علیرضا افشار
علیرضا افشار (متولد 1330، مشهد- درگذشته 24 مهر 1404، تهران) فرمانده ارشد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، از پیشگامان نهضت انقلابی ایران، و از چهرههای برجسته دفاع مقدس و عرصههای فرهنگی، سیاسی و اجتماعی جمهوری اسلامی ایران بود.
وی در طول بیش از چهار دهه خدمت، در مسئولیتهای متعددی از جمله ریاست ستاد مشترک سپاه، فرماندهی نیروی مقاومت بسیج، معاونت فرهنگی ستاد کل نیروهای مسلح و معاونت سیاسی وزارت کشور نقشآفرینی کرد. او همچنین در سالهای پایانی عمر، ریاست اندیشکده جنگ نرم دانشگاه عالی دفاع ملی و شورای راهبردی جبهه مردمی ایران قوی را برعهده داشت.
اوایل زندگی و تحصیلات
علیرضا افشار در سال ۱۳۳۰ در خانوادهای مذهبی در مشهد مقدس متولد شد. تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در زادگاه خود گذراند و سپس در رشته مهندسی مکانیک دانشگاه صنعتی شریف (دانشگاه آریامهر سابق) ادامه تحصیل داد. در دوران دانشجویی، از فعالان سیاسی مذهبی و از چهرههای شاخص جنبش دانشجویی اسلامی بود. فعالیتهای انقلابی او منجر به دستگیری و زندان توسط ساواک شد.
افشار از اعضای مؤسس دانشجویان مسلمان پیرو خط امام بود و در تسخیر لانه جاسوسی آمریکا در سال ۱۳۵۸ حضور داشت. وی همچنین از اعضای سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی به شمار میرفت و در مقابله با گروههای ضدانقلاب و منافقین پس از انقلاب، نقشآفرینی مؤثری داشت.
حضور در جهاد سازندگی
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، افشار از نخستین اعضای شورای مرکزی جهاد سازندگی بود. او از سال ۱۳۵۸ تا ۱۳۶۱ در این نهاد مردمی خدمت کرد و سهم مهمی در ساماندهی فعالیتهای عمرانی و توسعهای مناطق محروم داشت. پس از بروز برخی اختلافنظرهای مدیریتی، از جهاد خارج و به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی پیوست.
دوران خدمت در سپاه پاسداران
افشار از سال ۱۳۶۱ رسماً وارد سپاه پاسداران شد و بهسرعت در ردههای فرماندهی رشد کرد. ابتدا به عنوان سخنگوی سپاه فعالیت داشت و در آبان ۱۳۶۳ با حکم فرمانده کل سپاه به ریاست ستاد مشترک سپاه پاسداران انقلاب اسلامی منصوب شد. در این دوران، با شکلدهی ساختار منظم ستادی، در ساماندهی و هماهنگی عملیاتهای دفاع مقدس نقشی کلیدی ایفا کرد.
در سالهای پایانی جنگ تحمیلی، او در کنار فرماندهان برجستهای چون محسن رضایی و محمدعلی جعفری، از طراحان و مدیران بخشهای پشتیبانی و نیروی انسانی سپاه بود. پس از تشکیل ستاد فرماندهی کل قوا در سال ۱۳۶۷، افشار به عنوان معاون نیروی انسانی ستاد کل نیروهای مسلح منصوب شد.
فرماندهی نیروی مقاومت بسیج
در ۱۲ دی ۱۳۶۸، با فرمان فرمانده کل قوا، سردار افشار به عنوان اولین فرمانده نیروی مقاومت بسیج منصوب گردید. او در دوران هشتساله فرماندهی خود (۱۳۶۸ تا ۱۳۷۶)، نقش بنیادینی در شکلدهی ساختار نوین بسیج، تفکیک آن از نیروی زمینی سپاه و گسترش پایگاههای مقاومت در سراسر کشور داشت.
افشار بنیانگذار بسیاری از سازوکارهای نوین سازمان بسیج بود؛ از جمله ساماندهی بسیج دانشآموزی، بسیج طلاب، بسیج کارمندان و بسیج مهندسین. وی همواره بر حضور فعال و هوشمندانه مردم در صحنههای فرهنگی و اجتماعی تأکید داشت و از چهرههای برجسته ترویج فرهنگ مقاومت، جهاد و خودباوری ملی بود.
