چارلی چاپلین
چارلز اسپنسر چاپلین (به انگلیسی: Sir Charles Spencer Chaplin؛ ۱۶ آوریل ۱۸۸۹، لندن– ۲۵ دسامبر ۱۹۷۷، سوئیس) بازیگر کمدی، فیلمساز و آهنگساز بریتانیایی بود که در دوران سینمای صامت به شهرت جهانی رسید. او با شخصیت مشهور «ولگرد» (The Tramp) به یکی از چهرههای نمادین تاریخ سینما تبدیل شد و از مهمترین و تأثیرگذارترین چهرههای این صنعت به شمار میآید. فعالیت حرفهای او بیش از ۷۵ سال، از دوران کودکیاش در عصر ویکتوریایی تا یک سال پیش از درگذشتش در سال ۱۹۷۷ ادامه داشت و شامل افتخارات بسیار و همچنین جنجالهایی شد.
| اطلاعات شخصی | |
|---|---|
| نام(های): | چارلز اسپنسر چاپلین |
| تاریخ تولد: | ۱۶ آوریل ۱۸۸۹ |
| محل تولد: | لندن، انگلستان |
| تاریخ فوت: | ۲۵ دسامبر ۱۹۷۷ (۸۸ سال) |
| محل دفن: | کرسیر-سور-وو وه، سوئیس |
| پیشه: | بازیگر، کمدین، کارگردان، آهنگساز، فیلمنامهنویس، تهیهکننده، تدوینگر |
| شروع فعالیت: | 1899 |
| پایان فعالیت: | 1975 |
| نام پدر: | چارلز چاپلین سینیور |
| نام مادر: | هانا چاپلین |
| همسر(ها): | میلدرد هریس (۱۹۱۸–۱۹۲۰) لیتا گری (۱۹۲۴–۱۹۲۷) پولت گادرد (۱۹۳۶–۱۹۴۲) اونا اونیل (۱۹۴۳) |
| فرزندان: | ۱۱ فرزند، شامل چارلز، سیدنی، جرالدین، مایکل، جوزفین، ویکتوریا، یوجین و کریستوفر |
دوران کودکی و شروع حرفهای
چاپلین در خانوادهای فقیر در لندن متولد شد و دوران کودکی سختی را پشت سر گذاشت. پدرش اغلب غایب بود و مادرش با مشکلات شدید مالی روبهرو بود. تا پیش از ۹ سالگی، دو بار به نوانخانه فرستاده شد. در ۱۴ سالگی، مادرش به دلیل بیماری روانی در آسایشگاه بستری شد. چارلی از همان کودکی به هنر علاقه داشت و در سنین پایین در سالنهای موسیقی و تئاترهای موزیکال به اجرا پرداخت. در ۱۹ سالگی به گروه تئاتری «فرد کارنو» پیوست و برای اجرای برنامه به ایالات متحده سفر کرد. در همین سفر بود که مورد توجه صنعت فیلمسازی قرار گرفت و در سال ۱۹۱۴ برای استودیو کیاستون جلوی دوربین رفت. او خیلی زود شخصیت «ولگرد» را بهعنوان چهره اصلی خود معرفی کرد و این نقش را به نمادی جهانی تبدیل کرد.
شهرت جهانی
چاپلین پس از همکاری با استودیو کیاستون، به استودیوهای اسنای، میوچوال و فرست نشنال پیوست. در این دوران، شخصیت ولگرد عمیقتر و انسانیتر شد. فیلم ولگرد (1915) نقطه عطفی در شکلگیری این شخصیت بود. در سال ۱۹۱۸، چاپلین یکی از شناختهشدهترین و پردرآمدترین افراد جهان بهشمار میرفت.
