عطر: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۲۰ اکتبر ۲۰۲۳، ساعت ۰۶:۱۸

عطر ماده‌ای خوشبو است که از عصاره مواد طبیعی گرفته می‌شود و معمولا به صورت مایع است اما بوی خوش آن در ذرات هوا پخش شده و به مشام می‌رسد.

عطر

مواد اولیه خوشبوکننده از منابع گیاهی، حیوانی یا از روش‌های تولید مصنوعی مواد شیمیایی تهیه می‌شود.

از جمله مواد گیاهی طبیعی که در تهیه عطرها مورد استفاده قرار می‌گیرند می‌توان به ترنج، هل، سدر، یاسمن، زنبق زرد، گل محمدی و... اشاره کرد.

عطرها در اصطلاح گیاه‌شناسی موادی هستند غالباً دارای بوی مطبوع و مخلوطی از چند ماده شیمیائی که در اکثر گیاهان به صورت قطرات کوچک داخل سلولهای گیاهی (خصوصاً سلولهای بشره) وجود دارند و چون نور رابیشتر از مواد دیگر سیتوپلاسم منکسر می‌کنند به خوبی قابل تشخیصند. مواد عطری در اندامهای مختلف اکثر گیاهان از قبیل برگ و پوسته و گل و میوه و دانه وجود دارند ترکیب شیمیایی عطرها اختلاطی از چند ماده است که مهمترین آنها عبارتند از:

هیدروکربورهای ترپنی به فرمول عمومی «H8 C5» و الکلهای مختلف و اسیدها و ستن‌های مختلف و گاهی هم برخی ترکیبات گوگردی. عطرها در آب کمی حل می‌شوند ولی در اتر و بنزین و کلروفرم و الکل به خوبی حل می‌گردند اما برخلاف چربی‌ها با قلیاها تولید صابون نمی کنند و بعلاوه در حرارتهای 100 تا 110 درجه در بافتها تبخیر می‌شوند و از بین می‌روند، از این رو می‌توان آنها را در مجاورت بخار آب تقطیر کرد و به حالت مایع به دست آورد.^[۱]

واژه شناسی

مترادف: بوی خوش، رایحه، شمیم، نکهت

معادل فارسی: بوی خوش، خوشبوی، خوشبویه

معادل انگلیسی: perfume, scent, aura, essence, aroma, attar, perfumery

براساس لغت‌نامه دهخدا

عطر. [ع َ طَ] ( ع مص ) خوشبوی شدن. ( از منتهی الارب ) ( از اقرب الموارد ) ( دهار ) ( تاج المصادر بیهقی ) ( غیاث اللغات ). || خوشبوی کردن به عطر. ( المصادر زوزنی ) ( از غیاث اللغات ).

عطر. [ ع َ طِ ] ( ع ص ) مرد خوشبوی مالیده. مؤنث : عطرة. ( از منتهی الارب ) ( از اقرب الموارد ). || آنکه پیوسته عطر و خوشبوی بکار برد. ( از اقرب الموارد ).

عطر. [ ع ُ طُ ] ( ع ص ، اِ ) ج ِ عاطِر. ( منتهی الارب ) ( اقرب الموارد ). رجوع به عاطر شود.

عطر. [ ع ِ ] ( ع اِ ) بوی خوش. ( منتهی الارب ) ( دهار ). خوشبو و بوی خوش. ( غیاث اللغات ). ماده خوشبوی نباتی یا حیوانی و روغنی شکلی است که دراندامهای مختلف غالب گیاهان وجود دارد. ( فرهنگ فارسی معین ). ج ، عُطور. ( اقرب الموارد ) ( منتهی الارب ). خوشبوی و خوشبوئی و بوی خوش از هر چیز که برآید. ( از ناظم الاطباء ). معروف است در ایام و حالیه ، عطریات در مشرق زمین بسیار متداول و مستعمل بوده و هست و به اشخاص و به لباس و رختخواب و غیره پاشیده می شد. ( قاموس کتاب مقدس ). تطیب و عطر زدن نزد اعراب جاهلی از دلایل ثروت و نجیب‌زادگی بوده است. ( از تاریخ تمدن اسلام جرجی زیدان ج 5 ص 83 ). بوی خوش و چیزی که آن را بخور کنند چون لبان ، و این مجاز است. و با لفظ سودن و پیچیدن و افشاندن و در عطر کشیدن و به عطر مالیدن مستعمل است. ( آنندراج ). عطرهای قدیم عبارت است از: مشک. عنبر. ند. غالیه. زباد. لادن. گلاب. عود. بان. عبیر. کافور. صندل. اظفارالطیب. اشنه ( دواله ). زهری. ( یادداشت به خط مرحوم دهخدا ). میعة. مائعة. معتقة : خداوند زیاده چه فرماید از جامه و جواهر و عطر و رسول را معلوم است که چه دهند.

