تخمدان
تخمدان ها که در انگلیسی به آن ها ovary میگویند دو غده به شکل تخم مرغ هستند که در دو سمت رحم قرار دارند و از راه لوله فالوپ به رحم مرتبط می شوند. تخمدان در جانورانی که جنس ماده هستند وجود دارد.
این جانوران دارای تخمک های نارس می باشند که بعد از رشد به تخمک بالغ تبدیل میگردند و توانایی لقاح را به دست می آورند. در هربار قاعدگی معمولا یک تخمک از تخمدان آزاد میشود و اگر هیچ اسپرمی قادر نباشد که خود را به این تخمک برساند بعد از گذشت زمانی، تخمک توانایی لقاح را از دست می دهد. آزاد شدن تخمک از سن بلوغ جنسی شروع می شود و تا موقع مونوپاز ادامه خواهد داشت.
تخمدان ها می توانند هورمون‌های جنسی زنانه را که همان پروژسترون و استروژن هستند را بسازند و چرخه قاعدگی را تنظیم می نمایند. استروژن سبب ایجاد یکسری از مشخصات جنسی زنانه مانند بزرگ شدن پستان ها می گردد.
آناتومی تخمدان
تخمدان ها به شکل بیضی هستند و طول آن ها حدود 3 سانتی متر می باشد و درون لگن قرار دارند و با لیگمان‌هایی در جای خود ثابت می مانند و به وسیله لوله‌های فالوپ به رحم وصل می شوند.
عملکرد تخمدان
تخمدان‌های ماده دو کار مهم را انجام می دهند: تخمدان ها یک تخمک بالغ را تولید می نمایند تا در هر ماه برای لقاح در دسترس قرار گیرد. تخمدان ها، هورمون‌های پروژسترون و استروژن که برای ایجاد و حفظ بارداری مهم و ضروری می باشند را تولید می کنند.
هورمون یک پیام رسان شیمیایی می باشد که روی سلول، اندام یا عملکرد ویژه ای در بدن موثر می باشد. هورمون ها عملکردهای حیاتی از جمله: متابولیسم، تولید مثل، رشد و... را تنظیم می نمایند.
کیست تخمدان
کیست های تخمدان، ساک هایی هستند که دارای مایع می باشند و داخل تخمدان و یا بر روی آن رشد می کنند. کیست های تخمدان انواع متفاوتی دارد که شایع ترین نوع آن کیست های فولیکولی می باشند که در فولیکول هایی که وظیفه تولید تخمک را دارند بروز می کند. این کیست ها با رشد نقطه ای از تخمدان و جمع شدن مایع درون آن مشخص می گردند و اندازه آن ها اغلب بالای سه سانتی متر می باشد. این کیست نباید با فولیکول تخمک که در موقع تخمک گذاری به وجود می آید و اندازه آن ممکن است به بیست و پنج میلی متر نیز برسد اشتباه گرفته شود.
اغلب این کیست ها به صورت خود به خودی و یا با استفاده از قرص های پیشگیری از بارداری در بین شش الی هشت هفته ناپدید می شوند و معمولا با به وجود آمدن مشکلی همراه نمی باشند و البته در برخی مواقع ممکن است با درد در ناحیه شکم همراه باشند.
کیست های مرکب با قرار گرفتن تیغه یا سپتوم درون کیست در سونوگرافی تشخیص داده می شوند که آن ها را به حفره‌های مختلفی تقسیم بندی می نمایند به صورتی که کیست چند حفره ای ایجاد می شود.
سرطان تخمدان
سرطان تخمدان به دلیل تغییر های بدخیم سلول های تخمدان بروز می کند و دومین سرطان شایع دستگاه تناسلی خانم ها می باشد. این سرطان، هفتمین سرطان در میان خانم هاست. خطر مرگ و میر بر اثر این سرطان از دیگر سرطان‌های دستگاه تناسلی بیشتر می باشد. در هشتاد درصد مواقع، سرطان تخمدان پس از چهل سالگی در خانم ها بروز می نماید.