شاه نعمت‌الله ولی
سید امیر نورالدین نعمت‌الله معروف به شاه نعمت‌الله ولی عارف و شاعر قرن هشتم هجری قمری درتاریخ ۱۴ ربیع‌الاول سال ۷۳۱ هجری قمری در شهر حلب (سوریه امروزی) به نیا آمد. در برخی منابع آمده است که شاه نعمت الله ولی متولد کوهبنان در استان کرمان است. بر اساس برخی منابع تاریخی او از از نوادگان امام محمد باقر است. او بنیان گذار فرقه جدیدی در تصوف با نام فرقه نعمت اللهی است.
او یادگیری علوم مقدماتی را نزد شیخ رکن‌الدین شیرازی آغاز کرد و علم بلاغت را نیز از شمس‌الدین مکی آموخت. او همچنین در فقه و حکمت شاگرد بزرگانی همچون قاضی عضدالدین ایجی و سید جلال‌الدین خوارزمی بود.
او سالهای زیادی از عمر خود را به ریاضت و تزکیه نفس مشغول بود و در این مسیر سفرهای زیادی به مناطقی چون هرات، حجاز، ماوراءالنهر و برخی شهرهای جنوبی ایران انجام داد. او سپس در مکه با شیخ عبدالله یافعی آشنا شد و هفت سال شاگردی او را کرد و اصول عرفان و تصوف را آموخت.
پس از این دوران، شاه نعمت الله ولی در خراسان مشغول دعوت مردم به تصوف شد و پیروان زیادی یافت. این موضوع به مذاق تیمور گورکانی خوش نیامد و دستور خروج شاه نعمت الله ولی از خراسان را صادر کرد. او به ناچار به هرات رفت و پس از چندی در شهر ماهان اقامت گذید. این اقامت 25 سال و تا زمان مرگ وی ادامه داشت. در این سال‌ها او به دعوت مردم به تصف ادامه می داد.
در مورد همسر و تعداد فرزندان او اطلاع دقیقی در دسترس نیست و تنها فرزندی از او که شناخته شده است، پسرش خلیل الله است که جانشین پدر در فرقه نعمت اللهی شد.
او اندیشه‌های عرفانی خود را در قالب شعر می سرود و سلسله نعمت اللهی را تاسیس کرد. این سلسله از قرن هشتم تاکنون طرفداران خاصی در کشورهای مختلف دارد.
شاه نعمت الله ولی در سال ۸۳۲ یا ۸۳۴)در شهر ماهان کرمان درگذشت.
آرامگاه
آرامگاه شاه نعمت الله ولی در شهر ماهان، در ۳۵ کیلومتری جنوب شرقی کرمان قرار دارد. مقبره وی در زمینی با مساحتی در حدود ۳۵۰۰۰ مترمربع قرار دارد و بنای مربوط به دوره صفوی آرامگاه شاه نعمت الله ولی در ماهان را تشکیل داده است. در طول سال‌ها ساخت این بنا ادامه یافته و بخش‌های مختلفی به آن اضافه شده‌است. ساختمان اولیه‌ی این بنا، اتاقی چهارگوش با گنبدی در میانه بوده که در سال ۸۴۰ هجری قمری بنا شده است.
احمد شاه دکنی یکی از پادشاهان سلسله بهمنیان در هندوستان در ۷۴۸ هجری قمری تا ۹۳۳ هجری قمری بودند که علاقه وافری به شاعران و عارفان ایرانی همانند حافظ و شاه نعمت الله ولی داشت. و دستور ساخت آرامگاه شاه نعمت‌الله ولی در ماهان را داد.
بخش هایی از این مقبره مربوط به دوره تیموریان بوده و ساخت و ساز در آن ادامه داشته تا جایی که آثار و نشانه های معماری قاجاریه هم در آن دیده می‌شود.
آثار شاه نعمت الله ولی
- دیوان اشعار او که مشتمل بر ۱۲000 بیت شعر در قالب‌هایی چون قصیده، مثنوی، رباعی و غزل . نسخه خطی این دیوان در کتابخانه آستان قدس رضوی قرار دارد.
- منظومة فی تحقیق الایمان
- ارواح شاه نعمت‌الله
- رساله نصایح منظومه
- رساله شرح فصّ الاول من فصوص الحکم
- خوابنامه