شیعه
شیعه یکی از دو مذهب اصلی دین اسلام است. بر اساس باورهای این مذهب، محمد مصطفی(ص) به اطاعت از فرمان خداوند، علی ابن ابیطالب(ع) را به جانشینی خود به عنوان امام امت مسلمان برگزیده است. امامت از اصول مذهب شیعه و وجه تمایز آنان با دیگر مذاهب اسلام از جمله مذهب اهلسنت است. طبق این اصل، امام را خداوند تعیین و بهواسطه پیامبر خود به مردم معرفی میکند.
همه شیعیان بهجز زیدیه، امام را معصوم میدانند و باور دارند که آخرین امام، مهدی موعود(عج) در دوران غیبت بهسر میبرد و روزی برای برقراری عدالت و تشکیل حکومت جهانی، قیام خواهد کرد.
در مذهب شیعه منابع استنباط احکام شرعی همچون مذهب اهلسنت عبارتاند از: قرآن، سنت، عقل و اجماع. البته شیعیان علاوهبر سنت پیامبر اسلام، سنت امامان معصوم یعنی رفتار و گفتارشان را نیز حجت دانسته و آن را مبنای استنباط احکام اسلامی قرار میدهند.
امروزه مذهب شیعه سه فرقه اصلی دارد: امامیه، اسماعیلیه و زیدیه. شیعه دوازدهامامی، بیشتر جمعیت شیعیان را تشکیل میدهند. آنان به امامتِ دوازده امام اعتقاد دارند که آخرینشان مهدی موعود (عج) است.
واژه شناسی
واژه شیعه در اصطلاح به آن عده از مسلمانان گفته میشود که به خلافت و امامت علی ابن ابی طالب(ع) معتقدند، و بر این عقیده اند که امام و جانشین پیامبر اسلام(ص) از طریق نص شرعی تعیین می شود، و امامت حضرت علی(ع) و دیگر امامان شیعه نیز از طریق نص شرعی ثابت شده است.
واژه شیعه دارای دو معنا است، یکی توافق و هماهنگی دو یا چند نفر بر سر یک موضوع، و دیگری، پیروی کردن فردی یا گروهی، از فرد یا گروهی دیگر؛ ابن منظور در لسان العرب میگوید: «الشیعه القوم الذین تجتمعوا علی امر، و کل قوم اجتمعوا علی أمر فهم شیعه، و کل قوم أمرهم واحد یتبع بعضهم رأی بعض هم شیع.»
تعریف
اطلاق شیعه بر دوستان و پیروان علی ابن ابیطالب(ع) نخست، از طرف پیامبر اسلام(ص) صورت گرفته است. این مطلب، در احادیث متعددی که از آن حضرت روایت شده، مطرح شده است.
سیوطی از جابر بن عبدالله انصاری و ابن عباس و علی(ع) روایت کرده که حضرت محمد(ص)در تفسیر آیه «ان الذین آمنوا و عملوا الصالحات اولئک هم خیر البریّه» اشاره به علی(ع) کرده و فرمودهاند: «تو و شیعیانت» روز قیامت، رستگار خواهید بود.»
شیعه به افرادی میگویند که معتقدند بنابر احادیثی که از پیامبر اسلام(ص) نقلشده، علی ابن ابیطالب(ع) جانشین بلافصل او است؛ شیخ مفید براین باور است که کلمه «الشیعه» وقتی به همین صورت (با الف ولام) بکار برود فقط بر پیروان علی ابن ابیطالب(ع) اطلاق میشود که معتقد به ولایت و امامت بلافصل وی پس از پیامبر اسلام(ص) هستند.
در مقابل اهلسنت، میگویند پیامبر اسلام(ص)، برای خود جانشینشی تعیین نکرده بود و پس از اجماع مسلمانان در سقیفه و بیعت با جناب ابوبکر، او جانشین پیامبر اسلام(ص) است.