بیش فعالی
| اطلاعات بیماری | |
|---|---|
| نشانه ها: | عدم تمرکز روی مسائل، حواس پرتی، فراموشی وظایف، تحرک های بیش از اندازه و... |
| عوارض: | افسردگی، از دست دادن شغل، مشکلات خانوادگی، عدم توانایی در بیان احساسات و... |
| علت(ها): | دلایل ژنتیکی و میحطی |
| روش تشخیص: | بر اساس علائم |
| روش های درمان: | روان درمانی، دارو درمانی، تغیر سبک زندگی |
| شیوع: | 140 میلیون (2020 میلادی) |
بیش فعالی (ADHD) که به آن اختلال نقص توجه نیز می گویند یک نوع اختلال رفتاری _ رشدی می باشد که موجب بروز واکنش های تکانشی در فرد، اختلال در یادگیری او و فعالیت های فیزیکی زیاد که با یکسری رفتارهای غیرعادی همراه است می شود.
بیش فعالی معمولا در کودکان به چشم می خورد و تشخیص داده می شود اما این اختلال ممکن است در بزرگسالان نیز دیده شود و زندگی فردی و اجتماعی افراد را با برخی مشکلات رو به رو سازد.
افرادی که به این اختلال مبتلا هستند اغلب برای تمرکز طولانی مدت روی یک مسئله دچار مشکل می شوند و حتی ممکن است با یکسری عوارض روانی همچون افسردگی یا اختلال دو قطبی مواجه شوند.
عدم رسیدگی به این بیماری می تواند مشکلات زیادی را به دنبال داشته باشد پس در صورت مشاهده علائم باید به فکر درمان سریع آن بود.
علائم بیش فعالی
شایع ترین علائم بیش فعالی از نظر پزشکان به شرح زیر می باشد:
- افرادی که دچار بیش فعالی هستند قادر نمی باشند در طولانی مدت روی یک مسئله تمرکز نمایند.
- این اشخاص به سادگی وظایفی که بر عهده آنان گذاشته شده است را فراموش می کنند و یا اینکه ترتیب انجام کار ها را از یاد می برند.
- شخص مبتلا به بیش فعالی، به سادگی دچار حواس پرتی می شود. در این افراد هر اتفاق کوچکی می تواند خیلی زود تمرکز آنان را از بین ببرد یا با مشکل رو به رو سازد.
- برای این افراد سخت است که مدتی را آرام و بی تحرک سپری نمایند.
- شخصی که دچار اختلال نقص توجه است، معمولا نمیتواند منتظر بماند که صحبت دیگران به پایان برد و دائما حرف افراد دیگر را قطع می کند.
انواع بیش فعالی
پزشکان برای اینکه این اختلال به صورت ساده تری قابل تشخیص باشد آن را به سه دسته تقسیم بندی کرده اند. انواع بیش فعالی به شرح زیر می باشد:
اختلال نقص توجه
اختلال بی توجهی یک نوع بیش فعالی است. افرادی که به این نوع از ADHD مبتلا هستند در تمرکز، انجام وظایف و کارهایشان و پیروی از دستورالعمل ها با مشکل مواجه می شوند. طبق گفته متخصصین، بیش فعالی که در کودکان مخصوصا دختران به چشم می خورد از این نوع می باشد.
با توجه به اینکه این کودکان منزوی هستند و تمایلی برای ایجاد اخلال در نظم کلاس ندارند ممکن است تشخیص بیماری آن ها به خوبی و در زمان مناسبی انجام نگیرد. از این رو بهتر است که والدین همه نشانه ها و الگوهای رفتاری فرزند خویش را جدی بگیرند.
نشانه‌های اختلال نقص توجه:
از شایع ترین نشانه‌های این نوع اختلال که به آن بیش فعالی نوع اول نیز میگویند می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- دائما دچار حواس پرتی می شوند
- بی دقت هستند
- به صورت مستمر و گسترده دچار فراموشی می شوند
- به جزئیات توجهی ندارند
- نمی توانند ارتباط چشمی برقرار نمایند
- قادر به پیروی از قوانین و دستورالعمل ها نیستند
- توانایی لازم در برقراری نظم و انضباط را ندارند
بیش فعالی تکانشی
شخصی که به این نوع از بیش فعالی مبتلاست در درجه اول رفتارهای تکانشی از خود بروز می دهد به طور مثال: دست یا پا خود را تکان می دهند، بی قرار هستند، صحبت دیگران را دائما قطع می کنند و نمی توانند صبر نمایند. این افراد نیز همچون گروه اول نمیتوانند روی یک مسئله تمرکز نمایند.
