آش دندونی
آش دندونی یکی از انواع آش است که جزو آش های مناسبتی کشور ایران می باشد. ایرانیان این آش را برای جشن دندان در آوردن کودکان خود می پزند. آش دندونی جزو آش های مشهور استان‌های آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی می باشد که در زبان آذری به آن دیشلیق می گویند.
این آش به روش های مختلفی پخته می شود و برای تهیه آن به مواردی همچون گوشت گوسفندی، لوبیا، عدس، نخود، برنج، گندم، پیاز، جو و... احتیاج است. آش دندونی را در انتها با پیاز داغ، نعناع داغ، کشک و... تزیین کرده و سرو می نمایند.
طرز تهیه آش دندونی
مواد لازم برای تهیه آش دندونی به تعداد چهار نفر:
- گوشت گوسفندی: دویست و پنجاه گرم
- لوبیا قرمز و لوبیا چیتی: هرکدام یک دوم لیوان
- نخود: یک دوم لیوان
- عدس: یک دوم لیوان
- گندم: یک دوم لیوان
- جو: یک دوم لیوان
- برنج: یک دوم لیوان
- پیاز: یک عدد
- پیاز داغ و نعناع داغ: به میزان لازم
- کشک و نمک: به میزان لازم
- فلفل سیاه و دارچین: به میزان لازم
طرز تهیه آش دندونی:
برای تهیه آش دندونی ابتدا از شب قبل باید حبوبات، گندم و جو را خیس نمایید. به این منظور ابتدا نخود، لوبیا قرمز و لوبیا چیتی را در ظرفی بریزید و با آب چند مرتبه بشویید تا کاملا تمیز شود. روی مواد مقداری آب بریزید و اجازه دهید حبوبات حدود دوازده ساعت خیس بخورند. در این مدت آب آن ها را چند مرتبه عوض نمایید تا نفخشان کاملا گرفته شود.
گندم و جو را نیز به دقت پاک کنید و درون یک ظرف مناسب بریزید. آن ها را چند مرتبه با آب بشویید تا کاملا تمیز شود. روی مواد مقداری آب بریزید و اجازه دهید تا روز بعد کاملا خیس بخورند. در این مدت نیز، آب آن ها را چند مرتبه عوض کنید.
پس از گذشت زمان گفته شده، حبوبات را درون آبکش بریزید و بشویید. یک قابلمه با اندازه مناسب انتخاب کنید و آن ها را درون آن بریزید. روی مواد مقداری آب بریزید و قابلمه را روی حرارت بگذارید تا به جوش آید. وقتی آب درون قابلمه به جوش آمد، درب قابلمه را بگذارید و حرارت را کم کنید تا حبوبات به خوبی پخته شوند.
گوشت گوسفندی را به خوبی پاک کنید و آن را با آب بشویید تا کاملا تمیز شود. گوشت را درون یک قابلمه قرار دهید و یک عدد پیاز را نیز پوست بگیرید و از وسط به دو قسمت تقسیم نمایید و به آن اضافه نمایید. مقداری دارچین روی گوشت بریزید و سپس شش لیوان آب روی آن بریزید. قابلمه را روی حرارت بگذارید تا به جوش آید. وقتی آب درون قابلمه به جوش آمد، حرارت را کم کنید و درب قابلمه را بگذارید تا گوشت به خوبی پخته شود.
جو و گندمی که از قبل خیس کرده بودید را درون آبکش بریزید و بشویید. آن ها را نیز درون یک قابلمه دیگر بریزید و یک سوم قابلمه را از آب پر کنید و روی حرارت بگذارید. وقتی آب به جوش آمد حرارت را کم کنید و درب قابلمه را به صورت نیمه باز بگذارید تا آن ها به خوبی پخته شوند. در این مدت چند بار به قابلمه سر بزنید و مواد را هم بزنید تا ته نگیرد.
وقتی حدود یک ساعت از پخت جو و گندم گذشت، عدس را نیز بشویید و به آن ها اضافه نمایید. پس از گذشت نیم ساعت، برنج را نیز چند مرتبه بشویید تا آب روی آن شفاف گردد و سپس برنج را به آن ها اضافه نمایید. حال گوشت را تست کنید و اگر پخته بود از روی حرارت بردارید. گوشت را از قابلمه خارج کنید و آن را به صورت ریش ریش در آورید.
گوشت خرد شده را به همراه آب گوشت به قابلمه آش اضافه نمایید. حبوبات را نیز تست کنید و اگر پخته بود به دیگر مواد درون قابلمه اضافه نمایید. می توانید برای تهیه آش دندونی از عصاره قلم نیز استفاده کنید که بسیار مقوی و خوشمزه می باشد. برخی افراد در تهیه این آش از سیرابی نیز استفاده می کنند که در این صورت باید از سیرابی به عنوان جایگزین گوشت استفاده نمایید.
دو عدد پیاز را پوست بگیرید و بشویید. پیاز را روی تخته آشپزخانه به صورت نگینی یا خلالی خرد نمایید و درون یک تابه بریزید. به پیاز مقداری روغن اضافه کنید و آن را روی حرارت تفت دهید تا طلایی گردد. حال کمی نعناع خشک را نیز به همراه کمی روغن تفت دهید تا نعناع داغ به دست آید.
نیمی از پیاز داغ را به همراه مقداری کشک درون آش بریزید و مخلوط نمایید. طعم آش را تست کنید و به مقدار لازم به آن نمک و فلفل سیاه بیافزایید. می توانید از ادویه‌های دیگر نیز در این آش استفاده کنید. درب آش را بگذارید تا کاملا بپزد و جا بیوفتد و به غلظت مورد نظر برسد.
آش دندونی را پس از آماده شدن درون ظرف مورد نظر بریزید و با پیاز داغ، نعناع داغ و کشک تزیین نمایید و به همراه نان تازه سرو کنید.