مالی
مالی (به فرانسوی: Mali) با نام رسمی جمهوری مالی کشوری محصور در خشکی در غرب آفریقا است. مالی هشتمین کشور پهناور این قاره با مساحتی بیش از ۱.۲ میلیون کیلومتر مربع است. مالی از شمال با الجزایر، از شرق با نیجر، از غرب با موریتانی و سنگال، از جنوب با بورکینافاسو و ساحل عاج و از جنوب غرب با گینه همسایه است. جمعیت مالی حدود ۲۲ میلیون نفر است که دو سوم آن‌ها زیر ۲۵ سال سن دارند. باماکو، پایتخت و پرجمعیت‌ترین شهر این کشور است. مالی ۱۳ زبان رسمی دارد که بامبارا رایج‌ترین آن‌هاست.
| اطلاعات کشور | |
|---|---|
| نام کامل: | جمهوری مالی |
| پایتخت: | باماکو |
| زبان(های) رسمی: | 13 زبان رسمی از جمله بامبارا |
| دین(ها): | اسلام 95% |
| حکومت: | جمهوری واحد ریاست جمهوری تحت حکومت نظامی |
| مساحت: | 1,241,238 کیلومتر مربع |
| جمعیت: | 21,990,607 نفر (2024) |
| شاخص توسعه انسانی: | 0.410 |
| واحد پول: | فرانک سی‌اف‌ای آفریقای غربی (XOF) |
| منطقه زمانی: | ساعت گرینویچ |
| پیش‌شماره تلفنی: | 223+ |
| کد ایزو ۳۱۶۶: | ML |
| دامنه سطح‌بالا: | ml. |
این کشور از ۱۹ منطقه تشکیل شده و بخش شمالی آن تا قلب صحرای بزرگ آفریقا کشیده شده است. در بخش جنوبی که اکثر مردم زندگی می‌کنند، ساوان‌های سودانی قرار دارند و رودهای نیجر و سنگال از آن می‌گذرند.
اقتصاد مالی بر پایه کشاورزی و معدن‌کاری است. مهم‌ترین منابع طبیعی این کشور طلا (سومین تولیدکننده بزرگ در آفریقا) و نمک هستند.
تاریخ
مالی زمانی بخشی از سه امپراتوری قدرتمند و ثروتمند غرب آفریقا بود که تجارت گذر از صحرا را کنترل می‌کردند: امپراتوری غنا، امپراتوری مالی و امپراتوری سونگهای. امپراتوری مالی در اوج خود در سال ۱۳۰۰ ثروتمندترین کشور آفریقا و یکی از ثروتمندترین کشورهای جهان بود. مانسا موسی، امپراتور این سرزمین در قرن ۱۴ میلادی، به عنوان یکی از ثروتمندترین افراد تاریخ شناخته می‌شود.
علاوه بر قدرت اقتصادی، مالی قرون وسطی مرکز اسلام، فرهنگ و دانش نیز بوده است. شهر تیمبوکتو با دانشگاه قدیمی‌اش که هنوز فعال است، به عنوان محل شناخته‌شده‌ای برای یادگیری در آن دوران شناخته می‌شد. امپراتوری در حال گسترش سونگهای در سال ۱۴۶۸ مالی را تصاحب کرد و پس از آن، ارتش سعدیان در سال ۱۵۹۱ سونگهای را شکست داد.
در اواخر قرن ۱۹، در جریان رقابت قدرت‌های اروپایی برای تصاحب آفریقا، فرانسه کنترل مالی را به دست گرفت و آن را به بخشی از سودان فرانسه تبدیل کرد. جمهوری سودان برای مدت کوتاهی با سنگال متحد شد و در نهایت در سال ۱۹۶۰ به استقلال رسید. پس از خروج سنگال، جمهوری مالی تاسیس شد. پس از دوره‌ای طولانی حکومت تک‌حزبی، کودتای ۱۹۹۱ منجر به تدوین قانون اساسی جدید و تبدیل مالی به یک کشور دموکراتیک چندحزبی شد.
در سال ۲۰۱۲، درگیری مسلحانه‌ای در شمال مالی آغاز شد که در آن شورشیان طوارق کنترل منطقه‌ای در شمال را به دست گرفتند و در آوریل همان سال جدایی منطقه‌ای به نام آزواد را اعلام کردند. این درگیری با کودتای نظامی در مارس ۲۰۱۲ و بعداً درگیری بین طوارق و سایر گروه‌های شورشی پیچیده‌تر شد. در پاسخ به تصرف این منطقه، ارتش فرانسه عملیات سِروال را در ژانویه ۲۰۱۳ آغاز کرد. یک ماه بعد، نیروهای مالی و فرانسه بیشتر مناطق شمال را پس گرفتند، اما درگیری همچنان ادامه داشت. انتخابات ریاست‌جمهوری در سال ۲۰۱۳ و انتخابات مجلس در اواخر همان سال برگزار شد.
در اوایل دهه ۲۰۲۰، مالی شاهد دو کودتای نظامی به رهبری آسیمی گوئیتا بود.