بر اساس فرهنگ فارسی

بوی خوش، ماده خوشبوکه از گل یاچیز دیگر بگیرند.

جمع عاطر

↑ فرهنگ فارسی معین

[1] فرهنگ فارسی معین

[۱]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-'''عطر''' (از عربی) مخلوطی از اسانس‌ها یا ترکیبات معطر، مواد تثبیت‌کننده و حلال‌ها است که معمولاً به صورت مایع بوده و برای خوشبوسازی بدن انسان، حیوانات، غذا، اشیا، و محل زندگی استفاده می‌شود. مواد اولیه معطر سازندهٔ عطر از طریق استخراج از منابع گیاهی، حیوانی یا از روش‌های تولید مصنوعی مواد شیمیایی تهیه می‌گردد.
+'''عطر''' ماده‌ای [[خوشبو]] است که از [[عصاره]] مواد طبیعی گرفته می‌شود و معمولا به صورت [[مایع]] است اما بوی خوش آن در ذرات [[هوا]] پخش شده و به مشام می‌رسد.
+[[پرونده:عطر.jpg|جایگزین=عطر|بندانگشتی|عطر]]
+مواد اولیه خوشبوکننده از منابع گیاهی، حیوانی یا از روش‌های تولید [[مصنوعی]] مواد شیمیایی تهیه می‌شود.
-به زبان خیلی ساده می توان گفت عطر رایحه مطبوعی می باشد که پس از مصرف در فضای اطراف پراکنده شده و به مشام خواهد رسید،
+از جمله مواد گیاهی [[طبیعی]] که در تهیه عطرها مورد استفاده قرار می‌گیرند می‌توان به [[ترنج]]، [[هل]]، [[سدر]]، [[یاسمن]]، [[زنبق زرد]]، [[گل محمدی]] و... اشاره کرد.
-عوامل تشکیل دهنده عطرها شامل اسانس ها + ترکیبات معطر + تثبیت کننده + پخش کننده + الکل می باشند ، البته میزان هر کدام از این مواد به طراح عطر ، سبک رایحه و مردانه و زنانه بودن آن مربوط می باشد،
+عطرها در اصطلاح [[گیاه‌شناسی]] موادی هستند غالباً دارای بوی [[مطبوع]] و مخلوطی از چند ماده شیمیائی که در اکثر [[گیاه|گیاهان]] به صورت قطرات کوچک داخل [[سلول|سلولهای]] گیاهی (خصوصاً سلولهای بشره) وجود دارند و چون [[نور]] رابیشتر از مواد دیگر [[سیتوپلاسم]] منکسر می‌کنند به خوبی قابل تشخیصند. مواد عطری در اندامهای مختلف اکثر گیاهان از قبیل [[برگ]] و [[پوسته]] و [[گل]] و [[میوه]] و [[دانه]] وجود دارند ترکیب شیمیایی عطرها اختلاطی از چند [[ماده]] است که مهمترین آنها عبارتند از:
-عطرها از قسمت ‌های مختلف مواد طبیعی و مصنوعی مثل مواد گیاهی تشکیل شده ‌اند. مواد گیاهی عطرها اغلب شامل گل، برگ، تنه، ریشه، ساقه، میوه، دانه و مواردی از این دست است و از گیاهانی که در صنعت عطرسازی کاربرد فراوانی دارند می ‌توان به ترنج، هل، سدر، یاسمن، زنبق زرد اشاره داشت.
+هیدروکربورهای ترپنی به فرمول عمومی «H8 C5» و [[الکل|الکلهای]] مختلف و [[اسید|اسیدها]] و ستن‌های مختلف و گاهی هم برخی ترکیبات گوگردی. عطرها در [[آب]] کمی حل می‌شوند ولی در [[اتر]] و [[بنزین]] و [[کلروفرم]] و [[الکل]] به خوبی حل می‌گردند اما برخلاف [[چربی|چربی‌ها]] با [[قلیا|قلیاها]] تولید [[صابون]] نمی کنند و بعلاوه در حرارتهای 100 تا 110 درجه در بافتها [[تبخیر]] می‌شوند و از بین می‌روند، از این رو می‌توان آنها را در مجاورت [[بخار]] آب [[تقطیر]] کرد و به حالت [[مایع]] به دست آورد.<ref>فرهنگ فارسی معین</ref>
-گیاهانی که بیشترین اهمیت را در عطرسازی دارند با توجه به بخشی که استفاده می شود شامل روغن طبیعی رز، عصاره یاسمن و گل‌ های پرتقال هستند.
