مرند
مرند، مرکز شهرستان مرند در استان آذربایجان شرقی، با سابقه‌ای دیرینه، در 65 کیلومتری شمال غربی تبریز واقع شده است. این شهر که در محور ارتباطی اروپا و آسیای میانه قرار گرفته و از نظر جمعیت و مساحت، سومین شهر بزرگ استان پس از تبریز و مراغه است.
نام‌شناسی
مرند، شهری با سابقه‌ای دیرینه، در روایات و نوشته‌های تاریخی نام‌های مختلفی به خود گرفته است.
بطلیموس، جغرافی‌دان یونانی، در نوشته‌های خود از «مانداگارنا» به عنوان یکی از آبادترین شهرهای جهان یاد می‌کند.
ارامنه در روایات باستانی خود از دفن نوح در مرند سخن می‌گویند و نام این شهر را برگرفته از فعل ارمنی به معنای تدفین می‌دانند. ارامنه امروزی اما معتقدند نوح در نخجوان دفن شده و همسرش در مرند به خاک سپرده شده است. تورات از دفن مادر نوح در مجل مسجد بازار مرند خبر می‌دهد.
برخی دیگر بنای شهر مرند را به امر دختری ترسایی به نام ماریا نسبت می‌دهند و مسجد جامع فعلی مرند را در ابتدا کلیسایی ساخته شده توسط او می‌دانند. نام مرند را نیز برگرفته از نام ماریا با اندکی تغییر می‌دانند.
در روایت دیگری، وجه تسمیه شهر مرند را تغییر یافته کلمه مادوند و مارند به معنای محل زندگی مادها ذکر کرده‌اند.
پیشینه تاریخی
بر اساس اسناد اورارتویی، قدمت مرند به میانه هزاره سوم پیش از میلاد می‌رسد.
در دوره پادشاهی مادها، مرند از رونق و آبادانی برخوردار بوده و مرکز حکومت اقوام مهمی در دوره کلده و آشور بوده است.
فتح آذربایجان توسط اعراب در سال‌های 18 تا 22 هجری قمری انجام شد. اما مرند برای نخستین بار در سال 160 هجری در منابع اسلامی ذکر شده است. ابوالبیعت حلبس در آبادانی مرند نقش مهمی ایفا کرد و پسرش محمدبن‌بعیث در سال 200 هجری حاکم مرند شد.
مرند در زمان قیام بابک خرمدین (سال 201 هجری) سال‌ها تحت نفوذ او بود. سلسله‌های مهمی مانند سالاریان، روادیان و شدادیان در مرند حکومت می‌کردند.
در سال 602 هجری قمری، مرند در یورشی توسط ارمنیان به ویرانی کشیده شد. در دوره ایلخانیان، بر رونق و آبادانی مرند افزوده شد. کاروانسرای آیراندیبی و قلعه هلاکو در شمال مرند از بناهای این دوره هستند.
مرند در زمان قراقویونلوها محل پیکارهای مختلفی بود. میرزا ابوبکر کرد در سال 807 هجری مرند را غارت کرد. قرایوسف در سال 809 پس از جنگ با ابوبکر در مرند زمستان را اتراق کرد. در سال 837، آق‌قویونلوها پس از نبردی طولانی مرند را فتح کردند.
مرند در زمان حکومت صفویه، مرکز فرماندهی سپاه ایران در جنگ با عثمانیان بود. شاه عباس صفوی در سال 1011 هجری حکومت مرند را به جمشید سلطان دنبلی سپرد. شاه عباس در سال 1014 تا 1016 در مرند مستقر بود. مرند در بین سال‌های 1045 و 1135 هجری در جنگ‌های بین ایران و عثمانی مورد تعرض قرار گرفت.
در زمان ضعف دولت صفویه و حکومت نادرشاه افشار، مرند به دست حکام خاندان دنبلی اداره می‌شد. کریم خان زند در سال 1205 هجری توانست آذربایجان، از جمله مرند را از دست حکام محلی درآورد.
گردشگری
- قلعه مانداگارانا
- مسجد جامع مرند
- تپه باستانی سیوان
- بازار کوزه‌فروشان
- مسجد بازار
- کاروانسرای عباسی مرند
- تفرجگاه موغان یوردو