جغرافیا
مالی کشوری محصور در خشکی در غرب آفریقاست که در جنوب غربی الجزایر قرار دارد. بسیاری از مناطق مالی در جنوب صحرای بزرگ آفریقا قرار دارند که باعث ایجاد منطقه‌ای بسیار گرم و پر از گرد و غبار به نام «ساوان سودانی» شده است. بیشتر نواحی مالی هموار هستند و به سمت شمال به دشت‌های تپه‌ای پوشیده از شن بالا می‌روند. رشته‌کوه «آدرار دس ایفوگاس» در شمال شرقی این کشور واقع شده است.
مالی در منطقه‌ای بسیار گرم قرار دارد و از گرم‌ترین کشورهای جهان است. خط استوا گرمایی که بر اساس میانگین دمای سالانه، داغ‌ترین نقاط زمین را دربرمی‌گیرد، از این کشور می‌گذرد. بخش اعظم مالی بارندگی ناچیزی دریافت می‌کند و خشکسالی در آنجا بسیار رایج است. بارش باران عمدتا از اواخر آوریل تا اوایل اکتبر در جنوبی‌ترین مناطق رخ می‌دهد. در این مدت، طغیان رود نیجر و شکل‌گیری دلتای داخلی نیجر، رویدادهای طبیعی‌ای هستند که در این کشور مشاهده می‌شوند.
قسمت وسیع شمالی و بیابانی مالی، آب و هوایی گرم و خشک دارد. در مرکز کشور، آب و هوا نیمه‌خشکی گرم است و در جنوب، اقلیمی گرمسیری با فصل‌های خشک و مرطوب دارد. به طور خلاصه، آب و هوای مالی گرمسیری است. ماه‌های مارس تا می، فصل گرم و خشک به شمار می‌رود. از ژوئن تا اکتبر بارندگی همراه با رطوبت و دمای ملایم وجود دارد. نهایتا ماه‌های نوامبر تا فوریه، فصل خنک و خشک است.
مالی دارای منابع طبیعی قابل توجهی از جمله طلا، اورانیوم، فسفات، کائولین، نمک و سنگ آهک می‌باشد. این کشور با چالش‌های زیست‌محیطی متعددی از جمله بیابان‌زایی، جنگل‌زدایی، فرسایش خاک و کمبود آب آشامیدنی مواجه است.
پوشش گیاهی مالی شامل پنج ناحیه اکوریجی است که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به ساوان درختچه‌ای ساحلی، ساوان سودانی غربی، ساوان سیل زده دلتای داخلی نیجر و جنگل‌های خشک کوهستانی غرب صحرا اشاره کرد.
سیاست
تا پیش از کودتای نظامی که در ۲۲ مارس ۲۰۱۲ رخ داد، مالی یک کشور دموکراتیک با قانون اساسی بود. این قانون اساسی در سال ۱۹۹۲ تدوین و در سال ۱۹۹۹ اصلاح شد. بر اساس این قانون، قوای مقننه، مجریه و قضایی از یکدیگر تفکیک شده بودند.
نوع حکومت مالی را می‌توان “نیمه-ریاستی” توصیف کرد. رئیس جمهور که با رای مردم و برای دوره‌ای ۵ ساله انتخاب می شد، بالاترین مقام اجرایی کشور و فرمانده کل قوا به شمار می‌رفت. او حق انتخاب مجدد فقط برای یک دوره دیگر را داشت.
نخست‌وزیر توسط رئیس جمهور منصوب می‌شد و ریاست هیئت وزیران را بر عهده داشت. مجلس ملی، تنها نهاد قانون‌گذاری تک‌مجلسی مالی بود. نمایندگان مجلس نیز با رای مردم و برای دوره‌های ۵ ساله انتخاب می‌شدند.
قانون اساسی مالی استقلال قوه قضایی را تضمین می‌کرد، اما با توجه به قدرت انتصاب قضات و نظارت بر امور اجرایی و قضایی، قوه مجریه همچنان بر قوه قضایی نفوذ داشت. بالاترین دادگاه‌های مالی، دیوان عالی (با اختیارات قضایی و اداری) و دادگاه قانون اساسی (مسئول بازنگری قضایی قوانین و حل اختلافات انتخاباتی) بودند. دادگاه‌های پایین‌تری نیز وجود داشتند، اما در مناطق روستایی، اختلافات محلی اغلب توسط روسای قبایل و بزرگان حل و فصل می‌شد.
پس از کودتای نظامی، دولت موقت جدول زمانی انتخابات جدید را به تعویق انداخت. این انتخابات که قرار بود در فوریه ۲۰۲۲ برگزار شود، با توافق برای برگزاری در فوریه ۲۰۲۴ همراه شد. در ازای تعهد دولت به برگزاری انتخابات در سال ۲۰۲۴، ECOWAS (جامعه اقتصادی کشورهای غرب آفریقا) نیز موافقت کرد تا تحریم‌های اعمال‌شده علیه مالی را لغو کند.
اقتصاد
بسیاری از مردم مالی که کشوری روستایی است، در بخش کشاورزی مشغول به کار هستند. کشاورزی در این کشور عمدتا برای تامین نیازهای اولیه مردم (کشاورزی معیشتی) انجام می‌شود.