دوران طلایی
در سال ۱۹۱۹، چارلی چاپلین به همراه چند تن از بزرگان سینما، شرکت پخش «یونایتد آرتیستس» را تأسیس کرد که به او کنترل کامل بر ساخت و توزیع آثارش میداد. نخستین فیلم بلند او، پسربچه (1921) بود و پس از آن فیلمهای تحسینشدهای مانند زن پاریسی (1923)، جویندگان طلا (1925) و سیرک (1928) را ساخت.
مقابله با سینمای ناطق
در دهه ۱۹۳۰ که سینما به سوی فیلمهای ناطق حرکت میکرد، چاپلین همچنان به ساخت فیلمهای صامت یا بدون گفتوگوی کامل ادامه داد. روشناییهای شهر (1931) و عصر جدید (1936) از شاهکارهای این دوران هستند که بدون دیالوگ و تنها با موسیقی و تصویر، داستانهایی انسانی و عمیق را روایت میکنند.
ورود به سینمای ناطق و چالشهای سیاسی
نخستین فیلم ناطق چاپلین، دیکتاتور بزرگ (1940) بود که با نگاهی طنز و انتقادی، آدولف هیتلر و رژیم نازی را به سخره گرفت. این فیلم یکی از نخستین آثار سینمایی بود که با صراحت علیه فاشیسم موضعگیری کرد. اما دهه ۱۹۴۰ برای چاپلین با جنجالهایی همراه شد. اتهاماتی مبنی بر تمایلات کمونیستی و دخالت در پروندههای قضایی و ازدواجهای جنجالبرانگیز با زنان جوانتر، باعث شد وجهه عمومی او آسیب ببیند. افبیآی درباره فعالیتهای او تحقیقاتی انجام داد و در نهایت در سال ۱۹۵۲، هنگام سفر به اروپا، اجازه بازگشت به آمریکا به او داده نشد و او در سوئیس اقامت گزید.
آثار پایانی
در دوران اقامت در اروپا، چاپلین فیلمهایی چون موسیو وردو (1947)، نور صحنه (1952)، پادشاهی در نیویورک (1957) و کنتس هنگکنگی (1967) را ساخت. در این آثار دیگر از شخصیت ولگرد خبری نبود و چاپلین به مضامین اجتماعی و فلسفیتر پرداخت.
زندگی شخصی و خانواده
چارلی چاپلین در طول زندگی خود چهار بار ازدواج کرد. اولین ازدواج او در اکتبر ۱۹۱۸ با میلدرد هریس بود؛ دختری که یادآور عشق قدیمی چاپلین به هتی کلی بود. این ازدواج دو سال دوام داشت و به جدایی در سال ۱۹۲۰ انجامید. حاصل این ازدواج یک فرزند پسر بود که تنها سه روز زنده ماند.
در نوامبر ۱۹۲۴، چاپلین با لیتا گری، هنرپیشه نقش اول فیلم بچه ازدواج کرد. این ازدواج دو فرزند پسر به نامهای سیدنی و چارلز به همراه داشت ولی پس از دو سال به طلاق انجامید. در سال ۱۹۳۶، او با پائولت گدارد، بازیگر نقش دختر بیخانمان در فیلم عصر جدید ازدواج کرد، اما این رابطه نیز در سال ۱۹۴۲ به پایان رسید.
آخرین و پایدارترین ازدواج چاپلین در سال ۱۹۴۳ با اونا اونیل، دختر نمایشنامهنویس معروف آمریکایی یوجین اونیل، صورت گرفت. در هنگام ازدواج چاپلین 54 سال و اونیل تنها 18 سال داشت. این ازدواج علیرغم مخالفت پدر دختر سر گرفت و تا پایان عمر چاپلین در سال 1977 ادامه یافت. حاصل این ازدواج هشت فرزند، از جمله جرالدین چاپلین، بازیگر بریتانیایی-آمریکایی بود.
