گینه
گینه (به فرانسوی: Guinée) که به طور رسمی جمهوری گینه نامیده می‌شود، کشوری ساحلی در غرب آفریقا ست. این کشور در غرب به سواحل اقیانوس اطلس می‌رسد و از شمال غرب با گینه بیسائو، از شمال با سنگال، از شمال شرق با مالی، از جنوب شرق با ساحل عاج و از جنوب با سیرالئون و لیبریا همسایه است. گاهی برای تمایز با دیگر کشورهای این ناحیه مانند گینه بیسائو و گینه استوایی، به آن گینه کوناکری (به دلیل پایتختش کوناکری) گفته می‌شود. گینه با ۱۴ میلیون جمعیت و مساحتی معادل ۲۴۵ هزار کیلومتر مربع، کشوری نسبتاً پرجمعیت به شمار می‌رود.
تاریخ
آنچه امروزه گینه نامیده می‌شود، در حاشیه امپراتوری‌های بزرگ غرب آفریقا قرار داشت. امپراتوری غنا که بر پایه تجارت شکل گرفته بود، قدیمی‌ترین امپراتوری شناخته شده در این منطقه است. این امپراتوری به دلیل نفوذ خصمانه المرابطون دچار ضعف شد و سرانگیز فروپاشی آن شد. ورود اسلام به منطقه نیز به همین دوره بازمی‌گردد.
پس از افول امپراتوری غنا، نوبت به شکوفایی حکومت سوسو (قرن ۱۲ و ۱۳ میلادی) رسید. اما این امپراطوری مغلوب امپراتوری اسلامی مالی شد. امپراتوری مالی اندکی پس از دوران او رو به افول گذاشت و در نهایت در قرن ۱۵ میلادی جای خود را به دولت‌های تابعه داد.
موفق‌ترین جانشین امپراتوری مالی، امپراتوری سونگای بود که از حدود ۱۴۶۰ میلادی قدرت خود را گسترش داد و سرانجام از نظر قلمرو و ثروت، امپراتوری مالی را پشت سر گذاشت. این امپراتوری تا زمان وقوع جنگ داخلی بر سر جانشینی پس از مرگ آسکیا داوود در سال ۱۵۸۲، به شکوفایی خود ادامه داد. امپراتوری ضعیف شده سونگای سرانجام در سال ۱۵۹۱ به دست مهاجمان مراکشی سقوط کرد. با این حال، مراکشی‌ها نتوانستند به طور مؤثر بر این منطقه حکومت کنند و قلمرو آن به چندین پادشاهی کوچک تقسیم شد.
تجارت برده عرب از قرن سیزدهم میلادی در این منطقه و خلیج گینه رونق گرفت. این تجارت با استقرار پرتغالی‌ها در گینه و خرید، صادرات و ربودن اسرا در قرن ۱۵، به شدت گسترش یافت. تجارت برده‌های آتلانتیک با مشارکت سایر کشورهای اروپایی تا اواسط قرن ۱۹ ادامه پیدا کرد.
دوران استعمار فرانسه در گینه با نفوذ نظامی این کشور در اواسط قرن ۱۹ آغاز شد. در این زمان، فرانسه جای پرتغال را به عنوان قدرت اصلی اروپا در منطقه گرفت. فرانسوی‌ها با ساخت قلعه و تصرف شهرهای ساحلی، کنترل خود را بر منطقه گسترش دادند و به تدریج نفوذشان را به داخل سرزمین افزایش دادند. امپراطوری فرانسه ابتدا این منطقه را به عنوان بخشی از مستعمره سنگال اداره می‌کرد، سپس در سال ۱۸۸۲ مستعمره‌ی جداگانه‌ای به نام «رودهای جنوب» تأسیس کرد و نهایتا در ۱۸۹۱ رسما آن را «گینه فرانسه» نامید.
پیروزی فرانسه بر ارتش ساموری توره، مانسای امپراتوری اوآسولو با اصالت مالینکه، در سال ۱۸۹۸، تسلط فرانسه بر منطقه‌ای که امروزه گینه نامیده می‌شود و نواحی اطراف آن را تضمین کرد.
فرانسه در اواخر قرن ۱۹ و اوایل قرن ۲۰ مرزهای کنونی گینه را با کشورهای دیگر از جمله سیرالئون تحت استعمار بریتانیا، گینه پرتغال (که امروزه گینه بیسائو نامیده می‌شود) و لیبریا که تحت حمایت ایالات متحده بود، مذاکره و نهایی کرد.
گینه در سال ۱۹۵۸ به استقلال دست یافت. تاریخ این کشور با کودتاهای نظامی گره خورده است. پس از دهه‌ها حکومت اقتدارگرا، سرانجام در سال ۲۰۱۰ اولین انتخابات دموکراتیک در این کشور برگزار شد. با وجود برگزاری انتخابات چندحزبی، همچنان گینه با چالش‌هایی مانند درگیری‌های قومی، فساد و سوءاستفاده نیروهای نظامی و پلیس روبرو است. در سال ۲۰۲۱، نیروهای نظامی با کودتا، رئیس جمهور وقت، آلفا کونده را برکنار و قانون اساسی را به حالت تعلیق درآوردند.