+== واژه شناسی ==
+'''مترادف''': بوی خوش، [[رایحه]]، شمیم، نکهت
-به طور کلی عطر رايحه مطبوعی است که در هوا پراکنده می شود و به مشام میرسد. حال که دیگر میدانید تعریف علمی عطر چیست ،
+'''معادل فارسی''': بوی خوش، خوشبوی، خوشبویه
-جالب است بدانید که رایحه ها متشکل از روغن های اساسی يا همان اسانس های روغني، تركيبات معطر، ثابت كننده و نگهدارنده و الكل است.
+'''معادل انگلیسی''': perfume, scent, aura, essence, aroma, attar, perfumery
-لازم به ذکر است که در بحث عطر چیست، اغلب روغن ها و اسانس ها به وسیله تقطیر گل ها، گياهان و سبزيجات و علف ها به دست می آیند.
+=== براساس لغت‌نامه دهخدا ===
+عطر. [ع َ طَ] ( ع مص ) خوشبوی شدن. ( از منتهی الارب ) ( از اقرب الموارد ) ( دهار ) ( تاج المصادر بیهقی ) ( غیاث اللغات ). || خوشبوی کردن به عطر. ( المصادر زوزنی ) ( از غیاث اللغات ).
-از طریق متن‌ها و حفاری‌های باستان‌شناسی معلوم شده‌است که عطرها در بعضی از تمدن‌های اولیه وجود داشته‌اند. عطرسازی مدرن از اواخر قرن ۱۹ که تولید مصنوعی مواد معطری همچون وانیلین و کومارین به‌طور تجاری ممکن شد، شروع شد.
+عطر. [ ع َ طِ ] ( ع ص ) مرد خوشبوی مالیده. مؤنث : عطرة. ( از منتهی الارب ) ( از اقرب الموارد ). || آنکه پیوسته عطر و خوشبوی بکار برد. ( از اقرب الموارد ).
-ارزش بازار جهانی عطر در سال ۲۰۱۸ معادل ۳۱٫۴ میلیارد دلار برآورد شده‌است و انتظار می‌رود از سال ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۵ با نرخ رشد مرکب سالانه ۳٫۹٪ گسترش یافته و به ۴۰٫۹ میلیارد دلار در سال برسد.
+عطر. [ ع ُ طُ ] ( ع ص ، اِ ) ج ِ عاطِر. ( منتهی الارب ) ( اقرب الموارد ). رجوع به عاطر شود.
-عطر چيست : رايحه مطبوعي که در هوا پراکنده شده و به مشام مي رسد را عطر مي گويند.
+عطر. [ ع ِ ] ( ع اِ ) بوی خوش. ( منتهی الارب ) ( دهار ). خوشبو و بوی خوش. ( غیاث اللغات ). ماده خوشبوی نباتی یا حیوانی و روغنی شکلی است که دراندامهای مختلف غالب گیاهان وجود دارد. ( فرهنگ فارسی معین ). ج ، عُطور. ( اقرب الموارد ) ( منتهی الارب ). خوشبوی و خوشبوئی و بوی خوش از هر چیز که برآید. ( از ناظم الاطباء ). معروف است در ایام و حالیه ، عطریات در مشرق زمین بسیار متداول و مستعمل بوده و هست و به اشخاص و به لباس و رختخواب و غیره پاشیده می شد. ( قاموس کتاب مقدس ). تطیب و عطر زدن نزد [[اعراب]] جاهلی از دلایل [[ثروت]] و نجیب‌زادگی بوده است. ( از [[تاریخ]] [[تمدن]] [[اسلام]] جرجی زیدان ج 5 ص 83 ). بوی خوش و چیزی که آن را بخور کنند چون لبان ، و این مجاز است. و با لفظ سودن و پیچیدن و افشاندن و در عطر کشیدن و به عطر مالیدن مستعمل است. ( آنندراج ). عطرهای قدیم عبارت است از: [[مشک]]. [[عنبر]]. ند. غالیه. زباد. [[لادن]]. [[گلاب]]. [[عود]]. [[بان]]. [[عبیر]]. [[کافور]]. [[صندل]]. اظفارالطیب. اشنه ( دواله ). زهری. ( یادداشت به خط مرحوم دهخدا ). میعة. مائعة. معتقة : خداوند زیاده چه فرماید از جامه و [[جواهر]] و عطر و رسول را معلوم است که چه دهند.