مالی یکی از ۱۰ کشور فقیر جهان به شمار می‌رود و در لیست ۳۷ کشور بسیار فقیر با بدهی بالا قرار دارد. این کشور کمک‌های خارجی زیادی از منابع مختلف دریافت می‌کند که شامل سازمان‌های چندجانبه (مهم‌ترین آن‌ها بانک جهانی، بانک توسعه آفریقا و صندوق‌های عربی) و برنامه‌های دوجانبه‌ای است که توسط اتحادیه اروپا، فرانسه، ایالات متحده، کانادا، هلند و آلمان تامین مالی می‌شوند. پیش از سال ۱۹۹۱، اتحاد جماهیر شوروی سابق، چین و کشورهای پیمان ورشو از منابع اصلی کمک‌های اقتصادی و نظامی به مالی بودند.
با وجود درآمد ناخالص ملی پایین (۸۲۰ دلار به ازای هر نفر در سال ۱۹۹۹)، مالی از نظر معادن، تولید محصولات کشاورزی، دام و ماهی، دارای پتانسیل بالایی برای ثروت‌آفرینی است. حاصلخیزترین مناطق کشاورزی در امتداد رود نیجر، دلتای داخلی نیجر و منطقه جنوب غربی اطراف سیکاسو قرار دارد.
کشاورزی مهم‌ترین صنعت مالی به شمار می‌رود. پنبه، اصلی‌ترین محصول صادراتی این کشور است و به غرب، به سنگال و ساحل عاج صادر می‌شود. در سال ۲۰۰۲، ۶۲۰ هزار تن پنبه در مالی تولید شد، اما قیمت پنبه در سال ۲۰۰۳ به طور قابل توجهی کاهش یافت. علاوه بر پنبه، مالی محصولات دیگری مانند برنج، ارزن، ذرت، سبزیجات، توتون و درختان میوه نیز تولید می‌کند. طلا، دام و کشاورزی ۸۰ درصد از صادرات مالی را تشکیل می‌دهند.
هشتاد درصد از نیروی کار مالی در بخش کشاورزی مشغول هستند. ۱۵ درصد دیگر در بخش خدمات فعالیت می‌کنند. تغییرات فصلی باعث بیکاری موقت دائمی کارگران بخش کشاورزی می‌شود.
در سال ۱۹۹۱، مالی با کمک انجمن توسعه بین‌المللی، قوانین معادن را تسهیل کرد که منجر به افزایش علاقه و سرمایه‌گذاری خارجی در بخش معدن شد. طلا در منطقه جنوبی استخراج می‌شود و مالی سومین تولیدکننده بزرگ طلا در آفریقا (پس از آفریقای جنوبی و غنا) است.
ظهور طلا به عنوان محصول صادراتی پیشرو در مالی از سال ۱۹۹۹ به بعد، به کاهش برخی از تأثیرات منفی ناشی از بحران‌های پنبه و ساحل عاج کمک کرده است. سایر منابع طبیعی مالی شامل کائولین، نمک، فسفات و سنگ آهک هستند.
شرکت انرژی مالی (EDM) مسئولیت تأمین برق و آب را برعهده دارد و شرکت صنایع نساجی مالی (ITEMA) نیز در زمینه تولید منسوجات فعالیت می‌کند. مالی از نیروی برق آبی به طور موثری استفاده کرده است که بیش از نیمی از برق این کشور را تأمین می‌کند. در سال ۲۰۰۲، ۷۰۰ گیگاوات ساعت برق آبی در مالی تولید شد. شرکت انرژی مالی، مسئول تأمین برق شهروندان مالی است. اما تنها ۵۵ درصد از جمعیت شهری به برق این شرکت دسترسی دارند.
جمعیت‌شناسی
مالی کشوری با جمعیت جوان است. در سال ۲۰۲۱، حدود ۲۲ میلیون نفر در این کشور زندگی می‌کردند. نرخ رشد جمعیت مالی بالاست و بخش زیادی از مردم (حدود ۷۰ درصد) در روستاها زندگی می‌کنند.
بزرگترین گروه قومی در مالی، بامبارا هستند که حدود ۳۷ درصد از جمعیت را تشکیل می‌دهند. در مجموع، نیمی از مردم مالی از اقوام ماندۀ (شاخه‌ای از نژاد سیاه‌پوست) به شمار می‌روند. سایر گروه‌های قومی مهم شامل فولا (۱۷ درصد)، سونگایی (۶ درصد) و طوارق (۱۰ درصد) هستند.
از نظر زبان، بامبارا زبان غالب به شمار می‌رود و ۸۰ درصد مردم می‌توانند با این زبان صحبت کنند. فرانسوی تا چندی پیش زبان رسمی بود اما در حال حاضر به زبانی برای امور اداری تبدیل شده است. دین اسلام دین غالب در مالی است و حدود ۹۰ درصد مردم مسلمان (عمدتا سنی) هستند. مسیحیان و پیروان ادیان سنتی آفریقایی اقلیت‌های مذهبی این کشور را تشکیل می‌دهند.