غنا
غنا (به انگلیسی: Ghana) با نام رسمی جمهوری غنا، کشوری در غرب آفریقا است. این کشور در همسایگی خلیج گینه و اقیانوس اطلس در جنوب قرار دارد و با ساحل عاج در غرب، بورکینافاسو در شمال و توگو در شرق هم‌مرز است. غنا مساحتی در حدود ۲۳۹ هزار کیلومتر مربع را پوشش می‌دهد و با حدود 35 میلیون نفر جمعیت، دومین کشور پرجمعیت غرب آفریقا به شمار می‌رود. آکرا پایتخت و بزرگترین شهر این کشور است؛ سایر شهرهای مهم آن کماسی، تاماله و سِکوندی-تاکورادی هستند.
| اطلاعات کشور | |
|---|---|
| نام کامل: | جمهوری غنا |
| پایتخت: | آکرا |
| زبان(های) رسمی: | انگلیسی |
| دین(ها): | مسیحیت 71.3%، اسلام 19.9%، باورهای بومی 3.2% |
| حکومت: | جمهوری ریاستی متمرکز |
| مساحت: | 239,567 کیلومتر مربع |
| جمعیت: | 34,589,092 نفر (2024) |
| شاخص توسعه انسانی: | 0.602 |
| واحد پول: | سِدی (GHC) |
| منطقه زمانی: | ساعت گرینویچ |
| پیش‌شماره تلفنی: | 233+ |
| کد ایزو ۳۱۶۶: | GH |
| دامنه سطح‌بالا: | gh. |
تاریخ
قدیمی‌ترین حکومت‌هایی که در غنا ظهور کردند، پادشاهی داگبون در شمال و بونومان در جنوب بوده‌اند. بونومان در قرن یازدهم میلادی در این منطقه وجود داشته است. امپراتوری آشانتین و دیگر پادشاهی‌های آکان در جنوب طی قرن‌ها شکل گرفتند. از قرن پانزدهم به بعد، امپراتوری پرتغال و پس از آن دیگر قدرت‌های اروپایی برای به دست آوردن حق تجارت با این منطقه رقابت می‌کردند تا اینکه سرانجام در قرن نوزدهم، بریتانیا کنترل کامل ساحل را به دست گرفت.
پس از بیش از یک قرن مقاومت در برابر استعمار، مرزهای فعلی کشور شکل گرفت که شامل چهار منطقه جداگانه استعماری بریتانیا می‌شد: ساحل طلا، آشانتین، سرزمین‌های شمالی و توگولند بریتانیا. این مناطق به‌عنوان یک قلمرو مستقل تحت‌الحمایه کشورهای مشترک‌المنافع (مشترک‌المنافع ملل) متحد شدند. در نهایت در ششم مارس 1957، غنا به‌عنوان اولین کشور مستعمره در جنوب صحرای آفریقا به استقلال رسید. غنا پس از آن در جنبش‌های استقلال‌طلبی و پان‌آفریقاییسم (اتحاد کشورهای آفریقایی) تأثیرگذار شد.
جغرافیا
غنا در خلیج گینه، کمی بالاتر از خط استوا قرار دارد و بین عرض‌های جغرافیایی 4 درجه و 45 دقیقه شمالی تا 11 درجه شمالی و طول‌های جغرافیایی 1 درجه و 15 دقیقه شرقی تا 3 درجه و 15 دقیقه غربی واقع شده است. نصف‌النهار مبدأ (گرینویچ) از کشور غنا و به طور خاص از شهر تما عبور می‌کند. غنا از نظر جغرافیایی نسبت به هر کشور دیگری به تقاطع گرینویچ و خط استوا نزدیک‌تر است، زیرا این نقطه (0 درجه، 0 درجه) در اقیانوس اطلس و حدود 614 کیلومتری دورتر از سواحل جنوب شرقی غنا قرار دارد. این کشور دارای خط ساحلی اقیانوسی به طول 560 کیلومتر در خلیج گینه در اقیانوس اطلس در جنوب خود می‌باشد. جزایر دودی و بوبواسی در نزدیکی سواحل جنوبی قرار دارند.
پوشش گیاهی غنا شامل چمنزارها، بوته‌زارها و جنگل‌های ساحلی جنوبی می‌شود. جنگل‌ها از ساحل به سمت شمال تا 320 کیلومتر و به سمت شرق تا حداکثر حدود 270 کیلومتر امتداد می‌یابند که محل‌هایی برای استخراج مواد معدنی صنعتی و چوب به شمار می‌روند.
