نان لواش
نان لواش به نانی گفته می شود که نازک و ترد است و ضخامت آن به حدود سه میلی متر می رسد. نان لواش از خمیر فطیر که به آن خمیر کم ورآمده نیز می گویند تهیه می شود. به نان لواش، نان تنوری نیز می گویند.
نانی که از همان خمیر ولی به صورت خیلی نازک تر تهیه می شود را نان خانگی می نامند که بعد از پخت بسیار نازک تر می گردد. به این نان در کشور ایران، لواش و در کشور جمهوری ارمنستان، لاواش می گویند. در کشور گرجستان نیز به آن سومخوری لواشی که به معنای لواش ارمنی است می گویند.
درباره اصالت این نان در دانشنامه خوراک کلیمی نوشته شده است که اصل آن مربوط به خاورمیانه است و از ایران می باشد. برخی افراد اصل این نان را سومری می دانند.
شرح
نان لواش یک نان به صورت گرد و یا بیضی است که ضخامت آن بسیار کم و حدود دو الی پنج میلی متر می باشد. این نان معمولا حدود 90 الی 110 سانتی متر طول دارد و عرض آن حدود 40 الی 50 سانتی متر می باشد. وزن این نان نیز حداکثر به 250 گرم می رسد. اگر این نان در فضای باز و بدون پوشش قرار گیرد به سرعت خشک می شود که در این شرایط می توان آن را تا یکسال به صورت خشک نگهداری کرد.
تهیه سنتی این نان اغلب به وسیله یک گروه کوچک از خانم ها انجام می گیرد که برای پخت آن به سرعت، هماهنگی و مهارت و تجربه نیاز است. خمیر این نان از آرد و آب تهیه می شود و در آخر به خوبی ورز داده می شود. این خمیر را به صورت گلوله هایی با اندازه های یکسان در می آورند و آن ها را به صورت خمیری نازک روی یک بالشتک بیضی شکل پهن می کنند و در نهایت به دیواره تنور می چسبانند.
پخت این نان حدود سی ثانیه الی یک دقیقه زمان می برد و پس از پخت از تنور جدا می شود. این نان را به صورت رول شده به همراه پنیر محلی، انواع سبزیجات و یا گوشت مصرف می نمایند.
ثبت به عنوان مراث فرهنگی و معنوی یونسکو
نان لواش یا لباش در اکثر نواحی کشور ایران شناخته شده است و تهیه و مصرف می شود. این نان یکی از نان‌های کهن ایرانیان می باشد. کشور ارمنستان نیز یکی از حوزه های تاثیر پذیر از فرهنگ ایرانی بوده است که سنت پخت این نان را از کشور ایران تاثیر پذیرفته است.
طبق مطالعات انجام شده، حدود هشتصد سال است که از رواج و شهرت این نان در کشور ایران می گذرد.
طبق برخی منابع، لواش یک واژه ارمنی می باشد. خاستگاه نان لواش به ارمنستان میرسد. ارمنستان این نان را به عنوان میراث فرهنگی و معنوی کشور ارمنستان در یونسکو ثبت کرده است و سپس ایران نیز درخواست میراث مشترک داد.
طرز تهیه نان لواش
موارد لازم برای تهیه هشت عدد نان لواش:
- آرد: دو لیوان
- خمیر مایع: یک قاشق چایخوری
- شکر: یک قاشق چایخوری
- آب ولرم: یک لیوان
- نمک: یک قاشق چایخوری
- روغن مایع: پنج قاشق غذاخوری
طرز تهیه نان لواش:
برای تهیه نان لواش ابتدا یک قاشق چایخوری خمیر مایع فوری را به همراه یک قاشق چایخوری شکر و نصف لیوان آب ولرم درون یک ظرف مناسب بریزید و به آرامی مخلوط کنید تا موارد با یکدیگر ترکیب شوند. ظرف را به مدت ده دقیقه کنار بگذارید تا عمل بیاید.
حال دو لیوان آرد را دو الی سه مرتبه الک نمایید تا به خوبی یکدست شود سپس آن را درون یک ظرف بزرگ بریزید و وسط آن را به صورت یک حفره خالی نمایید. در این مرحله یک قاشق چایخوری نمک، پنج قاشق غذاخوری روغن و خمیر مایعی که عمل آمده است را به همراه نصف دیگر آب ولرم درون آن حفره میان آرد بریزید و کم کم با آرد مخلوط نمایید. خمیر را به صورت مداوم ورز دهید تا مرحله ای که دیگر خمیر به دست نچسبد و به صورت منسجم و لطیف در آید.
خمیر در این قسمت به سادگی جمع می شود و در وسط ظرف قرار می گیرد. روی ظرف را با کمک یک سلفون بپوشانید و در دمای آشپزخانه قرار دهید و یک عدد پارچه یا حوله تمیز و ضخیم روی آن قرار دهید تا ظرف را بپوشاند. خمیر را به مدت یک ساعت در همان محل استراحت دهید.
بعد از گذشت یک ساعت، سلفون و پارچه را از روی ظرف بردارید و خمیر را مجدد کمی ورز دهید تا پف آن کمی گرفته شود. روی یک سطح صاف را آرد پاشی کنید و خمیر را به چند چانه کوچک تقسیم نمایید و هر چانه را به صورت جداگانه روی آن سطح صاف قرار دهید.
چانه را به کمک ورنه به خوبی باز کنید به طوری که ضخامت آن بسیار کم شود و به اندازه ای که مورد نظرتان است در آید. اگر تابه ای که قرار است نان را در آن بپزید به صورت دایره ای است باید خمیر شما نیز در نهایت به شکل دایره ای باشد.
اگر بار اول است که نان لواش را درست می کنید بهتر است اندازه خمیر را کوچک تر از تابه ای که دارید در نظر بگیرید در این حالت خمیر راحت تر به تابه منتقل می شود.
تابه را روی حرارت ملایم قرار دهید و اجازه دهید کاملا گرم شود. خمیر درست شده را درون تابه قرار دهید و اجازه دهید خمیر کمی خود را بگیرد و مقداری پف کند. سپس خمیر را به آرامی برگردانید تا سمت دیگر نان نیز پخته شود. همه چانه ها را به همین ترتیب آماده و بپزید تا خمیر ها تمام شوند. نان لواش را پس از آماده شده بهتر است که مصرف کنید و برای هر وعده از نان تازه بپزید.