مصر باستان
مصر باستان، تمدنی کهن در شمال شرقی آفریقا بود که در امتداد بخش پایینی رود نیل، در محدوده‌ای که امروزه کشور مصر نامیده می‌شود، شکل گرفت. این تمدن در حدود سال ۳۱۰۰ پیش از میلاد، در دوران پیشاتاریخی مصر و با اتحاد سیاسی مصر علیا و سفلی تحت فرمانروایی فرعون منس (که اغلب با نارمر یکی دانسته می‌شود) پدید آمد. تاریخ مصر باستان با دوره‌هایی از پادشاهی‌های باثبات همراه بود که با زمان‌هایی از ناپایداری نسبی، معروف به «دوره‌های میانی»، از هم جدا می‌شدند. این پادشاهی‌ها به سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند: پادشاهی قدیم در عصر برنز اولیه، پادشاهی میانه در عصر برنز میانی، و پادشاهی نوین در عصر برنز پایانی.
اوج و افول قدرت مصر
مصر باستان در دوران پادشاهی نوین به اوج قدرت خود رسید و بر بخش‌هایی از نوبه و مناطق وسیعی از شامات تسلط یافت. پس از این دوره، این تمدن وارد مرحله‌ای از زوال تدریجی شد. در طول تاریخ خود، مصر بارها مورد تهاجم و تسخیر قدرت‌های خارجی قرار گرفت؛ از جمله هیکسوس‌ها، کوشی‌ها، آشوری‌ها، پارسیان هخامنشی، و مقدونی‌ها به رهبری اسکندر. پس از مرگ اسکندر، پادشاهی بطلمیوسی یونانی شکل گرفت و تا سال ۳۰ پیش از میلاد بر مصر حکومت کرد، یعنی زمانی که با خودکشی کلئوپاترا، مصر به دست امپراتوری روم افتاد و به یک استان رومی تبدیل شد. این سرزمین تا سال ۶۴۲ میلادی تحت سلطه روم باقی ماند تا اینکه توسط خلافت راشدین فتح شد.
راز موفقیت مصر باستان
موفقیت تمدن مصر باستان تا حدی به توانایی آن در سازگاری با شرایط دره رود نیل برای کشاورزی وابسته بود. سیلاب‌های قابل پیش‌بینی و آبیاری کنترل‌شده در این دره حاصلخیز، محصولات مازادی تولید می‌کرد که امکان پشتیبانی از جمعیتی متراکم‌تر، پیشرفت اجتماعی و فرهنگی را فراهم می‌آورد. منابع اضافی به دولت اجازه می‌داد تا بهره‌برداری از معادن دره و مناطق بیابانی اطراف، توسعه سیستم نوشتاری مستقل، سازمان‌دهی پروژه‌های ساخت‌وساز جمعی و کشاورزی، تجارت با مناطق همسایه، و ایجاد ارتشی برای تثبیت برتری مصر را حمایت کند. این فعالیت‌ها توسط بوروکراسی متشکل از کاتبان برجسته، رهبران مذهبی و مدیران تحت نظارت فرعون هدایت می‌شد که با استفاده از نظام پیچیده باورهای دینی، همکاری و یکپارچگی مردم مصر را تضمین می‌کرد.
دستاوردها و میراث مصر باستان
دستاوردهای مصریان باستان شامل تکنیک‌های استخراج سنگ، نقشه‌برداری و ساخت‌وساز بود که بناهای عظیم مانند اهرام، معابد و ستون‌های یادبود را ممکن ساخت. آن‌ها همچنین نظام ریاضیات، پزشکی عملی و مؤثر، سیستم‌های آبیاری، روش‌های تولید کشاورزی، اولین قایق‌های تخته‌ای شناخته‌شده، فناوری فایانس و شیشه مصری، اشکال نوین ادبیات، و اولین معاهده صلح شناخته‌شده با هیتی‌ها را توسعه دادند. مصر باستان میراثی ماندگار از خود به جا گذاشت؛ هنر و معماری آن به طور گسترده تقلید شد و آثار باستانی‌اش به نقاط دوردست جهان منتقل شد تا مورد مطالعه، تحسین یا طمع قرار گیرد. ویرانه‌های باشکوه آن برای هزاران سال الهام‌بخش مسافران و نویسندگان بوده است. در دوره مدرن اولیه، احترام تازه‌ای به آثار باستانی و کاوش‌های انجام‌شده توسط اروپایی‌ها و مصری‌ها، به بررسی علمی تمدن مصر و درک عمیق‌تر از میراث فرهنگی آن منجر شده است.