پایان زندگی و سرقت جسد
چارلی چاپلین در ۲۵ دسامبر ۱۹۷۷ در سوئیس درگذشت. در سال ۱۹۷۸، جسد او توسط دو نفر از قبرستان محل دفن ربوده شد و به دلیل درخواست پول از خانواده چاپلین به مدت سه ماه مفقود ماند. این دو فرد بعدها دستگیر شدند و جسد چاپلین به محل قبلی بازگردانده شد. پس از این حادثه، تابوت او را با بتن مسلح کردند تا دفعات بعدی امکان سرقت وجود نداشته باشد.
فیلمشناسی چارلی چاپلین
- ساخت یک زندگی
- مسابقه اتومبیلرانی در ونیز
- مخمصه عجیب میبل
- گرفتن دزد
- بین رگبارها
- فیلم جانی
- تانگو تانگل
- عشق ستمکار
- سرگرمی مورد علاقهاش
- شاگرد ستاره
- ماشین سواری میبل
- بیست دقیقه عشق
- گرفتار در کاباره
- مانده در باران
- یک روز شلوغ
- پتک کشنده
- دوستش راهزن
- ضربه فنی
- روز شلوغ میبل
- زندگی زناشویی میبل
- گاز خنده
- مرد مالدوست
- با صورت بر کف بار
- تفریح
- مبدلپوش
- حرفه تازه او
- قماربازان
- سرایدار جدید
- رنجهای عشق
- خمیر و دینامیت
- آقای جسور
- پیشه موسیقایی او
- محل ملاقاتش
- عشق جریحهدار شده تیلی
- آشنایی
- گذشته ماقبل تاریخی او
- شغل جدیدش
- یک شب گردش
- قهرمان
- در پارک
- فرار مینیبوسی
- ولگرد
- کنار دریا
- شغل
- یک زن
- بانک
- شانگهای
- شبی در نمایش
- دست انداختن کارمن
- پلیس
- دردسر سهگانه
- بازرس فروشگاه
- آتشنشان
- خانهبهدوش
- ساعت یک صبح
- کنت
- سمساری
- پشت صفحه نمایش
- سرسره بازی
- ایزی استریت
- درمان
- مهاجر
- ماجراجو
جوایز
- برنده جایزه اسکار بهترین موسیقی متن برای فیلم روشنیهای صحنه در سال ۱۹۷۳.
- نامزد دریافت جایزه اسکار در رشتههای بهترین فیلم، بهترین فیلمنامه غیراقتباسی و بهترین بازیگر نقش اول مرد برای فیلم دیکتاتور بزرگ در سال ۱۹۴۱.
- نامزد دریافت جایزه اسکار در رشته بهترین فیلمنامه غیراقتباسی برای فیلم موسیو وردو در سال ۱۹۴۸.
- دریافت جایزه اسکار بهترین دستاورد هنری برای فیلم سیرک در سال ۱۹۲۹.
- دریافت جایزه افتخاری یک عمر فعالیت هنری در سال ۱۹۷۲.
- برنده جایزه افتخاری شیر طلایی از جشنواره فیلم ونیز در سال ۱۹۷۲.
سبک هنری و میراث ماندگار
چاپلین در اکثر فیلمهایش نقشآفرینی، کارگردانی، نویسندگی، تدوین و حتی آهنگسازی را خود برعهده داشت. او کمالگرا بود و با استقلال مالیاش، میتوانست سالها برای تولید یک فیلم وقت بگذارد. آثار او ترکیبی از طنز فیزیکی (slapstick) با احساسات عمیق انسانی هستند و اغلب حاوی پیامهای اجتماعی، سیاسی و حتی شخصیاند. شخصیت «ولگرد» نمادی از مبارزه انسان فقیر با ناملایمات و بیعدالتی است.
در سال ۱۹۷۲، آکادمی اسکار جایزه افتخاری را به او اعطا کرد و از «تأثیر بیپایان او در تبدیل سینما به هنر قرن» تجلیل کرد. آثار او همچنان در میان بهترین فیلمهای تاریخ قرار دارند؛ از جمله جویندگان طلا، چراغهای شهر، عصر جدید و دیکتاتور بزرگ.