ساحل عاج
ساحل عاج (به فرانسوی: Côte d'Ivoire) با نام رسمی جمهوری ساحل عاج، کشوری در جنوب غرب آفریقا است. ساحل عاج با گینه در شمال غرب، لیبریا در غرب، مالی در شمال غرب، بورکینافاسو در شمال شرق، غنا در شرق و خلیج گینه و اقیانوس اطلس در جنوب همسایه است. ساحل عاج با ۳۰.۹ میلیون نفر جمعیت در سال ۲۰۲۳، سومین کشور پرجمعیت غرب آفریقا به شمار می‌رود. یاموسوکرو، پایتخت این کشور، در مرکز آن قرار دارد، در حالی که بزرگترین شهر و مرکز اقتصادی آن، شهر بندری آبیجان است که پایتخت پیشین ساحل عاج نیز بوده است.
| اطلاعات کشور | |
|---|---|
| نام کامل: | جمهوری ساحل عاج |
| شعار: | اتحاد - نظم - کار |
| پایتخت: | یاموسوکرو (سیاسی)، آبیجان (اقتصادی) |
| زبان(های) رسمی: | فرانسوی |
| حکومت: | جمهوری |
| مساحت: | 322,462 کیلومتر مربع |
| جمعیت: | 30,900,000 نفر (2023) |
| شاخص توسعه انسانی: | 0.534 |
| واحد پول: | فرانک سی‌اف‌ای آفریقای غربی (XOF) |
| منطقه زمانی: | ساعت گرینویچ |
| پیش‌شماره تلفنی: | 225+ |
| کد ایزو ۳۱۶۶: | CI |
| دامنه سطح‌بالا: | ci. |
تاریخ
تعیین قدمت اولین حضور انسان در ساحل عاج به دلیل حفظ نامناسب بقایای انسانی در آب و هوای مرطوب این کشور دشوار بوده است. با این حال، قطعات تازه کشف شده ابزار و سلاح (به‌طور خاص، تبرهای صیقلی بریده شده از سنگ رسوبی و بقایای پخت و پز و ماهیگیری) به عنوان نشانه‌ای احتمالی از سکونت گسترده انسان در دوره پارینه سنگی فوقانی (15000 تا 10000 سال پیش از میلاد) یا حداقل در دوره نوسنگی تفسیر شده‌اند.
ساکنان اولیه شناخته شده ساحل عاج ردپایی از خود در سراسر این منطقه به جای گذاشته‌اند. مورخان بر این باورند که همه آنها یا توسط اجداد ساکنان بومی فعلی که پیش از قرن شانزدهم به جنوب این منطقه مهاجرت کرده بودند، جابجا شده‌اند و یا با آنها ادغام گشته‌اند. این گروه‌ها شامل اوهوتیله (آبوئیِسو)، کوتروو (فرسکو)، زهیری (گران-لاو)، اِگا و دیِس (دیوو) می‌باشند.
ساحل عاج پیش از استعمار، محل تشکیل چندین حکومت از جمله گیامان، امپراتوری کنگ و بائوله بود. این منطقه در سال ۱۸۴۳ به عنوان تحت‌الحمایگی فرانسه درآمد و در میانه «دوره رقابت برای آفریقا» در سال ۱۸۹۳ به عنوان مستعمره فرانسه شناخته شد. ساحل عاج در سال ۱۹۶۰ به رهبری فیلیکس هووفوئه بواینی که تا سال ۱۹۹۳ بر این کشور حکومت کرد، استقلال یافت.
سیاست
ساحل عاج با ثبات نسبی در مقایسه با کشورهای منطقه، روابط سیاسی و اقتصادی نزدیکی را با همسایگان غرب آفریقا و همچنین روابطی قوی با غرب، به‌ویژه فرانسه، برقرار کرد. ثبات این کشور با کودتای ۱۹۹۹ و دو جنگ داخلی، ابتدا بین سال‌های ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۷ و سپس در سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۱، کاهش یافت. ساحل عاج در سال ۲۰۱۶ قانون اساسی جدیدی را به تصویب رساند. ساحل عاج یک جمهوری است که قدرت اجرایی قوی در سمت رئیس‌جمهوری متمرکز شده است.
اقتصاد
این کشور به واسطه تولید قهوه و کاکائو، در دهه‌های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ به عنوان یک قدرت اقتصادی در غرب آفریقا مطرح بود، اما در دهه ۱۹۸۰ با بحران اقتصادی مواجه شد که زمینه‌ساز دوره‌ای از آشفتگی سیاسی و اجتماعی تا سال ۲۰۱۱ گردید. ساحل عاج از زمان بازگشت صلح و ثبات سیاسی در سال ۲۰۱۱، مجدداً رشد اقتصادی بالایی را تجربه کرده است. از سال ۲۰۱۲ تا ۲۰۲۳، اقتصاد این کشور به طور متوسط سالانه ۷.۱ درصد به صورت واقعی رشد داشته است که دومین سرعت سریع رشد اقتصادی در آفریقا و چهارمین سرعت در جهان به شمار می‌رود.