غنا میزبان پنج ناحیه اکولوژیکی است: جنگل‌های گینه شرقی، موزاییک جنگل-ساوان گینه، ساوان سودان غربی، مانگروهای آفریقای مرکزی و مانگروهای گینه. غنا در شاخص یکپارچگی چشم انداز جنگلی سال 2018 با امتیاز متوسط 4.53 از 10، در رتبه 112ام از بین 172 کشور جهان قرار گرفت.
رود ولتای سفید و شاخه آن، ولتای سیاه، از جنوب غنا به سمت دریاچه ولتا، سومین سد بزرگ جهان از نظر حجم و بزرگترین از نظر مساحت، که توسط سد برق آبی آکوسومبو در سال 1965 ایجاد شده است، جریان می‌یابد. رود ولتا از دریاچه ولتا به خلیج گینه می‌ریزد. شمالی‌ترین نقطه غنا پولماکونگ و جنوبی‌ترین نقطه آن کیپ تری پوینتس است.
آب و هوای غنا گرمسیری است و فصل بارانی و فصل خشک دارد. غنا در تقاطع سه منطقه هیدرواقلیمی قرار دارد. تغییرات بارندگی، شرایط آب و هوایی و بالا آمدن سطح آب دریا بر شوری آب‌های ساحلی تأثیر می‌گذارد. انتظار می‌رود این امر بر کشاورزی و ماهیگیری تأثیر منفی بگذارد.
دولت غنا در سال 2015 سندی با عنوان "سهم تعیین‌شده ملی پیش‌بینی‌شده غنا" منتشر کرد. به دنبال آن، غنا در سال 2016 توافقنامه پاریس در مورد تغییرات آب و هوا را امضا کرد.
جمعیت‌شناسی
غنا کشوری چند قومیتی با گروه‌های زبانی و مذهبی متنوع است. در حالی که قوم آکان بزرگترین گروه قومی این کشور را تشکیل می‌دهند، اما اکثریت مطلق را به خود اختصاص نمی‌دهند.
غنا بر اساس آمار سال ۲۰۱۹، حدود ۳۰ میلیون نفر جمعیت دارد. تقریباً ۲۹ درصد از جمعیت این کشور زیر ۱۵ سال سن دارند، در حالی که افراد ۱۵ تا ۶۴ ساله، ۵۷.۸ درصد از کل را تشکیل می‌دهند. میانگین سنی شهروندان غنا ۳۰ سال است و اندازه متوسط خانوارها ۳.۶ نفر می‌باشد.
طبق سرشماری سال ۲۰۱۰، بزرگترین گروه‌های قومی عبارتند از: آکان (۴۷.۳ درصد)، مو – داگبانی (۱۶.۶ درصد)، اوه (۱۳.۹ درصد)، گا-داغمه (۷.۴ درصد)، گورما (۵.۷ درصد) و گوان (۳.۷ درصد). با توجه به مهاجرت قانونی اخیر کارگران ماهری که کارت غنا دارند، جمعیت کوچکی از اتباع چینی، مالزیایی، هندی، خاورمیانه و اروپایی در این کشور وجود دارد.
اداره مهاجرت غنا در سال ۲۰۱۰ گزارش داد که مهاجران اقتصادی و غیرقانونی زیادی در غنا زندگی می‌کنند: ۱۴.۶ درصد (یا ۳.۱ میلیون نفر) از جمعیت سال ۲۰۱۰ غنا (عمدتاً نیجریه‌ای‌ها، شهروندان بورکینافاسو، شهروندان توگو و شهروندان مالی) را تشکیل می‌دادند. در سال ۱۹۶۹، تحت «حکم رعایت بیگانگان غنا» که توسط نخست‌وزیر کوفی آبرافا بوسیا وضع شد، واحد نگهبان مرزی ظرف سه ماه بیش از ۳ میلیون مهاجر غیرقانونی را اخراج کرد، زیرا آنها در آن زمان ۲۰ درصد از جمعیت را تشکیل می‌دادند. در سال ۲۰۱۳، اخراج گسترده معدنچیان غیرمجاز صورت گرفت که بیش از ۴۰۰۰ نفر از آنها چینی بودند.
زبان
انگلیسی زبان رسمی غنا است. با این حال، یازده زبان دیگر نیز وجود دارند که از حمایت دولت برخوردارند:
- زبان‌های آکان (شامل آشانتی تویی، آکوامپم تویی، فانته که تا حد زیادی قابل فهم مشترک هستند و انزما که درک متقابل آن با موارد بالا کمتر است.)