جغرافیا
گینه با وسعتی حدود ۲۴۵ هزار کیلومتر مربع، تقریباً به اندازه‌ی بریتانیا است. این کشور دارای ۳۲۰ کیلومتر خط ساحلی و در مجموع ۳۴۰۰ کیلومتر مرز خاکی است. گینه بیشتر بین عرض‌های جغرافیایی ۷ تا ۱۳ درجه شمالی و طول‌های جغرافیایی ۷ تا ۱۵ درجه غربی واقع شده است، البته بخش کوچک‌تری هم در غرب ۱۵ درجه قرار دارد.
گینه به ۴ منطقه تقسیم می‌شود:
- گینه دریایی (پایین گینه یا دشت‌های باس-کوت): این منطقه عمدتاً محل سکونت گروه قومی سوسو است.
- فوتا جالون: منطقه‌ای کوهستانی و خنک‌تر که تقریباً از شمال به جنوب در مرکز کشور امتداد یافته و محل سکونت فولانی‌ها است.
- هوت گینه ساهلی: منطقه‌ای در شمال شرق با ساکنین ماندینکا.
- جنگل‌های انبوه در جنوب شرقی: که محل سکونت گروه‌های قومی مختلفی است.
کوه‌های گینه سرچشمه رودهای نیجر، گامبیا و سنگال هستند و رودخانه‌هایی نیز به سمت غرب این رشته‌کوه در سیرالئون و ساحل عاج جریان دارند. بلندترین نقطه گینه، کوه نیمبا با ارتفاع ۱۷۵۲ متر است. در حالی که ضلع گینه و ساحل عاج رشته‌کوه نیمبا، منطقه‌ای حفاظت‌شده توسط یونسکو است، امتداد این رشته‌کوه به کشور لیبریا کشیده شده و طی دهه‌ها مورد معدن‌کاری قرار گرفته است. خسارات وارده ناشی از معدن‌کاری در منطقه انزرکوره مشهود است.
گینه محل سکونت ۵ منطقه اکولوژیکی است: جنگل‌های کوهستانی گینه، جنگل‌های دشت‌های غربی گینه، موزاییک جنگل-ساوان گینه، ساوان سودانی غربی و مانگروهای گینه. با امتیاز میانگین ۴.۹ از ۱۰ در شاخص یکپارچگی چشم‌انداز جنگلی ۲۰۱۹، گینه از بین ۱۷۲ کشور در رتبه ۱۱۴ جهان قرار گرفت.
سیاست
گینه یک جمهوری دموکراتیک با رئیس جمهور منتخب است. در این نظام سیاسی، رئیس جمهور هم رئیس دولت و هم رئیس حکومت به شمار می‌رود. قدرت اجرایی در اختیار دولت است و قوه مقننه نیز بین دولت و مجلس ملی تقسیم شده است.
اقتصاد
اقتصاد گینه وابستگی زیادی به کشاورزی و دیگر فعالیت‌های روستایی دارد. گینه از نظر منابع معدنی غنی است و حدود یک چهارم ذخایر شناخته شده جهانی بوکسیت، بیش از ۱.۸ میلیارد تن سنگ آهن با عیار بالا، ذخایر قابل توجه الماس و طلا و همچنین مقدار نامشخصی اورانیوم را دارا است. در سال ۲۰۲۱، گینه با صادرات سنگ آلومینیوم (۳.۲ میلیارد دلار) و طلا (۵.۵ میلیارد دلار) به عنوان بزرگترین صادرکننده سنگ آلومینیوم جهان شناخته شد. مازاد تجاری گینه در سال ۲۰۲۱، معادل ۴.۳ میلیارد دلار بود.
بخش کشاورزی و ماهیگیری گینه نیز پتانسیل قابل توجهی برای رشد دارد. زمین، آب و شرایط آب و هوایی این کشور، فرصت‌هایی را برای کشاورزی آبی در مقیاس وسیع و صنایع تبدیلی کشاورزی فراهم می‌کند. همچنین، درآمدهای ارسالی از سوی گینه‌ای‌های مقیم خارج و صادرات قهوه، سایر بخش‌های ارزآور گینه را تشکیل می‌دهند.
جمعیت‌شناسی
زبان رسمی گینه فرانسوی است، اما زبان‌های مادری مختلفی نیز در این کشور صحبت می‌شود. فولانی، مانینکا و سوسو از رایج‌ترین زبان‌های بومی هستند. گینه حدوداَ ۲۴ گروه قومی دارد که ماندینکا، فولانی و سوسو بزرگترین آن‌ها هستند. بر اساس آمار ۲۰۲۳، حدود ۸۷ درصد جمعیت مسلمان، ۳.۵ درصد مسیحی و ۹ درصد پیرو اعتقادات بومی هستند
گینه همچنین در مرکز شیوع ویروس کشنده ابولا در غرب آفریقا قرار داشت.