داعی صغیر
حسن بن قاسم یا داعی صغیر متولد ۲۶۲ تا ۲۶۴ قمری در مدینه، حجاز به عنوان یکی از حاکمان سلسله علویان طبرستان بود. حسن بن قاسم در تاریخ 304 ه.ق بعد از ناصر کبیر به پادشاهی رسید و تا تاریخ 316 ه.ق حکومت کرد. در این مدت مرکز حکومت او آمل بود. حکومت حسن بن قاسم از سال ۳۰۴ تا ۳۱۶ قمری به مدت دوازده سال به طول انجامید.
| حسن بن قاسم | |
|---|---|
| نام کامل: | حسن بن قاسم بن الحسن بن علی بن عبدالرحمن شجری بن القاسم بن الحسن بن زید الامیر بن الحسن السبط بن علی بن ابی‌طالب |
| لقب(ها): | داعی طبرستان، داعی صغیر |
| تاریخ تولد: | ۲۶۲ تا ۲۶۴ قمری |
| محل تولد: | مدینه، حجاز |
| تاریخ فوت: | 316 ه.ق |
| محل فوت: | ساری |
| علت مرگ: | او در رمضان ۳۱۶ قمری در حالی که به نماز ایستاده بود، به دست مرداویج بن زیار کشته شد. |
| سلسله: | علویان طبرستان |
| قلمرو: | شمال ایران |
| مرکز حکومت: | آمل |
| شاه قبلی: | ناصر کبیر |
| آغاز سلطنت: | 304 ه.ق |
| پایان سلطنت: | 316 ه.ق |
| نام پدر: | قاسم بن الحسن بن علی بن عبدالرحمن شجری بن القاسم بن الحسن بن زید الامیر بن الحسن السبط بن علی بن ابی‌طالب |
او ابتدا از سپهسالاران ناصر للحق اطروش بود و فرماندهی لشکر علویان در باز پس‌گیری حکومت طبرستان از سامانیان را برعهده داشت. دوره حکومت وی، دوره‌ای پر فراز و نشیب شامل پیروزی‌ها و شکست‌ها در مقابل دیگر سرداران طبرستان و دیلم و همینطور سامانیان بود. در زمانی که داعی و ماکان بن کاکی مشغول گسترش قلمرو حکومت علویان بودند، اسفار بن شیرویه به دستور نصر دوم سامانی، با لشکری از سربازان سامانی از خراسان به گرگان آمد و آنجا را بنام پادشاه سامانی تصرف کرد. سپس سرداری از سران دیلم را که مرداویج بن زیار نام داشت پیش خود خواند و او را به‌عنوان سپهسالار با خود همراه کرد. این دو امیر به یاری هم طبرستان را تصرف نمودند.
داعی با شنیدن خبر تصرف طبرستان تصمیم به بازگشت گرفت ولی ماکان از همراهی با او خودداری کرد. داعی به امید یاری مردم آمل، با سپاهی اندک برای مقابله با اسفار بن شیرویه عازم طبرستان شد ولی اهالی آمل با فتوای ابوالعباس فقیه از داعی حمایت نکردند. سرانجام، داعی در رمضان ۳۱۶ قمری در حالی که به نماز ایستاده بود، به دست مرداویج بن زیار کشته شد. با مرگ داعی، به نام خلیفه عباسی و امیر سامانی سکه زدند و خطبه خواندند و حکومت علویان طبرستان به پایان رسید.