-عطر متشکل از روغنهاي اساسي يا همان اسانسهاي روغني، تركيبات معطر، ثابت كننده و نگهدارنده و الكل مي باشد.
+=== بر اساس فرهنگ فارسی ===
+بوی خوش، ماده خوشبوکه از [[گل]] یاچیز دیگر بگیرند.
-معمولا روغن ها و اسانس ها از طريق تـقـطـير گـلهـا، گياهان و سبزيجات و علفها بدست مي آيد .
+جمع عاطر
-اگرنتوان بوسيله تـقطير اسانس گيري کرد مي توان بوسيله روغنهاي جاذب انجام داد ،
+[[رده:لوازم آرایشی]]
-به طور مثال در گل ياس ، اسانس گيري توسط روغنهاي جاذب انجام مي گيرد يعني عمل استخراج توسط موم ها از راه جذب مواد معطر
-بداخل موم و سپس استخراج و تفکيک روغن بدبو بوسيله الكل انجام مي گيرد.
-مواد شيميايي معطر نيز در ساخت عـطر نقش دارند.
-وظيفه ترکيب و متصل كردن عطرهاي گوناگون را ثـابـت كننده ها بعهده دارند که شامل عنـبر ، بلسان (يا همان درخت گل حنا )، شـيره غـدد بـودار آهـو يا همان مشک مشـك
-( که نــوع غليظ آن بدبو بوده ولي در محلول الكل به عـنـوان عـامـل نگهدارنده كاربرد دارد.)
-و ميـزان الكل افزوده بستگي به نوع عـطر و غلظت عطر به مقدار متفاوت مي باشد.
-انواع عطر ( Perfume )و اصطلاحات آن عطر متشکل از 75 تا 95 درصد الکل طبيعي و اسانس هاي مختلف مي باشد
-=== منابع گياهي: ===
-گياهان منبع اصلي روغنهاي اساسي و تركيبات معطر به حساب مي آيند. وايـن تـركيـبـات
-بـخـاطر جذب حشراتي که گرده افشانند و همچنين مـحـافـظت از حيوانات گياه خوار توسط گياهان توليد مي شود.
-اين ترکيبات گياهي مي توانند از منابع مختلفي مانند ريشه ها و ساقه ها ، دانه ها ، برگها ،
-گلها و ميوه ها که در زير به بعضي از مهمترين آنها به عنوان مثال اشاره مي کنيم:
-- ريشه و ساقه هاي زيرزميني: زنجبيل و ريشه درخت جوز .
-- دانه ها: دانه هاي هل، كاكائو ، گشنيز، زيره و باديان.
-- برگها: برگهاي نعناع هندي ، مركبات ، رزماري ، بنفشه ، گوجه فرنگي و علف خشك.
-- گلها: مهمترين و بزرگترين منبع مواد معطر است كه
-شامل گل هاي ياس ، مريم ، سرخ ، ميخك و ابريشم مي باشد.
-- ميوه ها: مانند گروه مركبات، توت ها ، سيب ، تمشك ، وانيل، فلفل شيرين.
-- روغن چوب: مانند چوب درختان كاج ،سرو، صنوبر وعرعر.
-- پوست درختان: درخت نعناع.
-- رزين(يا همان صمغ):رزين كاج ، صنوبر ، صمغ بوته كندر و بلسان(درخت گل حنا).
-=== منابع حيواني: ===
-- مشك: مهمترين منبع حيواني است که از كيسه آهوي آسيايي گرفته ميشود
-اما به علت گران بودن آن مشك سنتزي(مصنوعي) جايگزين مشك طبيعي شده است.
-- كاستوريوم: از كيسه سگ آبي آمريكاي شمالي گرفته مي شود.
-- عنبر : ماده چربي مانندي كه از نهنگ عنبر بدست مي آيد مانند
-عطر عنبر که در حرم امام رضا(ع) عود گردانی می شود به وسیله دستگاه های بخور
-- عسل: عسلي كه از كندوي زنبور بدست مي آيد مانند عطر عود عسلی
-منابع مصنوعي به مواد معطري گفته مي شود که از ساخت تركيبات ارگانيكي مانند
-فـراورده هـاي نـفـتـي و يا رزين (صمغ) درخت كاج بدست مي آيد مانند لينالول و كومالين .
-حال با توجه به نوع رايحه اي که از اين منابع بدست مي آيد
-خانواده عطرها با توجه به نوع رايحه گروه بندي خاصي مي شوند که عبارتند از :