلا کند. در حالت عکس نیز ممکن است برفک دهان از طریق کودک به مادر نیز منتقل شود.
تشخیص برفک دهان
نخستین و مشخص ترین راه تشخیص بیماری برفک دهان، بررسی علائم شخص به وسیله پزشک می باشد. در اغلب موارد، پزشک با معاینه وضعیت دهان شخص این بیماری را به راحتی تشخیص می دهد اما در برخی مواقع نیز ممکن است برای تشخیص دقیق به نمونه برداری نیاز پیدا شود. در نمونه برداری، پزشک برای انجام بیوپسی از قسمت برجستگی دهان می ترشاند و نمونه ای بر می دارد تا آن را در آزمایشگاه دقیق تر بررسی نماید.
در مواقعی که احتمال دارد مری نیز دچار برفک دهانی شده باشد، پزشک برای اطلاعات بیشتر و تشخیص دقیق تر آندوسکوپی را پیشنهاد می کند. در آندوسکوپی یک لوله نارک با یک دوربین از راه دهان به مری وارد می گردد و وضعیت آن را مورد بررسی قرار می دهد.
درمان برفک دهانی
درمان برفک دهان در اغلب موارد به کمک دارو انجام می گیرد و پزشک طبق دلایل بروز این بیماری و وضعیت بدنی شخص یک یا چند مورد دارو را تجویز می نماید:
- تجویز فلوکونازول که یک داروی ضد قارچ خوراکی می باشد.
- تجویز ایتراکونازول برای اشخاصی که با دیگر درمان‌های این بیماری بهبود نیافته اند. این دارو علاوه بر برفک دهان برای افراد مبتلا به اچ آی وی نیز تجویز می شود.
- تجویز قرص کلوتریمازول که یک داروی ضد قارچ است.
- دهانشویه نایساتین که ضد قارچ است و سبب درمان عفونت های سطحی می شود.
- تجویز آمفوتریسین بی در مواقعی که برفک دهانی فرد بسیار شدید می باشد.
برفک دهان در دوران شیردهی
به این مورد دقت داشته باشید که در موقع شیردهی نوزاد، احتمال انتقال این بیماری در میان مادر و فرزند وجود دارد زیرا قارچ عامل این بیماری در کودک میتواند دلیلی برای برروز عفونت مخمری روی سینه و یا نوک سینه مادر باشد. از طرفی دیگر اگر مادر نیز به عفونت مخمری سینه مبتلا باشد باید بداند که این عفونت ممکن است از راه شیردهی به کودک منتقل گردد و باعث برفک دهانی شود.
برخی علائم ابتلا به عفونت مخمری در سینه و یا نوک سینه عبارتند از:
- احساس سوزش و خارش در نوک سینه و مناطق اطراف آن
- احساس درد در سینه در موقع شیردهی یا پس از آن
- بروز لکه‌هایی سفید و کم رنگ در اطراف نوک سینه ها
- براق شدن پوست نوک سینه ها و نواحی اطراف
- پوست انداختن و یا پوسته پوسته شدن نوک سینه و نواحی اطراف
برفک دهان در نوزاد و کودک
کودکان سیستم دفاعی ضعیفی دارند و در اغلب موارد این بیماری برای نوزاد یا کودک رخ می دهد. یکی از رایج ترین راه‌های ابتلا به برفک دهانی، انتقال عفونت از مادر به فرزند در موقع زایمان یا شیردهی می باشد. البته این بیماری ممکن است از طریق محیط نیز وارد دهان نوزاد شود از جمله وسایلی که کودک آن ها را وارد دهان خود می کند مانند پستانک یا دندانی. از علائم ابتلا نوزادان و کودکان به برفک دهان می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بروز لکه‌هایی سفید یا زرد رنگ به حالت برجسته بر سطح زبان، لوزه، لب و لثه.
- خونریزی دهانی به دلیل تراشیده شدن برجستگی ها
- احساس سوزش و درد در ناحیه دهان
- خشکی پوست در اطراف دهان
این بیماری در کودکان میتواند با مشکلات دیگری مانند کم اشتهایی، تحریک پذیری و گر گرفتگی نیز همراه باشد.