سیاست
سیاست (به انگلیسی: Politics) به معنی لغوی یعنی "تدبیر، دیپلماسی، تنبیه، مجازات، حقه بازی، دوزوکلک، حکومت، حکم، ریاست، حکومت کردن، حکم راندن، ریاست کردن". همچنین برابر پارسی آن به معنای "کشورداری، جهان‌آرایی، جهان‌داری" است.[۱]
سیاست مفهومی گسترده و قدیمی است که در فرهنگ‌های مختلف به چشم می‌خورد. این مفهوم شاره به فعالیت‌ها و فرآیندهایی دارد که مربوط به تصمیم‌گیری در گروه‌ها، جوامع و کشورهای گوناگون است. سیاست در طول تاریخ از زاویه‌ها و روش‌های مختلفی مورد بررسی قرار گرفته است؛ از فلسفه و دین گرفته تا تاریخ و تجربیات شهودی.
هنر و علم سیاست
سیاست به‌عنوان هنر یا علم حکومت‌داری نیز تعریف شده است. این مفهوم شامل تلاش‌ها و فعالیت‌هایی است که برای تأثیرگذاری بر اقدامات و سیاست‌های یک دولت یا به دست آوردن و حفظ قدرت در یک دولت انجام می‌شود. سیاست می‌تواند در سطوح مختلف اجتماعی از خانواده‌ها و قبایل سنتی تا دولت‌های مدرن و سطح بین‌المللی اعمال شود.[۲]
روش‌ها و ابزارهای سیاسی متنوعی وجود دارد که شامل ترویج دیدگاه‌های سیاسی، مذاکره با سایر افراد سیاسی، قانون‌گذاری و استفاده از نیروهای داخلی و خارجی، حتی درگیری‌های نظامی می‌شود. سیاست همچنین می‌تواند در قالب احزاب سیاسی نمود پیدا کند که اعضای آن‌ها بر روی مسائل مختلف توافق دارند و برای تغییرات قانونی و حمایت از رهبران خاص فعالیت می‌کنند.
مفهوم سیاست و اندیشه‌های سیاسی
سیاست از مفاهیم کهنی است که در فرهنگ‌های مختلف مشاهده می‌شود. گاه به آن به‌عنوان یک هنر یا فن نگریسته شده و گاه همچون یک فعالیت، حرفه یا کارکرد تلقی شده است. در طول تاریخ، رویکردهای متعددی برای پرداختن به سیاست به‌کار گرفته شده‌اند؛ از جمله رویکردهای فلسفی، دینی (فقهی و کلامی)، تاریخی، شهودی و تجربی. در دوران معاصر و با رشد روش‌های تجربی در کسب معرفت، سیاست به‌صورت یک رشته علمی دانشگاهی نمود یافته است. با این حال، در ایران، فعالیت‌های دانشگاهی در رشته «علوم سیاسی» سیاست را تنها از منظر علم تجربی نمی‌بینند. این حوزه از دانش دارای گستره و روش‌های متنوعی است و موضوعات متعددی را شامل می‌شود؛ به همین دلیل گرایش‌های متنوعی در این رشته شکل گرفته‌اند.[۳]
اندیشه سیاسی
یکی از گرایش‌های موجود در گروه علوم سیاسی دانشکده معارف اسلامی و علوم سیاسی دانشگاه امام صادق(ع)، گرایش «اندیشه سیاسی» است. اندیشه سیاسی که به شکل‌های مختلفی از جمله فلسفه سیاسی، نظریه سیاسی، کلام سیاسی، فقه سیاسی و ادب سیاسی نمود پیدا می‌کند، به‌طور کلی به مطالعه این موضوع می‌پردازد که کدام نوع زندگی «خوب» است و چگونه «باید» در جامعه با یکدیگر زندگی کنیم. مسائل دیرپایی در اندیشه سیاسی وجود دارند که از ابتدای حیات و تفکر سیاسی بشر مطرح بوده‌اند؛ با این حال، با تغییر جوامع بشری برخی از این مسائل دگرگون شده یا جایگزین شده‌اند و مسائل جدیدی به آن‌ها افزوده شده است.[۳]
تاریخ اندیشه سیاسی
رشته «تاریخ اندیشه سیاسی» به بررسی برخی از مهمترین پرسش‌ها و پاسخ‌های مطرح‌شده در طول تاریخ می‌پردازد. به همین منظور، این رشته آراء متفکران و مکاتب سیاسی مختلف را مورد مطالعه قرار می‌دهد. با این حال، برای متفکران سیاسی هیچ مرز و محدودیتی در پیگیری و طرح پرسش‌های جدید و ارائه پاسخ‌های متفاوت وجود ندارد. برخی از مهمترین پرسش‌های مطرح در اندیشه سیاسی شامل موضوعات زیر می‌شوند: قدرت و ماهیت آن، دولت، منشأ و حدود مشروعیت دولت، آزادی، عدالت، تربیت، نقادی و اطاعت، خوشبختی، امنیت، جنگ، دموکراسی، برابری، حقوق بشر، شهروندی، جنسیت و محیط زیست.
این رشته با تحلیل و بررسی دیدگاه‌ها و نظریه‌های مختلف سیاسی به دانشجویان کمک می‌کند تا درک عمیق‌تری از مسائل سیاسی و اجتماعی داشته باشند و بتوانند به تحلیل و نقد مسائل روز بپردازند.[۳]
سیستم‌ها و تاریخ تفکر سیاسی
یک سیستم سیاسی چارچوبی است که روش‌های سیاسی قابل قبول در یک جامعه را تعریف می‌کند. تاریخ تفکر سیاسی از دوران باستان قابل پیگیری است، با آثار مهمی مانند جمهوری افلاطون، سیاست ارسطو و آثار کنفوسیوس و چاناکیا. این آثار به بررسی مسائل بنیادی مانند قدرت، دولت، مشروعیت، آزادی، عدالت، و حقوق بشر می‌پردازند و نقش اساسی در توسعه نظریه‌های سیاسی داشته‌اند.
رویکردهای سیاسی
رویکردهای مختلفی برای بررسی سیاست وجود دارد. برخی از این رویکردها به صورت تجربی و برخی به صورت هنجاری به سیاست می‌پردازند. در بعضی از نظریه‌ها، سیاست به‌عنوان فعالیتی برای به‌دست آوردن قدرت و کنترل بر منابع و افراد دیده می‌شود، در حالی که در نظریه‌های دیگر، سیاست به‌عنوان یک هنر یا علم برای ایجاد جامعه‌ای بهتر و عادلانه‌تر تعریف می‌شود.[۲]
نتیجه‌گیری
به طور کلی، مجموعه‌ای از فعالیت‌ها و فرآیندها اشاره دارد که به مدیریت جوامع انسانی و منابع آن‌ها از طریق سیستم‌های مختلف حکومت‌داری می‌پردازد. این مفهوم در طول تاریخ با دیدگاه‌ها و رویکردهای متفاوتی بررسی شده و همچنان یکی از موضوعات بحث‌برانگیز و حیاتی در جوامع انسانی است و با استفاده از منابع معتبر و ترکیب دیدگاه‌های مختلف، می‌توان به یک درک جامع‌تر از مفهوم سیاست و اهمیت آن در زندگی اجتماعی و حکومتی دست یافت.[۴]