گرینلند
گرینلند یا گروئنلند (به گرینلندی: Kalaallit Nunaat) (به دانمارکی: Grønland) یک سرزمین خودمختار در آمریکای شمالی از پادشاهی دانمارک است. گرینلند یکی از دو قلمرو خودمختار در پادشاهی است، دیگری جزایر فارو است؛ شهروندان هر دو قلمرو شهروند دانمارک محسوب می‌شوند. بنابراین گرینلند یکی از سرزمین‌های فراتر از اروپای اتحادیه اروپا است، شهروندان گرینلند شهروندان اتحادیه اروپا هستند. نائوک پایتخت و بزرگترین شهر گرینلند است. گرینلند بین اقیانوس‌های منجمد شمالی و اطلس، در شرق مجمع‌الجزایر قطب شمال کانادا قرار دارد. گرینلند بزرگترین جزیره جهان است و شمالی‌ترین نقطه زمین محسوب می‌شود - جزیره کافکلوبن (باشگاه قهوه) در ساحل شمالی گرینلند، شمالی‌ترین نقطه زمین است. البته تا دهه ۱۹۶۰ تصور می‌شد دماغه موریس جساپ در سرزمین اصلی گرینلند شمالی‌ترین نقطه باشد.
| اطلاعات کشور | |
|---|---|
| نام کامل: | گرینلند |
| پایتخت: | نوک (گودت‌هاب) |
| زبان(های) رسمی: | گرینلندی |
| دین(ها): | مسیحیت |
| حکومت: | حکومت تفویض شده در چارچوب یک سلطنت مشروطه پارلمانی (پادشاهی دانمارک) |
| مساحت: | 2,166,086 کیلومتر مربع |
| جمعیت: | 56,583 نفر (2022) |
| شاخص توسعه انسانی: | 0.786 |
| واحد پول: | کرون دانمارک (DKK) |
| منطقه زمانی: | یوتی‌سی 0 (ساعت گرینویچ) تا یوتی‌سی 4+ |
| پیش‌شماره تلفنی: | 299+ |
| کد ایزو ۳۱۶۶: | GL |
| دامنه سطح‌بالا: | gl. |
تاریخ و سیاست
گرینلند اگرچه بخشی از قاره آمریکای شمالی است، اما بیش از یک هزار سال است که از نظر سیاسی و فرهنگی با اروپا (به ویژه با قدرت‌های استعماری نروژ و دانمارک) مرتبط بوده است و این موضوع از سال ۹۸۶ آغاز شده است. گرینلند در فواصل زمانی حداقل در ۴۵۰۰ سال گذشته توسط مردم قطب شمال سکونت داشته است که اجدادشان از کانادا به آنجا مهاجرت کرده‌اند. وایکینگ‌ها از قرن دهم شروع به سکونت در قسمت غیر مسکونی جنوب گرینلند کردند (پیش از آن ایسلند را مستعمره کردند). از قرن سیزدهم اینوئیت‌ها (اسکیموهای گرینلند و کانادا) وارد شدند. گرینلند اگرچه تحت تأثیر مداوم نروژ و نروژی‌ها بود، اما تا سال ۱۲۶۱ رسماً تحت کنترل پادشاهی نروژ نبود. مستعمرات وایکینگ‌ها در اواخر قرن پانزدهم، پس از آنکه نروژ تحت تاثیر طاعون سیاه، دچار رکود شدید شد، از بین رفت.
در اوایل قرن هفدهم، کاوشگران دانمارکی-نروژی دوباره به گرینلند رسیدند. هنگامی که دانمارک و نروژ در سال ۱۸۱۴ جدا شدند، گرینلند به پادشاهی دانمارک منتقل شد. در سال ۱۹۵۳ تحت قانون اساسی دانمارک، که مردم گرینلند را شهروندان دانمارک می‌کرد، کاملاً در دولت دانمارک ادغام شد. در همه‌پرسی خودمختاری گرینلند در سال ۱۹۷۹، دانمارک به گرینلند خودمختاری اعطا کرد؛ در همه پرسی خودمختاری گرینلند در سال ۲۰۰۸، گرینلندی‌ها به قانون خودمختاری رأی دادند که قدرت بیشتری را از دولت دانمارک به دولت محلی نالاکرسویت (Naalakkersuisut) یا همان دولت گرینلند منتقل کرد. تحت این ساختار، گرینلند تدریجاً مسئولیت تعدادی از خدمات دولتی و حوزه‌های صلاحیت را بر عهده گرفت. دولت دانمارک کنترل تابعیت، سیاست پولی و امور خارجه، از جمله دفاع را حفظ می‌کند.
جمعیت‌شناسی
اکثر ساکنان گرینلند اینوئیت هستند. جمعیت عمدتاً در ساحل جنوب غربی متمرکز هستند و بقیه جزیره به ندرت جمعیت دارد. سه چهارم گرینلند توسط تنها صفحه یخ دائمی خارج از قطب جنوب پوشیده شده است. گرینلند با جمعیتی ۵۶،۵۸۳ نفر (۲۰۲۲)، کم‌تراکم‌ترین منطقه جهان است.
اقتصاد
اقتصاد گرینلند به شدت وابسته به ماهیگیری است و بیش از ۹۰ درصد صادرات آن را شامل می‌شود. صنعت میگو و ماهی، بزرگترین منبع درآمد گرینلند است. گرینلند همچنین دارای منابع معدنی فراوانی است و از سال ۲۰۰۷، استخراج یاقوت در آن آغاز شده است. سایر منابع معدنی مانند آهن، اورانیوم، آلومینیوم، نیکل، پلاتین، تنگستن، تیتانیوم و مس نیز با افزایش قیمت، چشم‌انداز روشنی دارند.
دولت گرینلند در جولای ۲۰۲۱، اکتشاف جدید نفت و گاز در قلمرو خود را ممنوع و اعلام کرد که هزینه زیست‌محیطی استخراج نفت بسیار بالا است. گرینلند از نظر منابع انرژی آبی غنی است، اما به دلیل وابستگی به نیروگاه‌های نفتی و دیزلی، از این پتانسیل استفاده نشده است. برنامه‌هایی برای ساخت نیروگاه‌های برق آبی در دست اجرا است و در سال 2024 اعلام شد شصت و هفت درصد تولید برق آن از انرژی‌های تجدیدپذیر، عمدتاً از نیروگاه‌های آبی بدست می‌آید.
بخش عمومی، از جمله شرکت‌های دولتی و شهرداری‌ها، نقش غالب را در اقتصاد گرینلند دارند. حدود نیمی از درآمدهای دولت از کمک‌های مالی دولت دانمارک تامین می‌شود که مکمل مهم تولید ناخالص داخلی (GDP) است. تولید ناخالص داخلی سرانه گرینلند معادل میانگین اقتصادهای اروپا است. گرینلند در اوایل دهه ۱۹۹۰ دچار رکود اقتصادی شد، اما از سال ۱۹۹۳ بهبود یافته است. دولت خودمختار گرینلند از اواخر دهه ۱۹۸۰ سیاست مالی سختگیرانه‌ای را دنبال کرده است که به ایجاد مازاد در بودجه عمومی و تورم پایین کمک کرده است. از سال ۱۹۹۰، گرینلند به دلیل تعطیلی آخرین معدن سرب و روی در سال ۱۹۹۰، کسری تجاری ثبت کرده است. در سال ۲۰۱۷، منابع جدید یاقوت در گرینلند کشف شده است که نویدبخش صنعت جدید و صادرات جدید از این قلمرو است.