ساحل عاج در سال ۲۰۲۳ پس از کیپ ورد، دومین رتبه را از نظر تولید ناخالص داخلی سرانه در غرب آفریقا به خود اختصاص داد. با وجود این، طبق آخرین بررسی انجام‌شده در سال ۲۰۱۶، همچنان ۴۶.۱ درصد از جمعیت این کشور تحت تأثیر فقر چندبعدی قرار دارند. ساحل عاج در سال ۲۰۲۰ بزرگترین صادرکننده دانه‌های کاکائو در جهان بود و از سطح درآمد بالایی نسبت به منطقه خود برخوردار است. اقتصاد این کشور هنوز وابستگی زیادی به کشاورزی دارد و عمدتاً بر تولید محصولات نقدی توسط مالکان کوچک استوار است.
جمعیت‌شناسی
بر اساس سرشماری سراسری 2021، جمعیت ساحل عاج 29 میلیون و 389 هزار و 150 نفر بوده است که نسبت به سرشماری سال 2014 با 22 میلیون و 671 هزار نفر، افزایش قابل توجهی داشته است. اولین سرشماری ملی در سال 1975، تعداد ساکنین را 6.7 میلیون نفر ثبت کرده بود. طبق یک بررسی سراسری در زمینه بهداشت و جمعیت، میزان باروری کلی در سال 2021، 4.3 فرزند به ازای هر زن بوده است (با 3.6 فرزند در مناطق شهری و 5.3 فرزند در مناطق روستایی). این رقم نسبت به سال 2012 که 5 فرزند به ازای هر زن بود، کاهش یافته است.
زبان
زبان رسمی این کشور فرانسوی است، با این حال زبان‌های بومی مانند بتّه، بائوله، جولا، دان، آنیَن و سئنوفو سِباارا نیز به طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرند. در مجموع، حدود ۷۸ زبان مختلف در ساحل عاج صحبت می‌شود.
فرانسوی در مدارس تدریس می شود و به عنوان زبان میانجی عمل می‌کند. نوعی زبان دورگه فرانسوی به نام "نوچی" در سال‌های اخیر در میان نسل جوان در آبیجان پدیدار شده و رواج پیدا کرده است. یکی از رایج ترین زبان های بومی، زبان "دیولا" است که به‌عنوان زبان تجارت در بخش زیادی از کشور، به‌ویژه در شمال، کاربرد دارد و به سایر زبان‌های ماندینگ که در کشورهای همسایه رایج هستند، نزدیک است.
نژاد
گروه‌های قومی بزرگ در ساحل عاج شامل آکان (42.1%)، ولتاییک یا گور (17.6%)، مانده‌های شمالی (16.5%)، مردمان کرو زبان (11%)، مانده‌های جنوبی (10%) و سایر گروه‌ها (2.8%، شامل 100 هزار لبنانی و 45 هزار فرانسوی در سال 2004) می‌شود.
حدود 77 درصد از جمعیت ساحل عاج را شهروندان این کشور تشکیل می‌دهند. از آنجایی که ساحل عاج خود را به عنوان یکی از موفق‌ترین کشورهای غرب آفریقا معرفی کرده است، حدود 20 درصد از جمعیت (حدود 3.4 میلیون نفر) را کارگران مهاجر از کشورهای همسایه مانند لیبریا، بورکینافاسو و گینه تشکیل می‌دهند. حدود 4 درصد از جمعیت نیز از تبار غیر آفریقایی هستند. بسیاری از این افراد فرانسوی، لبنانی، ویتنامی و شهروندان اسپانیایی و همچنین مبلغین مذهبی انجیلی از ایالات متحده و کانادا می‌باشند. در نوامبر 2004، حدود 10 هزار نفر از شهروندان فرانسه و سایر اتباع خارجی به دلیل حملات شبه نظامیان طرفدار دولت، ساحل عاج را ترک کردند. علاوه بر شهروندان فرانسوی، نوادگان بومی مهاجران فرانسوی که در دوره استعمار به این کشور آمده بودند نیز در ساحل عاج حضور دارند.
مذهب
ساحل عاج کشوری با تنوع مذهبی است. طبق آخرین آمار سرشماری سال 2021، پیروان اسلام (عمدتا سنی) 42.5 درصد از کل جمعیت را تشکیل می‌دهند، در حالی که پیروان مسیحیت (عمدتا کاتولیک و انجیلی) 39.8 درصد از جمعیت را شامل می‌شوند. همچنین 12.6 درصد از جمعیت خود را بی دین اعلام کرده اند و 2.2 درصد نیز پیرو آئین های سنتی آفریقایی (آنیمیست) هستند.