فعالیتهای علمی و فرهنگی
پس از پایان مأموریت در بسیج، افشار از سال ۱۳۷۶ تا ۱۳۷۹ به عنوان رئیس دانشگاه امام حسین (ع) فعالیت کرد. در این دوره، او بر توسعه پژوهشهای راهبردی و ارتقای آموزشهای نظامی و عقیدتی تمرکز داشت.
از سال ۱۳۷۹ تا ۱۳۸۳ ریاست بنیاد حفظ آثار و نشر ارزشهای دفاع مقدس را عهدهدار بود و در این جایگاه، بنیانگذار برنامههای گستردهای برای مستندسازی تاریخ شفاهی جنگ و گسترش موزههای دفاع مقدس در کشور شد. وی از سال ۱۳۸۳ تا ۱۳۸۶ نیز به عنوان معاون فرهنگی و تبلیغات دفاعی ستاد کل نیروهای مسلح فعالیت کرد و نقش مؤثری در تدوین سیاستهای کلان فرهنگی نیروهای مسلح ایفا نمود.
خدمت در دولتهای نهم و دهم
در دولت نهم، افشار به عنوان معاون سیاسی وزیر کشور و رئیس ستاد انتخابات کشور منصوب شد و در برگزاری انتخابات مجلس هشتم نقشآفرینی کرد. سپس از سال ۱۳۸۷ تا ۱۳۸۹ معاون اجتماعی، فرهنگی و شوراهای وزیر کشور بود و در سال ۱۳۸۹ تا ۱۳۹۲ نیز به عنوان قائممقام وزیر کشور در امور اجتماعی و فرهنگی خدمت کرد.
او در این سالها، سیاستگذار بسیاری از طرحهای اجتماعی، از جمله تقویت شوراهای اسلامی شهر و روستا، توسعه مشارکتهای مردمی، و ارتقای امنیت فرهنگی و اجتماعی در کشور بود.
فعالیتهای راهبردی و سیاسی در سالهای پایانی عمر
در سالهای پایانی عمر، سردار سرتیپ پاسدار علیرضا افشار با تمرکز بر فعالیتهای علمی، فرهنگی و راهبردی، به عنوان رئیس هیئت عالی اندیشهورزی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی (۱۳۹۶ تا ۱۳۹۹)، رئیس اندیشکده جنگ نرم دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی (۱۳۹۹ تا ۱۴۰۴) و رئیس شورای راهبردی جبهه مردمی ایران قوی (۱۴۰۱ تا ۱۴۰۴) نقشآفرینی کرد. او در این مسئولیتها با هدف تقویت گفتمان انقلاب اسلامی، توسعه تفکر راهبردی و همافزایی نیروهای انقلابی تلاش نمود.
همچنین در انتخابات ریاستجمهوری ۱۴۰۰، به عنوان رئیس ستاد انتخاباتی مردمی سید ابراهیم رئیسی با شعار «با مردم و برای مردم» فعالیت داشت و بر وحدت جریان انقلابی و حضور آگاهانه مردم در عرصه سیاسی کشور تأکید کرد.
دیدگاهها
سردار افشار از چهرههای اندیشهورز سپاه پاسداران بود و به تربیت نسل جدید مدیران انقلابی اعتقاد راسخ داشت. وی در سخنان خود همواره بر شایستهسالاری، تربیت نیروهای جهادی و استمرار گفتمان انقلاب اسلامی تأکید میکرد.
او از منتقدان اجرای یکجانبه تعهدات ایران در برجام بود و معتقد بود که جمهوری اسلامی باید گامبهگام و بر اساس منافع ملی در عرصه دیپلماسی پیش رود[۱].
درگذشت
سردار سرتیپ پاسدار علیرضا افشار، در روز پنجشنبه ۲۴ مهرماه ۱۴۰۴ در سن ۷۴ سالگی بر اثر عارضه قلبی در تهران دار فانی را وداع گفت. مراسم تشییع پیکر وی در ۲۵ مهر ۱۴۰۴ با حضور مقامات کشوری و لشکری برگزار شد[۱].
منابع
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ <سردار علیرضا افشار، مرد جهاد و سیاست>، برداشت شده در 28 مرداد 1404