فیلم‌نامه
فیلم‌نامه یا سناریو داستان و روایتی است که بر اساس آن یک فیلم ساخته می‌شود. درواقع فیلم‌نامه منحصرا برای سینما و تلویزیون نوشته می‌شود و بدون تبدیل شدن به فیلم یا مجموعه معنایی ندارد.
ارزش هر فیلم‌نامه زمانی مشخص می‌شود که تبدیل به یک اثر نمایشی شده باشد.
فیلم‌نامه شامل جزئیات صحنه‌ها، مکان‌ها است و در آن به بیان ویژگی شخصیت‌ها، نوع گفت و گوها و حتی لباس و ظاهر بازیگران نیز پرداخته شده است.
به عبارت دیگر، فیلم‌نامه دستورالعملی است برای کارگردان. ازجمله دلایل وجود فیلم‌نامه عبارت است از:
فیلم‌نامه توسط شخصی به نامه فیلم‌نامه نویس نوشته می‌شود که در تیتراژ آثار تحت عنوان نویسنده معرفی می‌شود. فیلم‌نامه برخی آثار نیز ممکن است توسط گروه نویسندگان که ممکن است دو یا چند نویسنده باشند، نوشته می‌شود. در این صورت یک نفر سرپرست نویسندگان خواهد بود.
در فیلم‌نامه حرکات، کنش‌ها و گفتگوی شخصیت‌ها به جهت اجرا جلوی دوربین نوشته می‌شوند.
ﺍﻧﻮﺍﻉ ﻓﻴﻠﻤﻨﺎﻣﻪ
فیلم‌نامه‌ها به طور کلی به دو دسته تقسیم می‌شوند:
فیلم‌نامه اصلی یا اورجینال: فیلم‌نامه اصلی یا اورجینال به فیلم‌نامه‌ای گفته می‌شود که صفر تا صد آن در ذهن نویسنده ساخته و پرداخته شده و به رشته تحریر درآمده است. در این نوع فیلم‌نامه همه چیز توسط ذهن خلاق نویسنده خلق می‌شود.
فیلم‌نامه اقتباسی: فیلم‌نامه اقتباسی به فیلم‌نامه‌ای است که بر اساس یک رمان یا داستان یا نمایش‌نامه معروف یا نیمه معروف و حتی ناشناخته نوشته می‌شود. در نوشتن این نوع فیلم‌نامه، نویسنده ایده اصلی را از داستان یا رمانی می‌گیرد و سپس آن را در قالب فیلم‌نامه و گاه با وارد کردن تغییراتی می‌نگارد.
ﻭﻳﮋﮔﯽﻫﺎﯼ فیلم‌نامه
- نوشته‌های موجود ﺩﺭ فیلم‌نامه ﺑﺎﻳﺪ قابلیت ﺩﻳﺪﻩ ﻭ ﺷﻨﻴﺪﻩ شدن ﺩﺭ ﻓﻴﻠﻢ را داشته باشند.
- ﻧﮑﺎﺕ ﻓﻨﯽ ﻣﺜﻞ ﺯﺍﻭﻳﻪ ﺩﻭﺭﺑﻴﻦ ﻳﺎ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﻧﻤﺎﻫﺎ ﺩﺭ ﻓﻴﻠﻤﻨﺎﻣﻪ ذکر نمیﺷﻮﺩ.
- فیلم‌نامه باید جذاب و گیرا و به اصطلاح دراماتیک باشد و این کشش را در مخاطب ایجاد کند که تا پایان با فیلم همراه باشد.
- یکی مهم‌ترین قسمت‌های فیلم‌نامه، پایان بندی آن است. پایان بندی باید به گونه‌ای نوشته شود که تکلیف همه چیز را مشخص کند. درعین حال باید یه گونه‌ای باشد که حدس زدن آن در طول فیلم یا مجموعه، برای مخاطب دشوار یا غیر ممکن باشد. پایان بندی فیلم‌نامه می‌تواند به اتفاقات گذشته اشاره کند و همچنین پایان‌بندی باید بر اساس روابط علت و معلولی نوشته شود.
ارکان فیلم‌نامه
هر فیلم‌نامه دارای ارکان و بخش‌هایی است که به آن شکل داده و در ساخت نیز به کارگردان کمک می‌کند.
در ادامه اصلی‌ترین بخش‌های فیلم‌نامه شرح داده شده است:
- صحنه: به معنی کوچک‌ترین واحد کنش دراماتیک معرفی می‌شود. در صحنه دو عنصر زمان و مکان اهمیت بالایی دارند. فیلم‌نامه بر اساس صحنه‌های شماره‌گذاری شده، نوشته می‌شود.
- سکانس: هر فصل از فیلم‌نامه را یک سکانس می‌گویند. هر سکانس متشکل از چند صحنه است و به بیان یک موضوع می‌پردازد. بعد از پایان هر سکانس، موضوع نیز تغییر می‌کند.
- پلان: پلان، نما یا شات کوچک ترین واحد یک فیلم است. پلان درواقع برشی از یک صحنه است. زمانی از اصطلاح پلان استفاده می‌شود که فیلم برداری بدون انقطاع انجام شود.
مراحل نگارش فیلم‌نامه
مراحل نگارش فیلم‌نامه به این ترتیب است که ابتدا ایده‌ای به ذهن نویسنده خطور کرده یا به وی معرفی می‌شود. سپس بر اساس این ایده به دنبال سوژه مناسب می‌گردد و پس از آن به طراحی فیلم‌نامه دست می‌زند. در طراحی فیلم‌نامه خلاصه‌ای از سکانس‌ها نوشته می‌شود و پس از رصد طرح کلی، فیلم‌نامه به صورت کامل نگاشته می‌شود.