ریاض
ریاض (به عربی: الریاض، به معنای «چمنزارها») پایتخت و بزرگ‌ترین شهر عربستان سعودی است. این شهر همچنین مرکز استان ریاض و شهرستان (محافظه) ریاض به شمار می‌رود. ریاض در کرانه شرقی وادی حنیفه واقع شده و شکل امروزی این کلان‌شهر عمدتاً از دهه ۱۹۵۰ میلادی، پس از تخریب دیوارهای دفاعی شهر محصور قرن هجدهمی، پدید آمده است.
ریاض بزرگ‌ترین شهر شبه‌جزیره عربستان است و در مرکز بیابان نَفود و بخش شرقی فلات نجد قرار دارد. این شهر در ارتفاع متوسط ۶۰۰ متری از سطح دریا واقع شده و سالانه حدود ۵ میلیون گردشگر را پذیرا می‌شود که آن را به چهل و نهمین شهر پربازدید جهان و ششمین در خاورمیانه تبدیل کرده است. جمعیت ریاض در سال ۲۰۲۲ به ۷ میلیون نفر رسید و از این رو پرجمعیت‌ترین شهر عربستان سعودی، سومین شهر پرجمعیت خاورمیانه و سی و هشتمین در آسیا محسوب می‌شود.
پیشینه تاریخی
نخستین اشاره به نام «ریاض» در سال ۱۵۹۰ توسط یک تاریخ‌نگار عرب ثبت شده است. در سال ۱۷۴۵، دهام بن دواس از شهر مجاور منفوحه کنترل این شهر را به دست گرفت و کاخی از خشت خام و دیواری دور شهر ساخت. نام ریاض به همین دوره بازمی‌گردد و گمان می‌رود که به واحه‌های پیشین اشاره دارد که قبل از دیوار ابن دواس وجود داشتند. در سال ۱۷۴۴، محمد بن عبدالوهاب با امیر درعیه، محمد بن سعود، متحد شد و ریاض را از دهام گرفتند، اما دولت آن‌ها که اکنون به عنوان دولت نخست سعودی شناخته می‌شود، در سال ۱۸۱۸ فروپاشید. ترکی بن عبدالله در اوایل قرن نوزدهم دولت دوم سعودی را بنیان نهاد و در سال ۱۸۲۵ ریاض را پایتخت خود کرد. با این حال، سلطه او بر شهر با اتحاد عثمانی-راشدی مختل شد. در نهایت، در اوایل قرن بیستم، عبدالعزیز بن سعود (معروف به ابن سعود در غرب) در سال ۱۹۰۲ سرزمین اجدادی خود، نجد، را بازپس گرفت و تا سال ۱۹۲۶ با فتح نهایی حجاز، حکومت خود را تثبیت کرد. او در سپتامبر ۱۹۳۲ پادشاهی خود را «عربستان سعودی» نامید و ریاض را به عنوان پایتخت برگزید. این شهر تا سال ۱۹۳۸ مرکز اداری دولت بود تا اینکه ابن سعود به کاخ مربه نقل مکان کرد. در دهه ۱۹۵۰، دیوارهای شهر تخریب شد و ریاض به صورت کلان‌شهری فراتر از شهر محصور قدیمی گسترش یافت.
اهمیت سیاسی و اداری
ریاض مرکز سیاسی و اداری عربستان سعودی است. مجلس مشورتی (شورای شوری)، شورای وزیران، پادشاه و شورای عالی قضایی همگی در این شهر مستقر هستند. این چهار نهاد هسته اصلی نظام قانونی عربستان را تشکیل می‌دهند و علاوه بر آن‌ها، دفاتر مرکزی دیگر نهادهای دولتی بزرگ و کوچک نیز در ریاض قرار دارند. این شهر میزبان ۱۱۴ سفارت خارجی است که بیشتر آن‌ها در منطقه دیپلماتیک در غرب شهر واقع شده‌اند.
اهمیت اقتصادی و توسعه شهری
ریاض از نظر اقتصادی نیز جایگاه مهمی دارد و میزبان دفاتر مرکزی بسیاری از بانک‌ها و شرکت‌های بزرگ مانند بانک الاهلی (SNB)، بانک الراجحی، سابیک، المراعی، شرکت مخابرات عربستان (STC) و گروه مالی سامبا است. بزرگراه ۶۵، که در محل به نام جاده ملک فهد شناخته می‌شود، از مراکز مهم شهر از جمله منطقه مالی ملک عبدالله (یکی از بزرگ‌ترین مناطق مالی جهان)، مرکز الفیصلیه و مرکز المملکه عبور می‌کند. ریاض یکی از سریع‌ترین شهرهای جهان از نظر رشد جمعیت است و مهاجران زیادی را در خود جای داده است.
این شهر به ۱۵ منطقه شهری تقسیم شده که توسط شهرداری ریاض، به سرپرستی شهردار، و کمیسیون سلطنتی ریاض، به ریاست استاندار استان، فیصل بن بندر آل سعود، اداره می‌شود. از ژوئیه ۲۰۲۰، شهردار ریاض فیصل بن عبدالعزیز بن محمد بن عیاف المقرین است. ریاض قرار است در سال ۲۰۳۰ میزبان نمایشگاه جهانی (اکسپو) باشد و پس از دبی در سال ۲۰۲۰، دومین شهر عربی خواهد بود که این رویداد را میزبانی می‌کند.