- دنگمه
- اوه
- گا
- گوان
- کاسم
- زبان‌های مول-داگبانی (داگاره و داگبانلی)
در میان این زبان‌ها، آشانتی تویی پرکاربردترین است.
از آنجایی که غنا با کشورهای فرانسوی زبان احاطه شده است، زبان فرانسه به طور گسترده در مدارس تدریس می‌شود و برای تجارت و مبادلات اقتصادی بین‌المللی به کار می‌رود. غنا از سال 2006 به عنوان عضو وابسته سازمان بین‌المللی کشورهای فرانسوی زبان شناخته می‌شود، که سازمانی جهانی است که کشورهای فرانسوی زبان (84 کشور در شش قاره) را متحد می‌کند. در سال 2005، بیش از 350000 کودک غنائی در مدارس زبان فرانسه می‌خواندند. از آن زمان، وضعیت این زبان به تدریج به یک زبان اجباری در مدارس راهنمایی ارتقا یافته است و در حال تبدیل شدن به یک زبان رسمی می‌باشد.
پیجین انگلیسی غنایی، که همچنین به عنوان کرو انگلیسی (یا به زبان آکان، کرو برفو) شناخته می‌شود، گونه‌ای از پیجین انگلیسی غرب آفریقا است که در آکرا و شهرهای جنوبی صحبت می‌شود. این زبان را می‌توان به دو نوع تقسیم کرد: پیجین «بی‌سواد» یا «غیررسمی» و پیدجین «باسواد» یا «رسمی»، نوع اول توسط افراد بی‌سواد و کم‌سواد و نوع دوم در مؤسساتی مانند دانشگاه‌ها به کار می‌رود.
مذهب
اکثر مردم غنا مسیحی (71.3 درصد) هستند؛ تقریبا یک پنجم مسلمانند؛ حدود یک دهم نیز پیرو ادیان سنتی هستند یا هیچ مذهبی ندارند. 51 درصد از مسلمانان غنا سنی هستند، در حالی که تقریباً 16 درصد به جنبش احمدیه تعلق دارند و حدود 8 درصد شیعه هستند. باقی مسلمانان غنا فاقد مذهب مشخص هستند. جالب است که در غنا ارتباط قابل توجهی بین قومیت و دین افراد وجود ندارد.
سیاست
غنا یک دموکراسی قانون اساسی واحد با دولتی به رهبری رئیس‌جمهور است که رئیس دولت و رئیس حکومت به شمار می‌رود. غنا از نظر ثبات سیاسی در آفریقا، در شاخص ابراهیم حکمرانی آفریقا در سال 2012 رتبه هفتم و در شاخص کشورهای در معرض فروپاشی در همان سال رتبه پنجم را به دست آورد. غنا از سال 1993 تاکنون یکی از آزادترین و باثبات‌ترین دولت‌های این قاره را داشته و در زمینه بهداشت، رشد اقتصادی و توسعه انسانی عملکرد نسبتا خوبی داشته است، به گونه‌ای که تأثیر قابل توجهی در غرب آفریقا و کل آفریقا دارد. غنا با عضویت در جنبش عدم تعهد، اتحادیه آفریقا، جامعه اقتصادی کشورهای غرب آفریقا، گروه 24 و کشورهای مشترک‌المنافع، در امور بین‌المللی به شدت ادغام شده است.
اقتصاد
غنا کشوری با منابع غنی معدنی، هیدروکربن ها و فلزات گرانبها است. این کشور یک اقتصاد دیجیتال نوظهور با ترکیبی از اقتصاد ترکیبی و بازاری در حال ظهور است. غنا چشم انداز برنامه ریزی اقتصادی به نام "چشم انداز غنا 2020" را دارد. این برنامه غنا را به عنوان اولین کشور آفریقایی که بین سال های 2020 تا 2029 به یک کشور توسعه یافته و بین سال های 2030 تا 2039 به یک کشور صنعتی نوظهور تبدیل می شود، متصور می کند.
غنا دارای منابع عظیم طلا به همراه ذخایر نفت و گاز طبیعی می باشد. این کشور دومین تولید کننده بزرگ طلا در جهان و هفتمین تولید کننده بزرگ نفت در جهان است. غنا همچنین صادرکننده‌ی پیشروِ کاکائو، چوب، الماس، بوکسیت و منگنز است. بخش خدمات نیمی از تولید ناخالص داخلی غنا را تشکیل می دهد و پس از آن بخش صنعت، استخراج معادن و مالیات قرار دارند.