نشانه‌های بیش فعالی تکانشی
از عمده ترین نشانه‌های این گروه می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- پرحرفی بیش از حد
- به صورت مداوم بی قرار هستند
- نمیتوانند نوبت را رعایت نمایند
- از خود رفتار های تکانشی نشان می دهند
- فعالیت های فیزیکی این افراد زیاد و غیرمعمول میباشد
- قادر به حفظ آرامش خویش نیستند
- صحبت دیگران را به طور مکرر قطع می نمایند
بیش فعالی ترکیبی
بیش فعالی ترکیبی یکی از شایع ترین انواع بیش فعالی در میان بیماران می باشد. افرادی که به این نوع از بیش فعالی مبتلا هستند معمولا علائم نوع نقص توجه و بیش فعالی تکانشی را به صورت هم زمان بروز می دهند مانند: رفتارهای تکانشی، عدم تمرکز روی مسائل، فعالیت های فیزیکی بیش از حد، داشتن انرژی مهار نشدنی.
بیش فعالی در بزرگسالان
بیش فعالی در بزرگسالان معمولا ناشی از اختلال آنان در کودکی است که درمان نشده است. طبق مطالعات صورت گرفته، تقریبا 60 درصد کودکانی که به بیش فعالی مبتلا بوده اند به صورت درست درمان نشده و از همین رو در دوران بزرگسالی با تبعات آن مواجه می باشند.
بیش فعالی در بزرگسالان علائم ملایم تری نسبت به کودکان دارد اما همچنان این اختلال به شکل قابل توجهی روی زندگی آنان تاثیر گذار است و قادر است روابط خانوادگی و یا حتی حرفه ای اشخاص را با مشکل مواجه سازد.
بیش فعالی در کودکان
طبق تحقیقات انجام شده، از هر 10 کودکی که در سن 5 تا 17 سالگی قرار دارند تقریبا یک نفر به بیش فعالی مبتلا می باشد. دانشمندان اختلال ADHD را یکی از شایع ترین اختلال های رشدی _ عصبی در این گروه سنی می دانند.
بیش فعالی در کودکان با مشکلات عمده ای همراه می باشد و حتی ممکن است تحصیل آنان را با مشکل مواجه سازد. تحمل نکردن فضای کنترل شده کلاس و نداشتن تمرکز در موقع مطالعه و یادگیری از عمده ترین مسائلی است که برای آنان پیش می آید.
تحقیقات نشان داده است که پسرها با این عارضه تقریبا دو برابر بیشتر از دخترها درگیری دارند که با علائم مختلفی همراه می باشد.
علل به وجود آمدن بیش فعالی
با اینکه این عارضه شایع است اما همچنان علت آن به صورت کامل مشخص نیست اما برخی بر این اعتقاد اند که بروز بیش فعالی دارای ریشه‌های عصبی و ژنتیکی می باشد. طبق مطالعات و آزمایش های انجام شده، کاهش سطح دوپامین یکی از اصلی ترین عوامل موثر در بروز این اختلال می باشد.
دوپامین نوعی ماده شیمیایی است که ترشح آن به صورت قابل توجهی روی فعالیت های بدن و مغز افراد موثر می باشد و بر انتقال سینگال های عصبی تاثیر بسزایی دارد. دوپامین بر ایجاد پاسخ ها و واکنش های عاطفی نیز موثر می باشد.
نتایج برخی آزمایش ها نشان می دهد میزان حجم قشر خاکستری مغز افراد مبتلا به این اختلال از دیگر افراد کم تر می باشد. ماده خاکستری شامل قسمت های خاصی از مغز می شود که کنترل یکسری رفتارها و عملکردها را برعهده دارد که برخی از آن ها عبارتند از:
دانشمندان همچنان برای یافتن علل اصلی بروز این اختلال در تلاش اند اما با این حال احتمال می دهند که اصلی ترین علل بروز بیش فعالی به شرح زیر باشد:
- وراثت
- نوروتوکسین ها و قرار داشتن در معرض آلاینده‌هایی مانند سرب و یا سم های دفع آفت
- استفاده مادر از مواد مخدر و الکل در دوران بارداری
عوارض بیش فعالی
از عوارض ابتلا به این اختلال می توان به افسردگی، احتمال به وجود آمدن خطرات فیزیکی به دلیل حواس پرتی و ناآرامی، مشکل های مربوط به خانواده، عدم توانایی در ابراز احساسات، مشکل داشتن در یادگیری، عدم توانایی در پیروی از دستورالعمل ها، بالا رفتن احتمال از دست دادن شغل و... اشاره نمود.