دین
دین از نظر واژه شناسی به معنای مجموعه‌ای از عقاید، اخلاق، قوانین و مقررات است که از آنها در زندگی شخصی و اجتماعی به منظور اداره امور و روابط استفاده می‌شود.
هدف از دستورالعمل‌های دین، پرورش متعالی انسان‌ها است. دین معمولا بر قوانین و مقررات یک جامعه انسانی منطبق است. همچنین دین باید دارای انعطاف باشد تا تحولات روز جامعه را در خود جای دهد. مبانی دین بر انسان‌شناسی استوار است چراکه تنها چیزی می‌تواند انسان را رهبری کند که از او شناخت داشته باشد و رابطه انسان با جهان را بداند.
انسان موجودی‌است که هم با جهان مادی در ازتباط و تعامل است و هم بعد روحی و روانی پیچیده‌ای دارد و دین مجموعه ایست که موضوعات طبیعی و فراطبیعی را به صورت جامع پوشش می‌دهد.
ادیان مختلفی در جهان وجود دارد که شاکله و ارکان مبانی خاص خود را دارند. با این حال اغلب مردم دنیا ادیان الهی و آسمانی را بیشتر به رسمیت می‌شناسند و پیروان این ادیان نیز در جهان بسیار بیشتر است.
تعربف دین از دیدگاه اندیشمندان حوزه‌های مختلف
- تعریف روان‌شناختى: «دین؛ احساسات، اعمال و تجربیات افراد در هنگام تنهایى، آن‌گاه که خود را در برابر هر آنچه که الهى می‌نامند، می‌یابند». (ویلیام جیمز)
- تعریف جامعه‌شناختى: «مجموعه‌اى از باورها، اعمال، شعایر و نهادهاى دینى که افراد بشر در جوامع مختلف بنا کرده‌اند». (تالکوت پارسونز)
- تعریف طبیعت‌گرایانه: «مجموعه‌اى از اوامر و نواهى که مانع عملکرد آزاد استعدادهاى ما می‌شود». (اس. رایناخ) و همان رویکرد با همدلى بیشتر: «دین، همان اخلاق است که احساس و عاطفه به آن، تعالى، گرما و روشنى بخشیده است». (ماتیو آرنولد)
- تعاریف دینى، مانند: «دین، اعتراف به این حقیقت است که کلیه موجودات تجلیّات نیرویى هستند که فراتر از علم و معرفت ماست» (هربرت اسپنسر)
ضرورت دین
علامه طباطبایی دو استدلال برای لزوم و ضرورت دیدن دارد:
اول:
- انسان موجودى استخدام کننده است.
- استخدام‌گرى بشر در طبیعت وى نهفته است.
- استخدام‌گرى بشر موجب اختلاف در تمام شئون حیات می‌شود.
- نظام تکوین اقتضا می‌کند که این اختلاف‌ها رفع شود تا انسان به کمال لایق خود برسد.
- رفع این اختلافات جز به وسیله قانون امکان‌پذیر نیست، قانونى که زندگانى اجتماعى انسان را اصلاح کند و سعادت وى را تأمین نماید.
- طبیعت انسان از عهده این کار بر نمی‌آید؛ چون خودش عامل اختلاف است.
- اختلافات به وسیله قوانینى که با اندیشه بشرى وضع شود از میان نمی‌رود.
- با توجه به مقدمات فوق به این نتیجه می‌رسیم که ضرورت دارد تا پروردگار از راهى غیر طبیعى به انسان راه را نشان دهد و این راه همان راه وحى است.
دوم:
- انسان یکى از اجزاى جهان آفرینش است.
- دستگاه آفرینش براى انسان ساختمان مخصوصى تهیه کرده است که زمینه ساز کمال وى می‌باشد.
- مقتضاى تجهیزات وى، زندگى اجتماعى است.
- حیات انسانى حیاتى است جاودان که با مرگ قطع نمی‌شود.
- انسان باید از راه و روشى در زندگى دنیوى پیروى کند که هم سعادت این سراى گذران را تأمین کند و هم سعادت آن سراى جاودان را.
- راه و روشى که این هدف را دنبال می‌کند دین نامیده می‌شود.
ادیان مختلف
آنچه تا به‌حال از آمارها و بررسی‌های مختلف به دست آمده، این است که حدود ۱۰۰۰۰ دین و آئین مختلف در سراسر جهان وجود دارد. فراوانی پیروان این ادیان بسیار مختلف است. بیش از هشتاد درصد مردم جهان پیرو ادیان الهی و آسمانی هستند.
درمیان این شمار از ادیان مختلف، چهار دین هستند که بیشتر پیروان را دارند. این ادیان به ترتیب عبارتند از:
دسته بندی ادیان
ادیان به دو دسته اسمانی و غیر اسمانی تقسیم می‌شوند. منظور از دین آسمانی، دینی است که توسط پیامبر و فرستاده‌ای از سوی خدا تبلیغ و ترویج شده و دین غیر اسمانی آن است که توسط افکار و عقید یک یا گروهی انسان پایه ریزی شده‌باشد.
آنچه در همه ادیان مشترک است، اعتقاد آنها به ماوراءالطبیعه است. یعنی چیزی فراتر از زندگی مادی و دنیایی.
ادیان ابراهیمی
دین‌های ابراهیمی گسترده تری ادیان در جهان هستند. هریک از این ادیان پیامبری الهی دارند و دارای کتاب و شریعت خاص خود هستند و عبارتند از: دین اسلام، دین مسیحیت و دین یهودیت.
ادیان هندی
- هندوئیسم
- جین (دین)
- آیین بودایی
- ترواده
- مهایانه
- وجره‌یانه
- آیین سیک
دین در آسیای شرقی
- آیین بودایی
- کنفوسیوسگرایی
- ادیان بومی: ادیان سنتی چینی
- شینتو