چاد
چاد (عربی: تشاد) (به فرانسوی: Tchad) به‌طور رسمی جمهوری چاد، کشوری محصور در خشکی است که بین شمال و مرکز آفریقا قرار دارد. این کشور با لیبی در شمال، سودان در شرق، جمهوری آفریقای مرکزی در جنوب، کامرون در جنوب غربی، نیجریه در جنوب غربی و نیجر در غرب همسایه است. چاد دارای جمعیتی حدود ۱۶ میلیون نفر است که ۱.۶ میلیون نفر از آنها در پایتخت و بزرگترین شهر، انجامنا زندگی می‌کنند. چاد با مساحت کل حدود ۱،۳۰۰،۰۰۰ کیلومتر مربع، پنجمین کشور بزرگ آفریقا و بیستمین کشور بزرگ جهان است.
جغرافیا
| اطلاعات کشور | |
|---|---|
| نام کامل: | جمهوری چاد |
| پایتخت: | انجامنا |
| زبان(های) رسمی: | عربی، فرانسوی |
| دین(ها): | اسلام 55.1%، مسیحیت 41.1%، بدون دین 2.4%، آنیمیسم 1.3% |
| حکومت: | حکومت یکپارچه جمهوری زیرنظر دیکتاتوری نظامی |
| مساحت: | 1,300,000 کیاومتر مربع |
| جمعیت: | 19,093,595 نفر (2024) |
| شاخص توسعه انسانی: | 0.394 |
| واحد پول: | فرانک سی‌اف‌ای آفریقای میانه (XAF) |
| منطقه زمانی: | یوتی‌سی 1+ |
| پیش‌شماره تلفنی: | 235+ |
| کد ایزو ۳۱۶۶: | TD |
| دامنه سطح‌بالا: | td. |
چاد دارای چندین منطقه است: صحرای بزرگ آفریقا در شمال، منطقه خشک در مرکز که به عنوان ساحل صحرا شناخته می‌شود و منطقه ساوانای سودانی حاصلخیزتر در جنوب. دریاچه چاد، که کشور به نام آن نامگذاری شده است، دومین باتلاق بزرگ در آفریقا است.
زبان‌های رسمی چاد عربی و فرانسوی هستند. این کشور بیش از ۲۰۰ گروه قومی و زبانی مختلف دارد. دین مردم چاد شامل اسلام (۵۵.۱ درصد) و مسیحیت (۴۱.۱ درصد) می‌شود.
تاریخ
از اوایل هزاره هفتم قبل از میلاد، جمعیت‌های انسانی به تعداد زیاد به حوضه چاد نقل مکان کردند. تا پایان هزاره اول پس از میلاد، مجموعه‌ای از دولت‌ها و امپراتوری‌ها در نوار صحرایی چاد ظهور و سقوط کرده بودند، که هر کدام بر کنترل مسیرهای تجاری فراساحلی که از این منطقه می‌گذشت تمرکز داشتند. فرانسه این سرزمین را تا سال ۱۹۲۰ فتح کرد و آن را به عنوان بخشی از آفریقای استوایی فرانسه گنجاند.
در سال ۱۹۶۰، چاد تحت رهبری فرانسوا تومبالبایه به استقلال رسید. نارضایتی از سیاست‌های وی در شمال مسلمان‌نشین به اوج خود رسید و در سال ۱۹۶۵ به وقوع جنگ داخلی طولانی مدت منجر شد. در سال ۱۹۷۹، شورشیان پایتخت را فتح کردند و به سلطه جنوب پایان دادند. سپس فرماندهان شورشی با یکدیگر جنگیدند تا حسین حبری رقبای خود را شکست داد.
درگیری چاد-لیبی در سال ۱۹۷۸ با حمله لیبی آغاز شد که در سال ۱۹۸۷ با مداخله نظامی فرانسه (عملیات اپرویر) متوقف شد. حسین حبری در سال ۱۹۹۰ توسط ژنرال خود ادریس دبی سرنگون شد. با حمایت فرانسه، نوسازی ارتش ملی چاد در سال ۱۹۹۱ آغاز شد. از سال ۲۰۰۳، جنگ دارفور در سودان به آن سوی مرز سرازیر شد و کشور را بی‌ثبات کرد. در نتیجه کشور فقیر چاد با مشکل اسکان صدها هزار پناهجوی سودانی که در اردوگاه‌های اطراف چاد زندگی می‌کنند، روبرو شد.
سیاست و اقتصاد
در حالی که بسیاری از احزاب سیاسی در مجلس قانونگذاری چاد، مجلس ملی شرکت کردند، قدرت به طور قاطع در دست جنبش نجات میهن‌پرستانه در دوران ریاست جمهوری ادریس دبی بود، که حکومت وی به عنوان اقتدارگرا توصیف می‌شد. پس از کشته شدن رئیس جمهور دبی توسط شورشیان FACT در آوریل ۲۰۲۱، شورای نظامی انتقالی به رهبری پسرش محمد دبی کنترل دولت را به عهده گرفت و مجلس را منحل کرد. چاد همچنان با خشونت سیاسی و تلاش‌های مکرر برای کودتا روبرو است.
چاد از نظر شاخص توسعه انسانی با ۰.۳۹۴ در سال ۲۰۲۱، رتبه دوم را دارد و یکی از کم‌توسعه‌ترین کشورها است که با اثرات فقیرترین و فاسدترین کشورها در جهان مواجه است. اکثر ساکنان آن در فقر هستند و به عنوان چوپان و کشاورز زندگی می‌کنند. از سال ۲۰۰۳، نفت خام به منبع اصلی درآمد صادراتی این کشور تبدیل شده است و صنعت سنتی پنبه را تحت الشعاع قرار داده است. چاد دارای سابقه حقوق بشر ضعیفی است و با سوء استفاده‌های مکرر مانند زندانی کردن خودسرانه، کشتارهای خارج از محاکمه و محدودیت‌های آزادی‌های مدنی توسط نیروهای امنیتی و میلیشیاهای مسلح روبرو بوده است.