گاهشماری خورشیدی
گاهشماری خورشیدی یا گاهشماری هجری خورشیدی یا گاهشماری هجری شمسی بر پایهٔ گاهشماری جلالی با مبدأ هجری است. آغاز سال خورشیدی با اولین روز از فصل بهار برابر است.
گاه‌شماریی هجری خورشیدی، اکنون در کشورهای ایران و افغانستان گاهشماری رسمی است. این گاهشماری در ایران با تصویب مجلس شورای ملی در ۱۱ فروردین ماه ۱۳۰۴، گاهشماری رسمی ایران اعلام شد. اسم دوازده ماه گاهشماری خورشیدی در ایران، نام های امشاسپندان و دیگر الهه های دین زردشت است.
مبنای آغاز
آغاز گاهشماری هجری شمسی روز جمعه «۱ فروردین ماه سال ۱ هجری خورشیدی»( ۲۹ شعبان ۱ سال قبل از هجرت پیامبر) برابر با ۱۹ مارس ۶۲۲ میلادی قدیم( ژولینی) و ۲۲ مارس ۶۲۲ میلادی جدید(گرگوری) است. البته روز اول سال یک هجری شمسی( از ۱ فروردین ماه تا ۲۴ شهریور ماه) ۵ ماه و ۲۴ روز پیش از هجرت پیامبر( کمتر از یک سال) است.
ویژگی‌ها
در گاهشماری خورشیدی هر سال دارای ۴ فصل با نام های بهار، تابستان، پائیز و زمستان است و هر فصل ۳ ماه یا برج دارد و هر ماه تقریبا ۴ هفته و هر هفته ۷ روز با نام های شنبه، یک شنبه، دوشنبه، سه شنبه، چهارشنبه، پنج شنبه و جمعه (آدینه) دارد. هر سال با ۱ فروردین ماه و فصل بهار شروع می شود.
ماه‌های خورشیدی
ماه‌های خورشیدی در یکسال گاهشماری خورشیدی و ایرانی، تشکیل شده‌است از ۱۲ ماه، که شش ماه اول ۳۱ روز، پنج ماه دوم ۳۰ روز و ماه آخر ۲۹ روز می‌باشد. هر ۴ سال (به ندرت ۵ سال) یک‌بار طول ماه آخر ۳۰ روز است که آن سال به سال کبیسه معروف است.
لیست ماه‌های ایرانی بر طبق جدول زیر است.
| ترتیب | روزها | نام | فصل | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| فارسی | فارسی | پشتو | هزارگی | کردی | ||||
| (ایران) | (افغانستان) | (افغانستان) | (افغانستان) | |||||
| ۱ | ۳۱ | فروردین | حَمَل | وری | اورال | خاکه‌لێوه | ۲۱ مارس – ۲۰ آوریل | بهار |
| ۲ | ۳۱ | اردیبهشت | ثَور | غویی | اید | گوڵان | ۲۱ آوریل – ۲۱ می | |
| ۳ | ۳۱ | خرداد | جَوزا | غبرګولی | بررید | جۆزه‌ردان | ۲۲ می – ۲۱ ژوئن | |
| ۴ | ۳۱ | تیر | سَرَطان | چنګاښ | سرتایستو | پووشپه‌ڕ | ۲۲ ژوئن – ۲۲ ژوئیه | تابستان |
| ۵ | ۳۱ | مرداد | اَسَد | زمری | چیله تایستو | گه‌لاوێژ | ۲۳ ژوئیه – ۲۲ اوت | |
| ۶ | ۳۱ | شهریور | سُنبُله | وږی | آخیر تایستو | خه‌رمانان | ۲۳ اوت – ۲۲ سپتامبر | |
| ۷ | ۳۰ | مهر | میزان | تله | تخم ریز | ڕه‌زبه‌ر | ۲۳ سپتامبر – ۲۲ اکتبر | پاییز |
| ۸ | ۳۰ | آبان | عَقرَب | لړم | برگ ریز | خه‌زه‌ڵوه‌ر | ۲۳ اکتبر – ۲۱ نوامبر | |
| ۹ | ۳۰ | آذر | قَوس | لیندی | چیله زمستو | سه‌رماوه‌ز | ۲۲ نوامبر – ۲۱ دسامبر | |
| ۱۰ | ۳۰ | دی | جَدْی | مرغومی | بامو | به‌فرانبار | ۲۲ دسامبر – ۲۰ ژانویه | زمستان |
| ۱۱ | ۳۰ | بهمن | دَلو | سلواغه | سیاه بار | ڕێبه‌ندان | ۲۱ ژانویه – ۱۹ فوریه | |
| ۱۲ | 29-30 | اسفند | حوت | کب | نجیر | ره‌شه‌مه | ۲۰ فوریه – ۲۰ مارس | |